Column: Perang poepoetan

De gidsen op Bali praten er normaal niet over met hun Nederlandse gasten. Ze hebben geleerd dat geld boven geschiedenis gaat. Geld verdien je met de toerist, geschiedenis houd je in je eigen gemeenschap en je hart.
Als je de tijd en moeite neemt om hen niet als een product, maar als een mens te zien met een geschiedenis en een identiteit waar ze trots op zijn, dan komen de verhalen los.

Ik had er nooit van gehoord, maar mijn gids vertelde me vol trots over het ritueel Perang Poepoetan. Toen de Nederlandse kolonisator de eilanden van Indonesië veroverden, ging dat gepaard met veel geweld en terreur. In de Nederlandse geschiedenisboeken gebruiken ze de term “pacificatie”; dat klinkt minder erg.

Bali bestond indertijd uit een aantal Hindoeïstische koninkrijken. De Nederlanders kwamen met grof geschut: kannonen en machinegeweren. De vorsten wisten dat ze daar niet tegen opgewassen waren en besloten liever te sterven dan als slaaf te leven. Ze hadden een ritueel bedacht om dat kenbaar te maken: perang poepoetan.

Dat ritueel hield in dat het hele vorstenhuis tot de laatste man en vrouw zou vechten. Letterlijk tot de laatste man of vrouw betekende dat iedereen –mannen, vrouwen, kinderen, zuigelingen – strijdend gaan sterven. Ze kleden zich volledig in witte gewaden en traden de vijand tegemoet. Vrouwen met hun kleine kinderen in de armen trokken met krissen (Indonesische dolken) en lansen naar de militairen in de wetenschap dat zij en hun kinderen door kogels zouden worden doorboord. Kinderen en mannen storten zich in hun witte kleding op de kanonnen en mitrailleurs en werden bij bosjes doodgeschoten. De koning liet zich in zijn crematiegewaad op een draagstoel naar buiten dragen. Op een teken van de koning stootte een priester een dolk in zijn hart. Hij wilde liever zelfmoord plegen dan gedood worden door de Nederlandse kolonisator. Een Perang Poepoetan kost al gauw duizenden levens.

De gids vertelt dit luguber verhaal met een zoete lach van voldaanheid. Het voorbeeld van onverbiddelijk verzet van zijn voorouders was hem dierbaarder dan de woede over deze misdaad.
Indonesië heeft veel te verduren gehad van Nederland. Bij hun onafhankelijkheidsoorlog hebben de Nederlandse de wreedste oorlogsmisdaden begaan. Hele dorpen zijn uitgemoord met vrouwen, kinderen en babies. Raymond Westerling, een beruchte commandant die zonder problemen had kunnen doorgaan voor een nazi-officier, heeft duizenden executies laten uitvoeren. In totaal hebben de Nederlanders 150.000 doden op hun geweten in hun poging om de onafhankelijkheid van Indonesië tegen te gaan.

In de geschiedenisboeken van Nederland – en afgeleid daarvan ook van Suriname – is er geen enkele aandacht voor deze misdaden.

Een beschrijving van een militair die tijdens een perang poepoetan de leiding had over een eenheid werd indertijd in de Tweede kamer voorgelezen. "Achter hem de knetterende vlammen van zijn poerie: de vorst nadert, terwijl om hem heen zijn strijders sneuvelen, tot op 20 meter onze troepen, zonder door een van de duizenden kogels te zijn geraakt. Nu drukt hij, in het zicht van zijn belagers zich in zijn volle lengte oprichtend, zichzelf een kris in het hart. Een paar honderd vrouwen krissen zich rond zijn lijk, de dood verkiezend boven het vallen in de handen van hun belagers. Nieuwe drommen mensen stormen aan, aangevoerd door de 10-jarige zoon van de vorst. Allen sneuvelden. Welk treurig tafereel is daardoor in de Nederlandse geschiedenisboeken op te nemen. Onze soldaten deden bij deze overwinning geen enkele juichkreet horen. Daarom wil ik deze vorst vanuit het Nederlandse parlement mijn tol van eerbied niet onthouden voor de fierheid van karakter, die hij heeft getoond en voor de heldendood die hij is gestorven. Een heilige plicht blijft op ons rusten om vergeving te vinden voor die vreselijke feiten die ik zou willen wegwissen uit onze historie...".

Op de overgrote meerderheid van de Tweede Kamer maakte zijn relaas geen enkele indruk, schrijft een bron. En dat is zo gebleven. Wie heeft in Nederland en daarvan afgeleid in Suriname nou van de Perang Poepoetan gehoord?

Sandew Hira
Reacties naar: sandewhira@amcon.nl