Rechters lanceren hun eigen gedragsregels

Rechtzoekenden die vinden dat een rechter partijdig of ondeskundig is, kunnen deze vanaf nu aanklagen of wraken. Dit kan op basis van de gedragscode voor rechters, die vrijdag is gelanceerd door het Hof van Justitie (HvJ). Het Hof geeft de samenleving hiermee inzicht in “wat zij van de rechtspraak en het functioneren van een rechter kan en mag verwachten”, lichtte waarnemend Hofpresident Iwan Rasoelbaks de code toe.

Tegelijk kunnen de rechters, aan zelfreflectie doen, ter verbetering van hun functioneren. De gedragscode waarborgt zes kernwaarden, waarmee de rechtspraak wordt beleefd. Deze zijn onafhankelijkheid, onpartijdigheid, gelijkheid, integriteit, waardigheid, vakbekwaamheid en toewijding. De code is onderverdeeld in 48 concrete regels. Zo staat er dat een rechter zich onthoudt van ondersteuning van politieke partijen, zich terughoudend opstelt over aannemen van neven functies, een ieder gelijkwaardig behandelt en in de privésfeer gedragingen achterwege laat die schadelijk zijn voor het imago.

Kwetsbaar
De rechterlijke macht weet dat zij wordt bekritiseerd, vooral om de trage gang van rechtszaken. “Ook wordt soms gemompeld over partijdigheid of ondeskundigheid van deze of gene rechter. Ook de griffie ondergaat deze verwijten,” gaf Rasoelbaks aan. Een rechtzoekende die vindt dat de rechter in strijd handelt met een regel, kan de rechtsprekende ter verantwoording roepen. Eventuele sancties kunnen een waarschuwing, schorsing of verwijzing naar een gedragsdeskundige zijn. De sanctiebevoegdheid is in handen van de Hofpresident en de leden van het Hof. Het Hof treft nu voorbereidingen voor de procedureregels voor het indienen en behandelen van de klachten.

Volgens de Hofpresident zijn de rechters zich ervan bewust dat zij zich met de eigen code kwetsbaar opstellen. Hij noemt het dan ook een gewaagde stap. Het getuigt van lef van de rechters, “als bedacht wordt dat we in een relatief kleine multiculturele samenleving wonen en werken”. Want hiertegenover staat volgens hem: het hoogste recht in een zaak voor één partij, wordt door de tegenpartij aangevoeld als het hoogste onrecht.

Trendzetter
De Surinaamse Orde van Advocaten is blij met de code. Deken Harish Monorath vindt dat het Hof met de gedragscode een trendzetter is geworden. Dit in het kader van het professionaliseren van de rechtsstaat. “Uw gedragscode heeft een veel internationaler karakter dan andere landen gedurfd zouden hebben.” Hij verwees hierbij naar enkele regels waarin de politieke positie van de rechter is bepaald: “geen bemoeienis”. Voor waarnemend procureur-generaal Roy Baidjnath Panday is het belangrijk dat de rechters nu moeten tonen “dat de gedragscode niet alleen een papieren werkelijkheid is, maar ook prompt wordt nageleefd en uitgevoerd”.

De lancering van de gedragsregels vond plaats in de Congreshal tijdens een buitengewone openbare zitting. Onder aanwezigen waren onder andere Dennis Byron, president van de Caribbean Court of Justice (CCJ), Justice Jacob Wit, lid CCJ en Carl Singh, voorzitter Guyana Rechterlijke Macht. Justitieminister Jennifer van Dijk-Silos had afgemeld. De gedragscode is eerder op 30 juni door de rechters aangenomen. Naast een werkgroep van vier rechters, hebben de CCJ, oud rechter Ewald Ombre en jurist Hans Lim A Po, bijgedragen hieraan. De code is gebaseerd op ‘The Bangalore Principles of Judicial Conduct’ en de CCJ gedragsregels. De Surinaamse Krijgsraad valt niet onder de code, daar die volgens de eigen militaire regels werkt.