Liefde op het eerste gezicht

Met een flesje alcohol in de hand, pinkt de 85-jarige Moerdjirah Kromosemito een traantje weg bij het graf van Tseng Ching Lien Tjin On. Vanaf 2003 komt zij elk jaar naar Fa Kiao Kun San begraafplaats om haar geliefde te gedenken tijdens de Chinese voorouderverering ‘Kazan’. Kromosemito en Tseng Ching Lien - twee immigranten in Suriname - hebben 60 jaar lang in concubinaat gewoond. Het was liefde op het eerste gezicht, “a man ben wan trow nanga mi, maar mi no ben wani”, vertelt zij.

Bijgestaan door drie van de tien kinderen en enkele kleinkinderen, legt zij bloemen, offert voedsel en drank, besprenkelt het graf rondom met alcohol, brandt wierook, kaarsen en papieren spijzen. Kromosemito kwam als vierjarige naar Suriname uit Yogyakarta, Indonesië. Haar ouders waren aangesteld als contractarbeiders te Domburg. Als tiener trouwde zij een Javaanse man, maar het huwelijk liep al snel stuk en zij leerde Tseng Ching Lien kennen. Hij was 35 jaar en kwam in 1934 samen met zijn oudere broer naar Suriname om werk te zoeken. Bij het abattoir vond hij werk als slager, “en hij maakte de lekkerste fa-sjong van Suriname”, vertellen zijn kinderen, “daarom offeren wij vandaag ook zijn lievelingsgerecht: geroosterd varkensvlees.”

Doorgezet
Het leeftijdsverschil tussen Kromosemito en Tseng Ching Lien was dertig jaar, “mijn familie was tegen de relatie, maar de liefde was zo sterk dat we toch hebben doorgezet.” Lachend vertellen de kinderen hoe moeilijk de communicatie thuis verliep, “Geen van onze ouders kon een woord Nederlands spreken en zij communiceerde in gebarentaal of spraken Sranantongo tot elkaar. Wij zijn opgegroeid met die taal en als tussentaal het Nederlands.”

Alle kinderen zijn gedoopt en belijden het RK-geloof, moeder Kromosemito bekeerde op haar 50ste tot de Islam en vader Tseng Ching Lien koos op zijn 90ste voor het RK-geloof. “Omdat zij moslim is, kopen wij daarom het varkensvlees en de alcohol voor deze jaarlijkse ceremonie. Alles wat met het Chinees-zijn te maken heeft, spreekt ons heel erg aan. Wij hebben het harde werken en plichtsbesef van onze Chinese vader meegekregen en de bescheidenheid van onze Javaanse moeder overgenomen.”

Terwijl de familie Tseng Ching Lien de rituelen voortzet, neemt de drukte toe op de begraafplaats. Families lopen van het ene graf naar het andere om hun dierbaren te gedenken. Ook een groep Nederlanders met Chinese achtergrond, die speciaal voor de viering van 160 jaar Chinese vestiging naar Paramaribo is afgereisd, brandt wierook en kaarsen bij het monument op het terrein.