Levensloop Bouterse op de theatervloer

In het theaterstuk ‘Bouta’ dat zaterdag in Amsterdam in première ging, volgen drie acteurs de biografie van Desi Bouterse. Van zijn geboorte in 1945 via de periode bij de fraters, zijn opleiding in het leger in Nederland en Duitsland tot zijn ontwikkeling tot politicus en zijn beëdiging tot president.
Uiteraard komt de staatsgreep in 1980 uitvoerig aan bod, inclusief het verhaal van de nooit teruggevonden blauwdrukken die de toenmalige militair attaché, kolonel Hans Valk, Bouterse zou hebben toegespeeld. Daarna maken de theatermakers duidelijk dat december ’82 pas echt de onafhankelijkheid van Suriname markeerde. Sinds toen is het land definitief geen Nederlandse provincie meer maar maakt het voorgoed deel uit van het Zuid-Amerikaanse continent.

Het toneel ligt bezaaid met materiaal dat de drie theatermakers, Marjolijn van Heemstra, Anoek Nuyens en Tjon Rockon, tijdens hun vijf maanden durende research verzamelden. Foto’s van het basketbalteam van Bouterse, geschiedenisboeken, elpees van Lieve Hugo en Max Neyman, een maquette van het internaat, oude exemplaren van de Ware Tijd en de Parbode.
De acteurs spelen eigenlijk geen toneel op het podium. Ze doen verslag van hun research en vertellen daar anekdotes over. De rode draad is hun gezamenlijke tocht naar de top van de Voltzberg.
Tussendoor zetten ze af en toe een dvd-speler aan. Dan is bijvoorbeeld een optreden van Master Blaster op de Nederlandse tv te zien, het verslag van een tien kilometerloop met Bouterse als deelnemer of archiefbeelden uit de koloniale tijd.

Praten 'tori's' aan elkaar
In de voorstelling typeren de drie spelers ‘Bouta’ onder meer als een verlegen en eenzaam jongetje, een vriendelijke buurman, een sluwe jager en een eerzuchtig sportman. Bijna twee uur lang worden ‘tori’s aan elkaar gepraat en ontstaat geleidelijk een ongrijpbaar en ongemakkelijk beeld van de huidige Surinaamse president. Hoe is hij geworden tot de man die hij is? Welke invloed hadden zijn moeder en grootmoeder? Wat gebeurde er met hem in het internaat en later in het leger?

Vooral het persoonlijke verhaal van de Surinamer Tjon Rockon is aangrijpend. Terwijl Tjon bij zijn moeder achterbleef in Nederland ging zijn vader terug naar Suriname dat toen net onafhankelijk was geworden. Van tijd tot tijd kwam hij over voor zijn familie. Rond zijn elfde zou Tjon eindelijk zelf de oversteek maken om zijn vader op te zoeken. Op 9 december ’82 zou hij vliegen maar die reis werd definitief geannuleerd. Sindsdien worstelt Tjon met de vraag wat er van hem was geworden als ze zijn ticket toevallig een weekje eerder hadden geboekt.

Diederik Samwel