Pulang Kampung: Indonesische diaspora huiswaarts!

(Aangeboden)

Meer dan 4000 personen, hoofdzakelijk van Indonesische afkomst, verzamelden zich in Jakarta ter deelname aan het tweede Congres van de Indonesische Diaspora, welke van 18-20 augustus plaatsvond in het Jakarta Convention Center. Het thema voor het tweede congres was 'Pulang Kampung' oftewel 'Huiswaarts keren'. Dit thema geeft uiting aan de mogelijke toekomstdroom van Indonesiërs die in het buitenland wonen om op een dag terug te keren naar huis of om ook bij te dragen aan de verdere ontwikkeling van hun land van herkomst. Het eerste congres vond plaats in juli 2012 in Los Angeles en was een initiatief van Ambassadeur Dino Patti Djalal, buitengewoon en gevolmachtigd ambassadeur van Indonesië met als standplaats Washington D.C. in de Verenigde Staten van Amerika. Tijdens het congres in Los Angeles werd het Indonesia Diaspora Network opgericht.

De organisatie
Het eerste congres begon als een initiatief van Ambassadeur Djalal en was reeds een groot succes. Uit Suriname waren toen aanwezig: Majoor Edward Redjopawiro, Rita Tjien Fooh, directeur Nationaal Archief en Angelic Alihusain-Del Castilho, voormalig ambassadeur van Suriname in Indonesië. Alle drie de participanten uit Suriname verzorgden tijdens dit eerste congres presentaties die zeer goed ontvangen werden.
Een belangrijk besluit van het eerste congres betrof het organiseren van dergelijke congressen op jaarlijkse basis waarbij het tweede congres zou worden georganiseerd in Indonesië. Gedurende het jaar voorafgaand aan dit tweede congres onderging de diaspora van Indonesië een zekere organisatie.

In verschillende landen, waaronder ook in Suriname, werden er via de ambassades van Indonesië en op eigen initiatief, nationale en lokale organisaties opgericht welke zich in het bijzonder toelegden op het meer bekendheid geven aan het belang en de prestaties van de Indonesische diaspora evenals de potentie die deze diaspora heeft om bij te dragen aan de ontwikkeling van Indonesië. Verschillende projecten waren hiervan het resultaat, zoals een gezondheidsproject, een computer voor scholen project en enkele anderen, allemaal geïnitieerd door diaspora afdelingen verspreid over de wereld. Voorts werd er op het ministerie van Buitenlandse Zaken van Indonesië een speciaal bureau ingericht voor het diaspora beleid.

Het tweede congres
Hoewel het tweede congres van de Indonesische diaspora op 18 augustus aanving, waren velen reeds eerder aanwezig in Indonesië, om te gast te zijn op het Istana Merdeka bij de viering van 68 jaar onafhankelijkheid van Indonesië op 17 Augustus. Op 18 augustus ving het congres aan. Drie dagen lang werden er workshops en seminars georganiseerd met uiteenlopende thema’s, die allen tot doel hadden meer inzichten te verschaffen en te verkrijgen in de rol die de diaspora wenst en kan spelen in de verdere ontwikkeling van Indonesië op zowel economisch, bestuurlijk als sociaal-maatschappelijk gebied. Dat de thema’s daadwerkelijk de belangstelling van de gemeenschap in diaspora en thuis aanspraken, bleek duidelijk uit het recordaantal bezoekers van de verschillende workshops en het congres in zijn geheel.

Het aantal van meer dan vierduizend overschreed zelfs de verwachtingen van de organisatie. Het congres werd officieel geopend op 19 augustus door de president van de Republiek Indonesië, Susilo Bambang Yudhoyono. Voorafgaand aan zijn toespraak werd de Diaspora Declaratie voorgelezen door 16, speciaal voor deze gelegenheid, uitgekozen personen, de zogenaamde diaspora vertegenwoordigers, afkomstig uit de verschillende landen en representatief voor de drie categorieën welke de Indonesische diaspora kent.

Ook Suriname behoorde tot de groep van voorlezers van deze declaratie en de eer viel te beurt aan Angelic Alihusain-del Castilho, om één van de stellingen uit de zestien punten tellende declaratie voor te houden aan de president en minister Marty Natalegawa van Buitenlandse Zaken.

Belang en betekenis
In zijn openingstoespraak gaf president Yudhoyono het belang en de betekenis van de Indonesische diaspora voor de verdere ontwikkeling van Indonesië aan. De President gaf aan dat hij vele samenwerkingsmogelijkheden voorziet met de diaspora, maar in het bijzonder de samenwerking tussen de verschillende groepen binnen de diaspora zelf. Het netwerk dat pas sinds een jaar is opgezet bestaat nu al uit 55 afdelingen in 26 landen. “Wij moeten ook die groepen die er nog niet bijzijn, stevig omarmen” zei de president. Voorts verwacht de president een goede samenwerking tussen de diaspora, de centrale overheid en de lokale overheden evenals tussen de diaspora en de Indonesische thuisgemeenschap. “De Indonesische natie en Staat ziet de diaspora als ware vrienden en waardevol voor Indonesië. Indonesië is niet gewoon een land, het is een nalatenschap. De Indonesische diaspora herbergt vele personen die kunnen dienen als een bron van inspiratie voor ons allen,” zei Yudhoyono.

Volgens de president heeft de overheid het proces vergemakkelijkt voor Indonesiërs met een andere nationaliteit om terug te keren naar huis, en vraagt van hen dat zij daarvoor terug geven aan het land middels het plegen van investeringen. Indonesische diaspora hebben niet langer een visum en verblijfsvergunning nodig om langere tijd in Indonesië te verblijven. De President verwees ook naar voorbeelden van reeds geboekte successen zoals het project waarbij de diaspora in Nederland in samenwerking met de overheid van Jakarta groene en milieuvriendelijke dorpen heeft aangelegd daar waar er voorheen informele optrekjes waren langs de rivieroever.
Ook het voorstel om investeren in Indonesië te vergemakkelijken voor leden van de diaspora zal verder bestudeerd worden. Dit voorstel zou moeten inhouden dat leden van de diaspora niet hetzelfde proces hoeven te doorlopen als buitenlanders wanneer zij wensen te investeren.
Voorts heeft het Ministerie van Buitenlandse Zaken van Indonesië reeds stappen ondernomen om de diaspora een waardige plaats te geven binnen het buitenlands beleid. Op het ministerie is er als eerste stap reeds een bureau voor de diaspora ingesteld.

Uitnodiging tot participatie
De president memoreerde ook de ondertekening van een Memorandum of Understanding tussen de Indonesische Diaspora Business Council (IDBC) en de Indonesische Kamer van Koophandel en Industrie (KADIN) in 2012, welke tot doel heeft om een versnelde aanpak te geven aan initiatieven binnen de ondernemersgroep. De president nodigde de leden van het Indonesische Diaspora Congres uit om mee te participeren in mega infrastructurele projecten vallende onder het Master Plan voor Versnelling en Expansie van de Indonesische Economische Ontwikkeling (MP3IE), hetgeen een voorgenomen investering van US$ 400 miljoen beslaat, uit te voeren vóór 2025.
Naar schatting wonen er meer dan 8 miljoen Indonesiërs buiten Indonesië verspreid over meer dan 120 landen. Volgens Wereldbank cijfers ontving Indonesië meer dan US$ 7.2 miljard uit overmakingen naar familie in 2012, waardoor het land werd gekwalificeerd als de derde grootste ontvanger van dergelijke overmakingen in Zuidoost Azië.

Verschillende leden van de diaspora behorende tot succesvolle ondernemers in hun nieuwe thuislanden, voerden het woord en presenteerden nieuwe ideeën voor samenwerkingen en initiatieven voor projecten op economisch en sociaal vlak.
Ook de Indonesische Staatsbank, BNI, tekende een overeenkomst voor partnerschap met de Indonesia Diaspora Network om een financiële partner te zijn, inclusief bij de verwerking van overmakingen. De bank hoopt hiermee haar diensten aan de Indonesiërs die geld overmaken naar huis te verbeteren. Voorts is het streven dat Indonesiërs in diaspora via deze bank ook gemakkelijker zullen kunnen beschikken over financieringen voor aankoop van huizen en opstart van ondernemingen.

De participatie van Surinamers aan de CID II
Op uitnodiging van de regering van Indonesië participeerde minister Soewarto Moestadja van Binnenlandse Zaken aan dit congres. Angelic Alihusain-del Castilho, werd persoonlijk uitgenodigd door ambassadeur Djalal als participant en spreker. Minister Moestadja was een van de sprekers tijdens een plenaire zitting met als thema: 'Indonesia’s Global Footprints in the World Community'. Tijdens deze sessie deelde minister Moestadja met de aanwezigen zijn herkomst en de levensweg die hij en zijn familie sindsdien hadden afgelegd. Op speciaal verzoek van de aanwezigen sprak de minister enkele regels in het Surinaams Javaans. Bij de afsluiting van het congres ontving de minister ook een bijzondere onderscheiding van de organisatie: 'Most senior and outstanding member of Indonesian Diaspora'.

Alihusain viel de eer te beurt om naast het participeren in het voorlezen van de Diaspora Declaratie, een bijdrage te leveren als deel van een panel tijdens het Publiek Forum. Het thema van de presentatie was: 'Democracy, Good Governance and Pluralism'. Tijdens dit forum presenteerde zij haar visie en opvattingen met betrekking tot de begrippen in het thema. Zij gaf aan dat het van belang is eerst stil te staan bij de ware betekenis van democratie, good governance en pluralisme, alvorens hier een mening over te geven. Te vaak worden deze woorden gebezigd door leiders en beleidsmakers zonder erbij stil te staan wat de daadwerkelijke betekenis en beleving ervan zou moeten zijn.

Volgens Alihusain zijn de begrippen good governance en democratie onlosmakelijk met elkaar verbonden, terwijl het aspect van pluralisme een cruciale invloed kan hebben op de beleving van deze begrippen. Een sterke organisatie van de burgerij, de zgn. civil society, volledige participatie van vrouwen en jongeren, onderwijs en het doorbreken van het generatie op generatie overdragen van armoede, zijn kritieke vereisten wanneer het doel is waarachtige democratie en democratische structuren voor iedereen. Dit is niet alleen een taak van de overheid maar ook van de niet gouvernementele organisaties. Een onmiskenbaar vereiste dat gesteld moet worden aan het leiderschap vanuit het volk is het afleggen van verantwoording en transparantie. Een groot respect voor mensenrechten mag daarbij absoluut niet vergeten worden.
Voorts ging Alihusain ook in op het aspect van jongeren en hoe hen te motiveren en te stimuleren om te blijven geloven en streven naar vooruitgang op eerlijke wijze. Zij stond ook stil bij het belang van voorbeeldfiguren. Aspecten zoals transparantie en daadwerkelijke participatie zijn niet te verwaarlozen. Zij verwees in dit kader naar de constateringen van de OAS tijdens de vijfde Summit of the Americas in 2009. De armoedecyclus moet doorbroken worden. Er ligt een bijzondere rol voor de diaspora hierbij weggelegd: namelijk het mobiliseren van kennis, capaciteit en expertise en deze ten dienste stellen van de Indonesische gemeenschap. De opzet van een beurzensysteem voor jonge Indonesiërs om verder te studeren is een praktisch en snel uitvoerbaar initiatief.
Naast Alihusain bestond het panel uit Imam Shamsi Ali uit New York (Muslim Scholar) die zich erg inzet voor interreligieuze verdraagzaamheid en samenwerking, dhr Rafendi Djamin (ASEAN Intergouvernementele commissie voor Mensenrechten), Ambassadeur A.M. Fachir (Directeur Generaal voor Informatie en Public Diplomacy, Indonesië)

Tot slot
Het tweede Congres van de Indonesische Diaspora is gekenmerkt door de realisatie van samenwerkingsverbanden tussen het Indonesisch bedrijf en bankwezen en het Indonesisch Diaspora Netwerk, partnerschappen en erkenning van het belang van de diaspora voor Indonesië vanuit de hoogste regionen van de regering en een verdieping en versterking van het netwerk van Indonesische diaspora. Voor mij was het een bijzondere eer om daarvoor te zijn uitgenodigd en me te mogen rekenen tot de derde categorie binnen de Indonesische diaspora, namelijk die van Vrienden van Indonesië. Als diplomaat was het voor mij een visie verbredende ervaring.
Dat diaspora van groot belang kan zijn in de verdere ontwikkeling van landen is geen nieuw idee, vele landen hebben reeds een diaspora beleid. Dit beleid heeft soms specifieke karakteristieken van het land, maar er zijn ook veel overeenkomsten tussen het diaspora beleid van landen die daar succesvol mee zijn. Het Indonesisch diaspora beleid is begonnen als een beweging resulterend van een idée van Ambassadeur Dino Patti Djalal om de ‘brain drain’ om te keren naar een ‘brain gain”. Ambassadeur Djalal zelf is recentelijk genomineerd als een van de kandidaten voor het Presidentschap vanuit de Democratische Partij, de politieke partij van de huidige president Yudhoyono. De verkiezingen vinden plaats medio 2014.

Bij het idee van Djalal staat centraal de volledige participatie van diaspora zelf aan het richting geven van de ontwikkeling van het beleid, hetgeen nu al heeft geresulteerd in een sterke organisatie aanwezig in meer dan 20 landen. Het initiatief van ambassadeur Djalal heeft een lange termijn visie, het is geen verkiezingsissue. Het is zoals de ambassadeur zelf zei: Een nationale zaak en diaspora is geen bezit of verworvenheid van deze of gene politieke partij. Dit is ook duidelijk in de samenstelling van commissies en andere structuren, evenals het betrekken en selecteren van sprekers. De enige criteria die gelden zijn: deskundigheid, representativiteit en oprechtheid in vriendschap en verbondenheid.

Angelic Alihusain-del Castilho