Ontwikkelingslanden bekritiseren COP29-klimaatdeal als onvoldoende

Landen op de COP29-top in Bakoe hebben zondag een wereldwijde financieringsdoelstelling van $ 300 miljard per jaar aangenomen om armere landen te helpen omgaan met de gevolgen van klimaatverandering, een deal die de beoogde ontvangers bekritiseerden als hopeloos onvoldoende.

De overeenkomst, die in overuren werd gesloten tijdens de twee weken durende conferentie in de hoofdstad van Azerbeidzjan, was bedoeld om momentum te geven aan internationale inspanningen om de opwarming van de aarde in te dammen in een jaar dat voorbestemd was om het warmste ooit te worden.

Sommige afgevaardigden gaven de deal een staande ovatie in de plenaire zaal van COP29. Anderen bekritiseerden rijke landen, omdat ze niet meer deden en bekritiseerden de gastheer Azerbeidzjan, omdat hij het omstreden plan overhaast doortrok.

"Ik moet helaas zeggen dat dit document niets meer is dan een optische illusie," vertelde de Indiase delegatievertegenwoordiger Chandni Raina tijdens de afsluitende sessie van de top, enkele minuten nadat de deal was goedgekeurd. "Dit zal naar onze mening de enormiteit van de uitdaging waar we allemaal voor staan, ​​niet aanpakken. Daarom zijn we tegen de aanname van dit document."

Klimaatchef van de Verenigde Naties Simon Stiell erkende de moeilijke onderhandelingen die tot de overeenkomst hebben geleid, maar prees de uitkomst als een verzekeringspolis voor de mensheid tegen de opwarming van de aarde.

"Het is een moeilijke reis geweest, maar we hebben een deal gesloten," zei Stiell. "Deze deal zal de groei van schone energie laten groeien en miljarden levens beschermen. Maar zoals elke verzekeringspolis werkt het alleen als de premies volledig en op tijd worden betaald."

De overeenkomst zou jaarlijks $ 300 miljard opleveren tegen 2035, wat de eerdere toezegging van rijke landen om jaarlijks $ 100 miljard aan klimaatfinanciering te verstrekken tegen 2020, een boost geeft. Dat eerdere doel werd twee jaar te laat bereikt, in 2022, en verloopt in 2025.

De deal legt ook de basis voor de klimaattop van volgend jaar, die zal worden gehouden in het Amazonewoud van Brazilië, waar landen de komende tien jaar van klimaatactie moeten uitstippelen.

De top kwam tot de kern van het debat over de financiële verantwoordelijkheid van geïndustrialiseerde landen - waarvan het historische gebruik van fossiele brandstoffen het grootste deel van de uitstoot van broeikasgassen heeft veroorzaakt - om anderen te compenseren voor de toenemende schade door klimaatverandering.

Het legde ook de verdeeldheid bloot tussen rijke regeringen die worden beperkt door krappe binnenlandse budgetten en ontwikkelingslanden die wankelen onder de kosten van stormen, overstromingen en droogtes.

De onderhandelingen zouden vrijdag afgerond worden, maar liepen uit op uitstel omdat vertegenwoordigers van bijna 200 landen moeite hadden om consensus te bereiken. De gesprekken werden op zaterdag onderbroken omdat sommige ontwikkelingslanden en eilandstaten gefrustreerd wegliepen.

"We vertrekken met een klein deel van de financiering die klimaatgevoelige landen dringend nodig hebben. Het is lang niet genoeg, maar het is een begin", aldus Tina Stege, klimaatgezant van de Marshalleilanden.

Landen zijn op zoek naar financiering om het doel van het Klimaatakkoord van Parijs te bereiken om de wereldwijde temperatuurstijging te beperken tot 1,5 graden Celsius boven het pre-industriële niveau - waarboven catastrofale klimaateffecten kunnen optreden.

Volgens het Emissions Gap-rapport van de VN uit 2024 is de wereld momenteel op weg naar een opwarming van maar liefst 3,1 C tegen het einde van deze eeuw, waarbij de wereldwijde uitstoot van broeikasgassen en het gebruik van fossiele brandstoffen blijven stijgen.

De deal van zondag bevatte geen gedetailleerde stappen voor hoe landen zullen handelen naar de belofte van de VN-klimaattop van vorig jaar om af te stappen van fossiele brandstoffen en de capaciteit voor hernieuwbare energie dit decennium te verdrievoudigen. Sommige onderhandelaars zeiden dat Saudi-Arabië had geprobeerd een dergelijk plan tijdens de gesprekken te blokkeren.

"Er is absoluut een uitdaging om meer ambitie te tonen als je onderhandelt met de Saoedi's," zei de Amerikaanse klimaatadviseur John Podesta.

Ontwikkelde natie
De lijst met landen die moeten bijdragen - ongeveer twee dozijn geïndustrialiseerde landen, waaronder de VS, Europese landen en Canada - dateert van een lijst die is vastgesteld tijdens de klimaatonderhandelingen van de VN in 1992.

Europese regeringen hebben geëist dat anderen meebetalen, waaronder China, 's werelds tweede grootste economie, en olierijke Golfstaten. De deal moedigt ontwikkelingslanden aan om bijdragen te leveren, maar vereist dit niet.

De overeenkomst omvat een breder doel om jaarlijks $ 1,3 biljoen aan klimaatfinanciering op te halen tegen 2035 - wat financiering uit alle publieke en private bronnen zou omvatten en waarvan economen zeggen dat het overeenkomt met het bedrag dat nodig is om de opwarming van de aarde aan te pakken.

Landen kwamen ook overeen om regels op te stellen voor een wereldwijde markt om koolstofkredieten te kopen en verkopen waarvan voorstanders zeggen dat ze miljarden dollars meer zouden kunnen mobiliseren voor nieuwe projecten om de opwarming van de aarde te bestrijden, van herbebossing tot de inzet van schone energietechnologieën.

Het veiligstellen van de klimaatfinancieringsdeal was vanaf het begin een uitdaging. De overwinning van Donald Trump bij de Amerikaanse presidentsverkiezingen deze maand heeft twijfels doen rijzen bij sommige onderhandelaars of 's werelds grootste economie zou bijdragen aan een klimaatfinancieringsdoelstelling die in Bakoe is overeengekomen. Trump, een Republikein die in januari aantreedt, heeft klimaatverandering een hoax genoemd en beloofd de VS opnieuw uit de internationale klimaatsamenwerking te halen.

President Joe Biden feliciteerde de COP29-deelnemers met het bereiken van wat hij een historische overeenkomst noemde die zou helpen bij het mobiliseren van benodigde fondsen, maar zei dat er meer werk nodig was.
"Hoewel er nog veel werk voor de boeg is om onze klimaatdoelen te bereiken, brengt de uitkomst van vandaag ons een belangrijke stap dichterbij. Namens het Amerikaanse volk en toekomstige generaties moeten we ons werk blijven versnellen om een ​​schonere, veiligere en gezondere planeet binnen handbereik te houden", zei Biden in een verklaring.

Westerse regeringen hebben gezien dat de opwarming van de aarde naar beneden zakte op de lijst van nationale prioriteiten te midden van toenemende geopolitieke spanningen, waaronder de oorlog van Rusland in Oekraïne en het toenemende conflict in het Midden-Oosten, en de stijgende inflatie.

De confrontatie over financiering voor ontwikkelingslanden vindt plaats in een jaar waarvan wetenschappers voorspellen dat het het heetste ooit zal zijn. Klimaatproblemen stapelen zich op, met wijdverbreide overstromingen die duizenden mensen in Afrika doden, dodelijke aardverschuivingen die dorpen in Azië bedelven en droogte in Zuid-Amerika die rivieren doet krimpen.

Ontwikkelde landen zijn niet gespaard gebleven. Hevige regenval veroorzaakte vorige maand overstromingen in Valencia, Spanje, waarbij meer dan 200 mensen omkwamen. De VS heeft dit jaar tot nu toe 24 rampen geregistreerd die een schadepost van miljarden dollars hebben veroorzaakt. Dat zijn er slechts vier minder dan vorig jaar.