Karwa Chauth, vastenliefde

Het ‘Karwa Chauth’ festival dat dit jaar op 22 oktober valt, is een jaarlijks, ééndaags festival van getrouwde Hindoe vrouwen uit voornamelijk de Noordwestelijke Indiase staten zoals Uttar Pradesh, Himachal Pradesh, Jammu & Kashmir, Punjab, Haryana, Rajasthan en Gujarat.

Dit festival vindt plaats negen dagen voor Diwali op ‘kartik ki chauth’, dat wil zeggen, op de vierde dag van de nieuwe maan, direct na Dusshera in de maand ‘Kartik’ (oktober-november).
Chauth betekent de vierde en Karwa is een aardenpot met een tuit, die bij dit festival onontbeerlijk is voor de uitvoering van de rituelen. Vandaar de naam ‘Karwa Chauth’.
De potten worden enkele dagen voor het feest gekocht en handbeschilderd met prachtige ontwerpen. In de Karwa’s worden geplaatst: armbanden, ribbons, juwelen, make-up attributen, kleine handgeweven kleding zoals zakdoeken en thuisgemaakte zoetigheden .

Rituelen
‘Karwa Chauth’ behelst een ritueel van vasten door getrouwde Hindoe vrouwen ten behoeve van een lang leven, gezondheid, welvaart en welzijn voor hun echtgenoten. Het vasten begint voor zonsopgang en eindigt pas na de rituelen en gebeden bij het zien van de maan op die avond. Het vasten is het belangrijkste en moeilijkste deel van de rituelen, er wordt niets gegeten en ook niets gedronken.
De speciale gebeden voor deze dag zijn gericht aan Shiva, Parvati en hun zoon Kartikeya. De Karwa’s die gevuld zijn met geschenken en zoetigheden worden gegeven aan dochters en zusters binnen de familie, maar ook aan de dochters van goede buren en vrienden.

Gedurende de hele dag maar vooral in de avonduren zijn de vrouwen gekleed in speciale kleding waarbij de voorkeur uitgaat naar rode of rose sari’s of ‘lehenga choli’ met goud geweven patronen. Speciale mehendi of henna patronen zijn daags tevoren aangebracht tegen normale prijzen van rond de tien US$, maar wie op de dag van Karwa Chauth zelf de mehendi laat aanbrengen, betaalt soms het tienvoudige hiervan.

Het vasten wordt verbroken wanneer de maan te zien is en alle rituelen van de dag zijn vervuld. Wanneer de maan is verschenen, breken de vrouwen hun vasten, offeren water aan de maan onder het vragen om zegeningen van Chandra, de maan God. Uit hun hand bieden zij hun echtgenoten de eerste hapjes van het speciale en lekkere eten dat zij soms één dag van te voren hebben klaargemaakt. De man geeft op zijn beurt nu water aan zijn vrouw en voedt haar met enkele van op die dag gemaakte zoetigheden. Het vasten is nu gebroken, de vrouwen mogen weer volledig eten dat opgediend wordt in mooi gedecoreerde ‘thali’s’ (=grote borden). Het is gebruik dat de man op Karwa Chauth geschenken geeft aan zijn vrouw zoals juwelen en kleding.

Oorsprong
Het is onduidelijk hoe dit festival is ontstaan en waarom het voornamelijk gevierd wordt in het Noordwestelijk deel van het Indiase subcontinent. Het vermoeden is dat dit festival en de gerelateerde rituelen teruggaan tot de pre-Mahabharat periode en in de loop van vele eeuwen is uitgegroeid tot een festival met sociaal-culturele aspecten.
De tendens is tegenwoordig dat Karwa Chauth ook beschouwd wordt als een romantisch festival, dat de liefdes en levensband tussen man en vrouw symboliseert. In enkele zinnen heeft de beroemde dichter Kaifi Azmi die man-vrouw band treffend en mooi verwoord:
Jeet hi lengi baazi ham tum….
pyaar ka bandhan, janam ka bandhan toote na
(Wij zullen de strijd winnen, de liefdes- en levensband zullen niet verbroken worden).
In Shah Rukh Khan’s film Dilwale Dulhania Le Jayenge kan men ook elementen zien van het Karwa Chauth festival. Een parallel met Valentijn’s Dag in de Westerse wereld is dat niet-getrouwde vrouwen tijdens dit festival het gemis van een romantische partner extra kunnen voelen.
Vermits Karwa Chauth primair gevierd wordt door vrouwen, wordt dit festival gezien als een activiteit die de band tussen vrouwen onderling versterkt. De kleding, de make-up, de juwelen en de speciale mehendi patronen hebben niets van doen met een man. De man komt pas in het beeld aan het einde van de dag bij de opkomst van de maan.

Geen reciprociteit
Het Karwa Chauth festival is ook aan kritiek onderhevig, het wordt gezien als seksistisch omdat er geen reciprociteit is bij de mannen, zij vasten niet voor hun vrouwen. Sommige Indiase feministen zien het festival als ‘anti-vrouw’ en zien daarin ook dat de afhankelijkheidsrelatie van de vrouw ten opzichte van de man wordt bestendigd. Er zijn stemmen opgegaan om de feestviering te wijzigen of zelfs helemaal af te schaffen.
Andere feministen zien toch een lichtpunt in de viering, want voor die dag hoeven de vrouwen geen huistaken te verrichten en ontvangen zij geschenken van hun echtgenoten.

Anno 2013 blijft vooralsnog onverkort en onveranderd dat Karwa Chauth ook onder de stedelijke en verwesterde vrouwen heel populair is en met veel enthousiasme en passie wordt gevierd.
Ik heb het voorrecht gehad dit feest te hebben meegemaakt bij een goede vriend in Nieuw Delhi. Ik had toen geen ‘jeevan saathi’ (=levenspartner) maar dat heeft mij er niet van weerhouden te genieten van het vegetarisch eten van 'Aloo Gobi' (aardappel met bloemkool in masala), Palak Paneer (spinazie met Indiase boerenkaas), Rajma (kidney beans), Pav Bhaji (gemengde groenten) en nog veel meer. Het eten smaakte mij des te beter toen mij werd verteld dat alle gerechten de nacht ervoor in het maanlicht hadden gestaan voor de zegeningen hetgeen gepaard was gegaan met enkele rituele danspasjes van de festival vierende vrouwen.

Happy Karwa Chauth

Rudie Alihusain