De geur van Wilde Rozen en Opium: 25 november 1987

Onder wiens leiderschap werd de democratie teruggegeven en in ere hersteld? Welke afspraken werden vooraf gemaakt, zodat de militaire machthebbers vlot hebben meegewerkt aan de overdracht van de macht in het belang democratische hervorming? Het is zeldzaam dat autoritaire machthebbers hun heerschappij opgeven voor idealen die hun eigen enge belangen overtreffen of zouden kunnen dwarsbomen. Vooral gezien tegen de achtergrond van een betrokkenheid bij de politieke doden rond december 1982.

De enige wereldberoemde leider die ik kan bedenken op dit niveau, en zelfs een Nobelprijs van Vrede heeft ontvangen voor zijn moedige daad, is Michail Gorbatsjov, de laatste president van Sovjet Unie en secretaris-generaal van de Communistische Partij van de Sovjet Unie (1985-1991). Zijn poging om de partij te hervormen leidde uiteindelijk niet alleen tot het einde van de Koude Oorlog, maar opende ook het pad tot democratisering en ongekende vrijheden die de politieke almacht van de partij hebben ondermijnd en uiteindelijk het uiteenvallen van de Sovjet-Unie, alsook de oprichting van een nieuwe, zwakkere Staat Rusland.

Mijn verhaal start met bovenstaande kritische vragen over de gebeurtenissen rond 25 november 1987, met de bedoeling een licht te werpen op ons bewustzijn over de wijze waarop wij onze onafhankelijkheid vieren. Het is niet vanzelfsprekend dat wij kunnen genieten van uiteenlopende democratische rechten en vrijheden.
Bij de verkiezingen van 25 november 1987 behaalde Het Front in de 51 zetels tellende Nationale Assemblee veertig zetels, de NDP van Bouterse drie, de Progressieve Arbeiders en Landbouwers Unie vier en de Pendawa Lima vier.

De beantwoording van de vraag onder wiens leiderschap de herinstelling van de democratie heeft plaatsgevonden, schijnt bewust naar de achtergrond te worden verschoven en slechts voor persoonlijke politieke doeleinden gebruikt in plaats van om het land te verenigen. Het achterwege blijven van een oprecht antwoord op deze vraag heeft de wijze waarop wij als multiculturele samenleving met elkaar omgaan en de wijze waarop wij naar elkaar kijken ernstig beïnvloed.
Wat hebben de politieke leiders precies gedaan in politieke zin sinds 25 november 1987 om de richting van het land te bepalen? Sommige zaken verdienen een politieke aanpak, zoals het corrigerend optreden tegen economische externaliteiten van onze markteconomie. Vandaar dat Suriname een sociaal democratische Staat is, die als kenmerk draagt dat de Staat corrigerend optreedt tegen uit de hand lopende inkomensongelijkheden. En wat doen diezelfde leiders nu nog steeds? Volgens welke normen opereren deze politieke leiders en hun politieke nakomelingen? Volgens welke politieke afspraken opereren zij sinds 25 november 1987: openbare of geheime afspraken?. En terwijl wij feest vieren, nemen wij 25 november 1987, de dag waarop de democratie terug werd gegeven als een gegeven.

Ik heb bewondering voor onze politici. Ze zijn erg slimme mensen. Wanneer je denkt dat er onoverbrugbare verschillen zijn tussen hen hetgeen samenwerking in de weg zou staan, schijnen deze niets meer te zijn dan een façade, een politieke constructie. Bouterse (NDP), Brunswijk (ABOP), Santokhi (VHP), Venetiaan (NPS), Somohardjo (PL), Soemita (KTPI), om een paar op te noemen stonden allen aan de wieg van onze herboren democratie. En terwijl zij voorover bogen over de wieg werd er gesproken, maar de baby was te jong om te verstaan wat er werd afgesproken.
Wat valt je op wanneer je in grote lijnen kijk naar hun politiek gedrag en hun relatie tot onze huidige president over de jaren heen? Dit geplaatst tegen de achtergrond van de breed uitgemeten verslagen over het politiek (wan)gedrag van onze huidige president?.

Doornen van eigen creatie
De meesters stemden in met een politieke constellatie die nu over hen schijnt te heersen. Een politiek systeem dat, net als een wilde slingerroos met een voortreffelijk lekkere geur, buiten haar voegen is gaan groeien. Een geur bestemd voor eigen gebruik, is onbedoeld verworden tot een collectief goed dat zich heeft verspreid in de gehele atmosfeer. Zo ironisch dat de planters van dit systeem nu aan de basis van de stam zitten te klagen en gepijnigd worden door de doornen van hun eigen creatie. Met een publiek dat niet genoeg kan krijgen van de geur en daaraan verslaafd is geraakt. Een product dat door hun toedoen is geëvolueerd tot wat het nu is.

Dit laat mij denken aan de Opium Oorlog tussen de toenmalige kolonisator Groot-Brittannië en een land dat tegen deze overheersing vocht, China, tussen 1839 en 1842. Ze probeerden China afhankelijk te maken door opium het land in te smokkelen. Miljoenen mensen, zelfs in de bovenklasse, raakten verslaafd aan de inhaleren van opium en langzamerhand verarmde het volk. Toen de Chinezen daar actie tegen ondernamen, zagen de Britten dit als een conflict dat met een oorlog beslecht moest worden. Het enige verschil tussen beide verhalen is dat het bij de ene ging om een smokkel, die plaatsvond zonder wetenschap van de autoriteiten, terwijl in ons geval het verslavingsproces met de wetenschap van de politieke leiders is voltrokken, omdat zij prefereerden politiek te spelen in plaats van te focussen op wat ik noem de institutionalisering van collectief leiderschap. Dit voorkomt dat de macht geconcentreerd raakt in de handen van één persoon. Nu zijn de planters die hebben ingestemd met de wildgroei vanwege gebrek aan agrarische kennis over de aard van de wilde roos radeloos, en worden boos wanneer het publiek, ondanks alle tegenslagen, niet op straat komt. Maar, wie houdt niet van de geur van rozen?

We zeggen al jaren dat de politiek niet logisch opereert in Suriname. We raken gefrustreerd en stellen vragen waarom hadden zij zich niet gewend tot voor de hand liggende, praktische oplossingen. Is Suriname waarlijk vrij of verkeren wij nog steeds in een transitieperiode? Als jong politicoloog ben ik zelf ook op een dwaalspoor gezet in mijn analyses vanwege de afwezigheid van betrouwbare informatie over de ware toedracht van onze geschiedenis. Degenen die de waarheid kennen zwijgen of proberen politiek munt eruit te slaan. De creatie van een soort van 'Maze Runner' of een 'Gladiator' of een 'Terminator', noem maar op zolang het politiek spel maar een spannende titel krijgt, om ons bezig te houden met de sensatie en niet met de substantie.

Politieke diplomatie versus publieke politiekvoering
Politieke diplomatie, al dan niet achter gesloten deuren, heeft gemaakt dat wij nu waarlijk kunnen genieten van onze vrijheden, van onze onafhankelijkheid. En de publieke politiekvoering zorgt ervoor dat wij vergeten of verkeren in een eeuwige staat van verslaving. Uiteindelijk is het de politieke diplomatie die de doorslag heeft gegeven voor onze ontwikkeling, net zoals het op internationaal niveau gebeurt, en niet de publieke politiekvoering die de oorzaak is voor de opkomst van radicale oftewel populistische leiders in verschillende landen. Het is daarom zeer belangrijk dat wij concrete antwoorden krijgen op die ene vraag onder wiens leiderschap de democratie werd geherintroduceerd en de daarop afgestemde Grondwetswijziging die plaatsvond in 1987. Het betreft de macht over het land en waartoe deze macht wordt aangewend. Een eerlijk antwoord op deze vraag zal de spelregels van de politieke diplomatie voor het betere doen keren, alsook de politieke spelregels voor mijn generatie die zich verkiesbaar wenst te stellen ons volk te vertegenwoordigen in de Nationale Assemblee.

Jurgen Budike MSc.
email: j.budike@gmail.com