Inheemse Brazilianen nog verder in het nauw

Inheemse Brazilianen verzetten zich steeds nadrukkelijker tegen de opmars van soja- en suikerrietplantages. Eén stam dreigde zelfs met collectieve zelfmoord.
Een groep Guaraní-Kaiowá-indianen, op de grens tussen Brazilië en Paraguay, dreigde er onlangs in een brief mee collectief zelfmoord te plegen. Ze zijn het geweld van de grootgrondbezitters moe, zeiden ze.

Door de stijgende internationale prijzen van soja en suikerriet, belangrijke exportproducten, willen grote bedrijven meer grond, zegt journalist en onderzoeker Verena Glass, die de situatie van inheemse bevolking in de deelstaat Mato Grosso do Sul onderzocht. Daardoor zijn er sinds vorig jaar nieuwe pieken in de conflicten met de inheemse bevolking.

De aankondiging van de zelfmoordactie kwam van dertig families in de gemeenschap Pyelito Kue. Ze hadden hun grondgebied moeten verlaten. Ze waren het wachten in kampen langs wegen moe en hadden een klein deel van hun gebied opnieuw ingenomen. Vorige maand beval een rechter de ontruiming van het gebied.

555 zelfmoordgevallen
Het nieuws ging snel rond via sociale media. De regering slaagde erin de rechterlijke beslissing terug te draaien. De indianen mogen er blijven tot de demarcatie van het gebied is voltooid.
De Kaiowá's zijn maar half tevreden met de beslissing, zegt Egon Heck van de Katholieke Inheemse Missionarisraad (CIMI), die gelieerd is aan de Braziliaanse Bisschoppenconferentie. Ze moeten voor onbepaalde tijd vrede nemen met een zone van nauwelijks 1 hectare.

Maurício Santoro, adviseur van Amnesty International Brazilië, zegt dat er in Mato Grosso do Sul dichtbevolkte inheemse gebieden zijn die verspreid liggen tussen sojavelden en grasweiden. "De grenzen van die gronden zijn nog niet afgebakend door de federale regering. Dat juridische vacuüm heeft de conflicten aangewakkerd."

Ook andere gemeenschappen zijn van hun grond verdreven. Ze wonen nu in kampen, zonder medische voorzieningen, en bedreigd door gewapende bendes die door grootgrondbezitters worden betaald. De ondervoedings-, zelfmoord- en geweldcijfers zijn er zeer hoog, zegt Santoro. Volgens het CIMI pleegden in de periode 2003-2010 zo’n 555 Kaiowá- en andere Guaraní-indianen zelfmoord, vooral jongeren.

De regering van Dilma Rousseff beloofde de regularisatie van de gronden te versnellen. De landbouwproducenten vragen ondertussen schadevergoeding in ruil voor hun terugtrekking. (IPS)