Column: Barcelona

Afgelopen week was ik samen met Kenneth Donau, hoofdredacteur van de webcommunity SlavernyOnline.nl op een conferentie van de Universiteit van Barcelona. De conferentie was getiteld 'Contemporary Racism in Europe'. Ze bracht een aantal onderzoekers en activisten bij elkaar van verschillende delen van Europa. Ik was uitgenodigd om een keynote speech te geven over de geschiedenis van sociale bewegingen en hun strategieën voor emancipatie.

Conferenties zijn gelegenheden om door elkaar te worden geschud door confrontaties met meningen van anderen. Ik geniet er altijd van. Ik leer er ook veel van door mensen te ontmoeten met andere ervaringen en ideeën. En als het om sociale bewegingen gaat, dan krijg je ook een gevoel van zaken die aan het veranderen zijn zonder dat je dat door hebt.

Een van die zaken is het conflict in het Midden-Oosten. Ik sprak met moslimactivisten uit Frankrijk en Engeland. Vroeger was hun standpunt helder: Israël houdt Palestijns grondgebied bezet. De oplossing van het conflict is dat bezet land moet worden teruggegeven. Dat betekent een tweestatenoplossing. Dus een Joodse staat naast een Palestijnse. Daar vechten Palestijnse organisaties voor en dat steunen moslimactivisten in Frankrijk en Engeland.
Tot mijn verbazing is dat aan het veranderen. Ik hoorde openlijk moslimactivisten pleitten voor een 'één-staat oplossing', dat wil zeggen dat er geen Palestijnse staat moet komen maar alle Palestijnen zouden moeten worden opgenomen in één staat waarin Joden en Palestijnen leven in een vrije en democratische samenleving. Ik wist niet wat ik hoorde.
Deze activisten hebben goede contacten met Palestijnse organisaties. Ik dacht dat er een splitsing was tussen hen en de organisaties in Palestina. Wat blijkt? Binnen de Palestijnse organisaties wordt dezelfde discussie gevoerd en die neigen ook naar een 'één-staat oplossing'.

Wat betekent dit nu praktisch?
Het betekent dat vroeg of laat de Palestijnen bij de Verenigde Naties zouden kunnen aandringen op het opheffen van apartheid in Israël. Momenteel is Israël een Joodse apartheidsstaat met apartheidswetten. Zo is in de wet opgenomen dat iedere Jood in de wereld op grond van godsdienst recht heeft op het Joodse staatsburgerschap, maar Arabieren die geboren zijn in Israël uitgesloten kunnen worden van de Israëlische nationaliteit. Arabieren mogen geen politieke partij oprichten die streeft naar een seculiere staat, dus de Joodse grondslag van de staat Israël niet erkent.
Palestijnen krijgen een ID-kaart waarin hun etniciteit geregistreerd staat, zodat ze bij wet onderscheiden kunnen worden van Joden.
Palestijnen hebben in tegenstelling tot Joden beperkte landrechten. Palestijnen mogen geen eigenaar zijn van land waar ze niet zelf op wonen. Maar een Jood in Amerika mag wel land in Israël hebben.

Als er nu een internationale druk zou kunnen om te eisen dat in plaats van een tweestatenoplossing een democratische één-staat wordt ingevoerd, wat zouden dan de gevolgen kunnen zijn?
Heel simpel: de Joodse staat zou verdwijnen. Waarom? Afschaffing van de apartheidswetten zou betekenen dat miljoenen Palestijnen die land hadden in Israël en door de Zionistische oorlogen zijn verjaagd uit hun huizen, terug zouden moeten kunnen komen. De demografische balans in Israël zou omslaan en de Joden zouden een minderheid vormen in Israël. Een Arabische politieke partij zou via democratische verkiezingen aan de macht kunnen komen. De facto zou de Joodse staat Israël ophouden te bestaan.
Is dit nu een onrealistisch scenario? Wie in 1970 zou roepen dat de apartheidsstaat Zuid-Afrika wel eens zou kunnen veranderen in een democratische staat waar gelijkheid geldt voor alle bevolkingsgroepen, zou moeite hebben om hiervan mensen te overtuigen. Immers, de apartheidsstaat Zuid-Afrika werd gesteund door de machtige westerse landen. En toch is dat onrealistische scenario werkelijkheid geworden.

Het zijn gesprekken als deze die me leren om de onderstromingen in de wereld te herkennen. Je praat dan ook met mensen die heel veel kennis van zaken hebben. De leukste discussies zijn de discussies waarin de meningen recht tegenover elkaar staan. Een van de mensen met wie ik vaak grondig van mening verschil is Houria Bouteldja. Ik mag haar erg graag. Sommige moslim vrouwen groeten me door me geen hand te geven, maar hun hand naar hun hart te brengen. En zo groet ik hen ook. Maar Houria groet me steevast met een stevige brasa. Ze spreekt Engels met een Frans accent. Bij aankomst geeft ze me een hartelijke brasa. Als we afscheid nemen doet ze het nog hartelijker. En tussendoor discussiëren we met passie over onze verschillen.

De deelnemers aan de conferentie zijn vaak de slimste jongens en meisjes van de klas. Ze zijn meestal heel belezen, hebben een goede theoretische basis en zijn gewoon heel intelligent. Ze zijn niet altijd sociale wetenschappers. Zo ontmoette ik een architect uit Duitsland met een Indonesische moeder en Duitse vader. Naast architectuur had ze zich verdiept in sociale bewegingen.
Of neem Kenneth Donau. Hij is een wiskundige. Ik had mijn plezier met hem. Zo tussendoor vroeg ik hem iets dat mijn niet-wiskundige brein bezighield. Ik had ergens gelezen dat er niet één wiskundig stelsel bestaat, maar meerdere. Hij legt me uit dat er wel minimaal vier bestaan. In één systeem was het wiskundig aan te tonen dat twee lijnen die evenwijdig lopen elkaar op meerdere punten kunnen kruisen. Het leek me onmogelijk. Hij liet me zien hoe dat kan.
Wetenschap is fascinerend. Je leert elke dag wat.

De belangrijkste uitkomst van de conferentie was dat de vorming van een dekoloniaal netwerk van onderzoekers en activisten naar een hoger niveau wordt gebracht: er komt een nieuwe website, een nieuwsbrief en een jaarlijkse conferentie. Er komen onderzoeksprojecten en campagnes. Daarover zal jaarlijks worden gerapporteerd op de conferentie. De volgende conferentie is in Amsterdam rond eind juni 2014. Kenneth is één van de centrale organisatoren.

Sandew Hira

Wie mee wil doen met dat netwerk kan contact met hem opnemen op info@slavernijonline.nl