Exit Alcoa: Hoe verder met de bauxietsector?

De aluinaarderaffinaderij te Paranam wordt ontmanteld en dreigt verscheept te worden, hetgeen de nekslag kan zijn voor de continuering van de aluminiumindustrie in Suriname. Indien Suralco de overeenkomst voortijdig wenst te beëindigen is het redelijk om Suriname daarvoor schadeloos te stellen. Suralco ontplooit geen bedrijfsactiviteiten meer en heeft dus geen exploitatiekosten. Intussen wordt er op een goedkope wijze elektriciteit opgewekt en verkocht aan Suriname tegen een hoge prijs. Wij moeten eindelijk actie ondernemen om de eenzijdige afhankelijkheid van de wisselvallige mijnbouwopbrengsten te doorbreken. Dat vereist een nieuwe oriëntatie op het economisch ontwikkelingsperspectief van Suriname.

Het vertrek van Suralco heeft verregaande economische gevolgen voor de Staat Suriname. De productie van aluinaarde is geruime tijd stopgezet waardoor er sprake is van een aanzienlijke inkomstenderving. Circa vijftienhonderd (directe en indirecte) arbeidsplaatsen dreigen voorgoed verloren te gaan en toeleveringsbedrijven verliezen een lucratieve handel die goed was voor een behoorlijke omzet. De aankopen van levensmiddelen en verbruiksartikelen die Suralco deed op de Surinaamse markt alsook het verzorgen van transportdiensten waren tot voor kort een zekere inkomstenbron voor lokale ondernemers. Staatsolie was jarenlang verzekerd van levering van zware oliën aan Suralco op regelmatige basis. Die inkomsten komen nu weg te vallen en dat heeft een negatief effect op de bedrijfsresultaten.

Verscheping raffinaderij funest voor de doorstart
De aluinaarderaffinaderij te Paranam wordt ontmanteld. Indien de fabriek wordt verscheept kan dit de nekslag zijn voor de continuering van de aluminiumindustrie in Suriname. Voor een potentiële partner zal het minder interessant zijn om de exploitatie wederom ter hand te nemen. Het zal aanzienlijke investeringen vergen om een nieuwe raffinaderij op te zetten. In de onderhandeling met toekomstige partners kan de aluinaardefabriek als inzet van Surinaamse zijde gelden. De bauxietafzettingen in West Suriname zijn omvangrijk. Suriname heeft er baat bij om alle mogelijkheden te bekijken voor een doorstart van de aluinaarde/aluminiumproductie in West Suriname.

Schadeloosstelling
Volgens de Brokopondo-overeenkomst wordt de hydrocentrale na beëindiging overgedragen aan Suriname. Dit is geen onderhandelingspunt. Artikel 1 lid 15 is daarover heel duidelijk: Aan het einde van de looptijd van deze overeenkomst zal Suralco om niet (gratis) het waterkrachtwerk in goed functionerende toestand aan Suriname overdragen.

De Brokopondo-overeenkomst is gesloten voor een periode van 75 jaar. De Staat Suriname heeft zich contractueel verbonden en mocht rekenen op forse inkomsten uit de productie van aluinaarde/aluminium tot 2033. Indien Suralco de overeenkomst voortijdig wenst te beëindigen is het redelijk om Suriname daarvoor schadeloos te stellen (financieel te compenseren). De Surinaamse natie heeft immers ook inspanningen gepleegd en offers gebracht. Een deel van ons grondgebied is onder water gezet. De migratie van dorpelingen woonachtig in het stuwmeergebied is een grote operatie geweest en dat is de toenmalige beleidsmakers niet in dank afgenomen.

De Brokopondo overeenkomst kent wel de volgende bepaling: ‘Voortijdige beëindiging is mogelijk mits het schriftelijk gebeurt door behoorlijk gemachtigde vertegenwoordigers en waarbij dezelfde formaliteiten in acht genomen worden als ten aanzien van de totstandkoming van de overeenkomst’. Met de aanduiding ‘behoorlijke gemachtigde vertegenwoordigers’ wordt m.i. niet de onderhandelingscommissie bedoeld. Overigens rijst de vraag wat de status is van de Memorandum of Understanding (MOU). DNA heeft deze afgewezen.

Verkoop elektriciteit
Suralco ontplooit geen bedrijfsactiviteiten meer en heeft dus geen exploitatiekosten. Toch zal de hydrocentrale pas in 2019 overgedragen worden aan de Staat Suriname. Intussen wordt er op een goedkope wijze elektriciteit opgewekt en verkocht aan Suriname tegen een prijs die gerelateerd is aan olie. De opwekking van elektriciteit in een hydrocentrale is duurzaam, efficiënt en goedkoop. In feite betaalt de overheid een prijs voor elektriciteit alsof het opgewekt zou zijn met olie.

De verkoopkosten zijn nogal fors en insiders spreken zelfs van SRD 50 miljoen op maandbasis. Suralco heeft er alle baat bij maar het belang van Suriname wordt niet gediend omdat er enerzijds geen inkomsten zijn uit de bauxietsector (de aluminiumproductie is immers stilgelegd) en anderzijds moet de staat maandelijks diep in de buidel tasten om de stroomrekening te betalen. In feite tracht Suralco uit de opbrengsten van de hydrocentrale de rehabilitatie- en milieuverplichtingen na te komen. Bovendien zal Suralco genoeg geld verdienen uit de verkoop van elektriciteit om de haalbaarheidsstudie voor doorstart van de bauxietindustrie in West Suriname te financieren.

Economisch rendement
Suriname is in economisch zwaar weer terechtgekomen. Wij moeten ons richten naar het economische rendement voor Suriname. Dat is het belangrijkste uitgangspunt. Het is van het grootste belang dat het accent gelegd wordt op het behoud van de aluinaarde-industrie. Bij voortijdige beëindiging van de Brokopondo overeenkomst moet het economisch belang van Suriname gewaarborgd worden. Het is onbegrijpelijk dat eigen kader dat zich verdiept heeft in deze materie buitenspel gezet wordt. De regering doet er goed aan om internationale experts aan te trekken en lokale deskundigheid optimaal in te zetten. Het gaat immers om het nationaal belang.

Suriname is gezegend met omvangrijke bauxietreserves in West Suriname. De uitdaging is om vastberaden op zoek te gaan naar nieuwe mogelijkheden. De resultaten van de haalbaarheidsstudie zullen richtinggevend zijn om interesse op te wekken bij buitenlandse partners. Wij hebben een uitstekende basis-infrastructuur. Suriname beschikt over waterkrachtpotentieel en is in staat om voor onbepaalde tijd duurzaam, milieuvriendelijke en goedkope energie te leveren. De expertise is (nog) in huis voor beheer van de hydrocentrale en management van een raffinaderij. In de loop der jaren is er ook veel kader opgeleid voor specialistische diensten. Ervaren arbeiders kunnen voor uiteenlopende operationele werkzaamheden worden gezet.

Daarnaast moeten wij eindelijk actie ondernemen om de eenzijdige afhankelijkheid van de wisselvallige mijnbouwopbrengsten te doorbreken. Dat vereist een nieuwe oriëntatie op het economisch ontwikkelingsperspectief van Suriname. Er is belangstelling voor: toerisme, agrarische sector, informatietechnologie, dienstensector. Zonder doelgericht beleid en actieplannen zullen onze wensen niet in vervulling gaan.

Ivan Fernald