Analyse internationale politiek

Ons dagelijks leven kan van de ene op de andere dag veranderen als gevolg van ontwikkelingen die zich ver van ons bed voordoen. Eén van die ontwikkelingen is een mogelijke oorlog tussen Israël en Iran. Als die oorlog er komt, zal de wereld in één klap veranderen. Wat zijn de perspectieven hiervoor?

Volgens de Indiaas-Amerikaanse analist Fareed Zakaria is het een verzinsel dat Iran een motief zou hebben om zomaar Amerika en het westen te willen aanvallen met een atoombom. Waarom? Sinds de 18de eeuw heeft het land nooit een ander land aangevallen. Zijn economie is net zo groot als die van Finland en kan een enorme oorlog niet eens dragen. Het is een sji-itisch land. De sji-ieten vormen ongeveer 20 procent van alle moslims. Iran heeft gewoon geen motief om een oorlog te willen beginnen om een ‘islamo-fascistische’ staat in alle delen van de wereld te willen vestigen, zoals de pro-oorlog krachten beweren.

Waarom ontwikkelt Iran dan wel een atoombom? De regering ontkent dat ze een atoombom aan het maken is, maar laten we er voor deze redenering van uitgaan dat ze dat wel willen en zullen doen. Waarom zouden ze dat willen? Om een eenvoudige reden: de kans dat Iran zal worden aangevallen door Israël wordt daardoor een stuk kleiner.

Waarom zou Israël Iran willen aanvallen? Met deze vraag komen we bij de kern van decennialange spanningen in de wereld, die eigenlijk gemakkelijk opgelost kunnen worden: het Palestijns-Israëlische conflict.

Israël is gevestigd op land dat vroeger aan de Palestijnen toebehoorde. De Joden hadden in de Palestijnse staat een plek kunnen vinden, maar wilden niet in een andere staat leven. Ze wilden een eigen Joodse staat. Met behulp van de Britten en de Amerikanen hebben ze die staat gekregen ten kosten van de Palestijnen. De Palestijnen werden verdreven uit hun eigen land en leven sindsdien als vluchtelingen overal in de wereld met grote concentraties in diverse landen in het Midden-Oosten.

Na decennia van vreedzame protesten en resoluties hebben de Palestijnen in 1964 de PLO opgericht (de Palestijnse Bevrijdingsorganisatie) die met geweld probeerde om de Joden uit Israël te verdrijven. Dat is niet gelukt. Wat wel gelukt is, is dat de Palestijnse zaak een internationale zaak is geworden en één van de belangrijkste katalysatoren achter fundamentalistische bewegingen als Al Qaida. Het conflict is gegroeid van een lokaal conflict naar het belangrijkste internationale conflict in de wereld. In dat internationale schaakspel staan landen als Syrië, Libanon, de Palestijnse staat in wording, met Iran als een sterke partij aan één kant en Amerika, Europa en Israël aan de andere kant.

Amerika heeft, gesteund door Europa, een enorme fout gemaakt door een oorlog in Irak te starten, die ze nu heeft verloren. De laatste Amerikaanse gevechtstroepen moesten zich medio augustus uit Irak terugtrekken zonder dat ze erin geslaagd zijn om een pro-Amerikaanse marionettenregering te installeren. De Iraakse regering wordt gedomineerd door Sji-ieten die sterke banden met Iran hebben.

Binnen Israël is een beweging die streeft naar een rechtvaardige vrede met de Palestijnen, maar deze wordt overschaduwd door een extremistische stroming die droomt van gebiedsuitbreiding in een Groot Israël; het huidige Israël aangevuld met de West Bank en Gaza en volgens sommigen zelfs delen van Jordanië en Libanon erbij. De extremisten bepalen het beleid in Israël.

In 2002 heeft Saoedi-Arabië een plan gelanceerd dat onderschreven wordt door alle belangrijke Arabische landen inclusief de PLO en onlangs zelfs door Hamas. Dat plan komt neer op het volgende:
- Israël moet terug naar de grenzen van voor de oorlog van 1967 en de overige bezette gebieden opgeven (de Golan Hoogte voor Syrië en de Shebaa farms in Libanon)
- Israël moet een Palestijnse staat toestaan en erkennen in Gaza en de West Bank.
- Er moet een rechtvaardige oplossing komen voor het vraagstuk van de Palestijnse vluchtelingen (compensatie voor gestolen land, huizen en bezittingen, gedeeltelijke terugkeer)
- Oost-Jeruzalem waar de heiligdommen van drie wereldgodsdiensten zijn (Islam, Christendom en Jodendom) krijgt een aparte status.
- In ruil hiervoor wordt de staat Israël erkend door de Arabische wereld en worden de verhoudingen met Israël genormaliseerd.

Het plan is redelijk en wordt gedragen door grote delen van de Arabische wereld. Waarom wordt het plan niet gewoonweg uitgevoerd? Omdat de extremisten in Israël het voor het zeggen hebben. Ze hebben belang bij de uitvoering van hun plan voor een Groot Israël door gebiedsuitbreiding met nieuwe settlements op Palestijns grondgebied.

Waarom zijn ze in staat dat te doen? Omdat ze hun macht vooral ook buiten Israël en met name in de Verenigde Staten en Europa hebben weten te vestigen. In Amerika hebben ze grote invloed op zowel Democraten als Republikeinen. Israël met amper 6 miljoen inwoners krijgt jaarlijks meer geld aan subsidie van Amerika dan de hulp die Amerika geeft aan alle derdewereldlanden tezamen. Die jaarlijks miljardensubsidie aan de staat Israël wordt aangevuld met honderden miljoenen aan andere vormen van steun (militair, economisch).

Vanuit de Joodse extremistische lobby in de Verenigde Staten is een sterke beweging in ontwikkeling om Iran aan te vallen in de hoop daarmee een fatale slag toe te brengen aan alle pro-Palestijnse krachten in het Midden-Oosten. Zij proberen vooral in de Verenigde Staten het publiek rijp te maken om een aanval door de Israëliërs op Iran te accepteren en te steunen. Een belangrijk onderdeel daarbij is het demoniseren van de islam.

Het probleem is echter dat Iran andere koek is dan Irak onder Saddam Hoessein. Ten eerste is de kans dat met één aanval (zoals op de kernreactor in Irak in 1981) alle relevante installaties worden vernietigd in Iran erg klein. Ten tweede was de bevolking van Irak – dat overwegend uit Sji-ieten bestaat – tegen de dictatuur van de soenniet Saddam Hoessein, terwijl de bevolking in Iran massaal achter hun geestelijke leiders staan (die onderlinge meningsverschillen hebben, zoals onlangs bleek), zeker in een militair conflict. Ten derde, Iran verwacht een aanval en is daarop voorbereid. Irak werd verrast door de Israëlische aanval.
Ten vierde is de capaciteit van Iran om terug te slaan aanzienlijk groter dan Saddam Hoessein indertijd. En daarin zijn de meest verschrikkelijk scenario’s denkbaar. Iran beschikt over lange afstandsraketten, ondersteunt de Hezbollah in Libanon en Hamas in de Gaza en is goede vrienden met Syrië. Zelfs de soennitische Al Qaida – een vijand van het sji-itische Iran – zou in Afghanistan een bondgenoot kunnen worden in een langdurige oorlog.

In een war games scenario van militaire deskundigen wordt het volgende beeld geschetst:
- Israël valt Iran aan en slaagt erin om één of meerdere kernreactoren te vernietigen.
- Iran begint met een campagne van het vuren van lange afstand raketten op Israëlische steden.
- In de laatste oorlogen van Israël tegen Libanon en de bevolking van Gaza bepaalde Israël hoe lang de oorlog duurde. Zodra Israël stopte met de bombardementen, was de oorlog afgelopen. In de oorlog met Iran zal Iran bepalen hoe lang de oorlog zal duren en dus hoe lang de onderstaande effecten gaan doorwerken.
- Vanuit Libanon vuren Hezbollah en vanuit Gaza Hamas raketten op Israël.
- Iran blokkeert de straat van Hormuz, de belangrijkste aanvoerroute van olie naar het Westen. De olieprijzen schieten in de lucht voor een langere periode en veroorzaken een wereldwijde economische crisis.
- Amerika valt Iran aan vanwege die blokkade.
- Iran levert massale steun aan haar voormalige vijanden in Afghanistan en vooral Pakistan om Amerikaanse doelen aan te vallen en dat gebeurt dan ook op grote schaal. De kans bestaat dat Pakistan, een nucleaire mogendheid, in handen komt van fundamentalisten.
- In andere landen in de wereld met een grote islamitische bevolking gaan moslims massaal de straat op en worden gewelddadige moslimgroepen gesteund door Iran: Indonesië, Afrika en ook in Europa.
- In de Arabische landen – veelal soennieten – brengen de moslimbewegingen in de buurlanden van Israël (Egypte en Jordanië) de pro-Amerikaanse regimes ten val.

Het verschil tussen deze oorlog en andere oorlogen die Israël gevoerd heeft, is dat Iran een enorme machtsfactor is geworden in de regio na de val van Saddam Hoessein in Irak. En die zal zich ook doen gelden in een nieuwe oorlog.

Een oorlog starten kan in een fractie van een seconde worden beslist. Een oorlog beëindigen is een helse en pijnlijke weg met heel veel doden en enorme kosten.

In november zijn de tussentijdse verkiezingen voor de Amerikaanse Senaat. Het is de vraag of de Republikeinen – waar de grootste pro-oorlog krachten zitten – zullen winnen. Volgens sommige analisten hebben de Israëli’s het plan klaar om Iran aan te vallen met of zonder Amerikaanse steun.

Als dat zo is, zijn we een stapje dichter bij een horror-scenario dat al uitgetekend kan worden voordat zij begint.


Sandew Hira

Reacties naar: sandewhira@amcon.nl