Economische diplomatie (aangeboden)

In de afgelopen jaren hebben meerdere landen uitvoering gegeven aan het idee dat in deze tijd van globalisatie de nadruk in de diplomatie gelegd moet worden op het economische aspect. De bevordering van handel, economie en commercie is geen nieuw fenomeen in de diplomatie. De contouren van de diplomatie kregen vaste vormen in de periode van de toenemende, onderlinge handel van de Griekse- en Italiaanse stads-staten. In de ontwikkeling van de diplomatie tot een georganiseerd en professioneel beroep hebben economie en commercie een even belangrijke rol gespeeld als de politiek, misschien zelfs een belangrijkere rol. De Griekse en de Venetiaanse (Romeinse) diplomatie “waren in oorsprong en in essentie niets anders dan een commerciële machinerie”.

VSA
De Verenigde Staten van Amerika (VSA) beschouwt zichzelf als een natie van zowel handelaars als immigranten, vandaar dat handel ten behoeve van het nationaal belang altijd verstrengeld is geweest met de internationale mobiliteit van de Amerikaan en hun diplomatieke vestigingen wereldwijd. Vanaf het eerste uur erkenden de Amerikanen dat hun diplomatieke vestigingen een centrale rol moeten spelen in de context van hun nationaal belang, waaronder economische- en handelsbelangen.

Van alle Amerikaanse diplomaten wordt verwacht en geëist dat zij duidelijk de doelstellingen van de buitenlandse politiek van hun land kunnen overbrengen en effectief interactief zijn met de lokale bevolking voor de bevordering van de nationale belangen. Direct bij aanmelding dienen kandidaten voor de buitenlandse dienst een keuze te maken voor de specialistische richting welke zij willen opgaan i.e. consulair, economisch, management, politiek en publieke diplomatie. De ‘economic officer’ binnen een Amerikaanse ambassade is getraind in het werken en onderhandelen met de publieke en de private sector in het buitenland, bijzonderlijk op het stuk van economische en handelsvraagstukken.

India
In 2005 nam premier Manmohan Singh het besluit om de Indiase economische betrokkenheid met de wereld te brengen onder een 'Trade and Economic Relations Committee' (TERC), waarvan hijzelf de voorzitter is. De TERC moet gezien worden in de context van de opvatting van dr. Manmohan Singh - een internationaal hoog aangeschreven econoom - dat in een globaliserende wereld de buitenlandse politiek van een land gestuurd wordt door geo-economische relaties. De geo-economie dus als onderbouw, de geo-politiek als bovenbouw.

De directe bemoeienis van de premier in het veld van de economische diplomatie vloeit voort uit een erkenning, dat de ministeries van buitenlandse betrekkingen en handel, die tot nog toe het primaat hadden van de economische diplomatie, niet besluitvaardig, doortastend en creatief genoeg zijn, bovendien ook te bureaucratisch en instinctief protectionistisch.
De TERC heeft een top bemanning van onder meer, de ministers van Buitenlandse Betrekkingen en Financiën, de adviseur Nationale Veiligheid, de ondervoorzitter van de Planraad en de Hoofdadviseur economische aangelegenheden van de premier. Het ministerie van buitenlandse betrekkingen blijft vooralsnog belast met de selectie en plaatsing van diplomaten op de ruim 150 missies in het buitenland. Deze uit een zware selectie gerekruteerde diplomaten worden voorlopig geacht voldoende capabel en gekwalificeerd te zijn voor de implementatie van het beleid van de TERC in de komende jaren.

Nederland
In jaren tachtig van de vorige eeuw had Nederland gekozen voor een experimentele strategie, waarbij op vijf van hun belangrijke ambassades managers uit het bedrijfsleven werden geplaatst die, zo dacht men, beter in staat zouden zijn Nederlandse producten te verkopen dan de traditionele diplomaten. Dit experiment van wat nu in de Nederlandse diplomatie bekend staat als de 'Vijf van Beyen' (de naam van de staatssecretaris van Buitenlandse Handel en Exportbevordering onder wie dit plaatsvond) was eenmalig, omdat het niet het gewenste resultaat en/of effect heeft gehad. Volgens de berichten hadden deze managers in hun vingertoppen toch niet die sensitiviteit, die zo van belang is en blijft in de diplomatie van het interstatelijk verkeer.

De weg die Nederland nu volgt is, dat van een concordaat tussen de ministeries van Buitenlandse- en Economische zaken op basis waarvan de laatste “zich voor handelspolitieke- en handelsbevorderende activiteiten rechtstreeks met de posten kan verstaan”. De gegeven instructies worden dan uitgevoerd door de diplomaten op de buitenposten. Echter, in de werving en opleiding van deze diplomaten en hun plaatsing op economisch belangrijke ambassades heeft het ministerie van Economische Zaken ook inspraak.

Frankrijk
Anno 2013 maakt dit land net als vele andere landen zeer moeilijke economische tijden door. Het Franse handelstekort overschrijdt de 70 miljoen euro. Om de economie terug op poten te krijgen moeten alle ministeries daartoe bijdragen, ook het ministerie van Buitenlandse Zaken. Te dien einde heeft Buza minister Laurent Fabius met professionals een actie plan samengesteld die veranderingen moet aanbrengen in de diplomatieke dienst. Op het hoofdkantoor zal een speciaal business directoraat worden gecreëerd.

Bij de training van de diplomaten zal grotere aandacht worden besteed aan economische vaardigheden. De communicatie met de ondernemerswereld zal worden verbeterd zodat de zakenlui beter gebruik kunnen maken van de analyses van het diplomatiek netwerk.
Onverkort geldt volgens minister Buza Laurent Fabius dat de traditionele hoofdtaak van de Franse ambassades wereldwijd is en blijft : de bewaking van de territoriale integriteit en nationale veiligheid van de Franse Republiek en haar overzeese departementen.

Suriname
In de afgelopen jaren hebben onze presidenten, ministers van Buitenlandse Zaken, andere bewindslieden en ook onze assembleeleden uitspraken gedaan alsof de economische diplomatie de belangrijkste taak is van onze ambassades. Al zou dit in de Surinaamse diplomatieke conceptie het geval zijn, in ons land ontbreken echter 'de omstandigheden en de infrastructuur om succesvol economische diplomatie te bedrijven'. Het ministerie van Buitenlandse Zaken ontbeert de institutionele capaciteit voor een integrale aanpak van economische diplomatie. Vooral in de buitenlandse dienst zijn in de afgelopen jaren veelal personen geplaatst van wie niet gezegd kan worden dat zij de specialistische kennis en vaardigheden hebben voor economische diplomatie.

De meest harde eis voor plaatsing op een Surinaamse diplomatieke missie is dat de man of vrouw lid moet zijn van een politieke partij die deel uitmaakt van de coalitie. De tijd dat Suriname werkte met carrièrediplomaten is lang geleden geëindigd. Iedere Surinaamse diplomaat is heden ten dage op één of andere manier gelieerd aan een politieke partij in de coalitie. Wie dat ontkent, merkt gauw wat de repercussies zijn.
Economische diplomatie is in Suriname een mondelinge belijdenis. Bij de benoeming van onze diplomaten zijn er geen vereisten i.c. geen standaarden en criteria die de indruk wekken 'daar gaat een diplomaat die nu eindelijk echte economische diplomatie gaat bedrijven'. Laten wij wel wezen: tot nu toe kan niet gezegd worden dat de investeerders die wij krijgen toegeschreven kunnen worden aan de toepassing van economische diplomatie van onze buitenlandse missies.

Rudie Alihusain