Olieaanbod in Europa wordt krapper

Het volume dat vanuit het Midden-Oosten naar Europa gaat, is bijna gehalveerd als gevolg van aanhoudende aanvallen door de Jemenitische Houthi-rebellen.

De structuur van de mondiale benchmarkmarkt voor ruwe Brent-futures en sommige fysieke markten in Europa en Afrika weerspiegelen een krapper aanbod, deels vanwege zorgen over vertragingen bij de scheepvaart, omdat schepen de Rode Zee vermijden vanwege raket- en drone-aanvallen.

De verstoringen – die de grootste zijn geweest in de wereldhandel sinds de Covid-19-pandemie – zijn gecombineerd met andere factoren, zoals de stijgende Chinese vraag om de concurrentie te vergroten om het aanbod van ruwe olie dat niet door het Suezkanaal hoeft te gaan. Analisten zeggen dat dit duidelijk zichtbaar is op de Europese markten.

Als teken van een krapper aanbod bereikte de marktstructuur van Brent – die wordt gebruikt om bijna 80 procent van de in de wereld verhandelde olie te prijzen – vrijdag het meest bullish in twee maanden, toen tankers uit de Rode Zee vluchtten na recente luchtaanvallen door de Verenigde Staten en Groot-Brittannië over doelen in Jemen.

Als reactie op de Israëlische oorlog tegen Gaza hebben rebellen van de aan Iran verbonden groep die Noord-Jemen en de westelijke kustlijn controleert, een golf van aanvallen op schepen in de Rode Zee gelanceerd.

Door zich te richten op schepen die vermoedelijk banden hebben met Israël proberen de Houthi's Tel Aviv te dwingen de oorlog te stoppen en humanitaire hulp in de Gazastrook toe te staan.

De Houthi-activiteit is tot nu toe geconcentreerd in de smalle zeestraat van Bab al-Mandeb, die de Golf van Aden met de Rode Zee verbindt. Dagelijks varen er ongeveer vijftig schepen door de zeestraat, op weg van en naar het Suezkanaal – een centrale verkeersader voor de wereldhandel.

Enkele van de grootste rederijen ter wereld hebben de doorvoer in de regio opgeschort, waardoor schepen gedwongen worden rond Kaap de Goede Hoop in Zuid-Afrika te varen. De langere route heeft de vrachtprijzen doen stijgen als gevolg van hogere brandstof-, bemannings- en verzekeringskosten.

"Brent is het futures-contract dat het meest wordt getroffen als het gaat om verstoringen van de Rode Zee en het Suezkanaal", vertelde Viktor Katona, hoofdanalist voor ruwe olie bij Kpler, aan persbureau Reuters. "Dus wie lijdt het meest op fysiek vlak? Het zijn ongetwijfeld Europese raffinaderijen."

De premie van het eerste-maands Brent-contract ten opzichte van het zes-maands contract LCOc1-LCOc7 steeg vrijdag tot maar liefst US$ 2,15 per vat, het hoogste niveau sinds begin november. Deze structuur, backwardation genoemd, duidt op een perceptie van een krapper aanbod voor snelle levering.

Minder olie naar Europa
Er gaat minder ruwe olie uit het Midden-Oosten naar Europa, waarbij het volume bijna gehalveerd is tot ongeveer 570.000 vaten per dag (bpd) in december, vergeleken met 1,07 miljoen vaten per dag in oktober, zo blijkt uit gegevens van Kpler.

Schepen die door het Suezkanaal varen, hebben sinds de oorlog in Oekraïne een grotere strategische betekenis gekregen, omdat de sancties tegen Rusland Europa afhankelijker hebben gemaakt van olie uit het Midden-Oosten, die een derde van de Brent-olie in de wereld levert.

Maar het is een uitdaging om de impact van de scheepvaart op de Rode Zee afzonderlijk te meten, vertelde een handelaar in ruwe olie aan Reuters. "Het is overal een sterke markt, maar de mensen zijn erg nerveus."

Andere ontwikkelingen hebben ook de Europese markt voor ruwe olie verkrapt, waaronder een daling van het Libische aanbod als gevolg van protesten, de eerste dergelijke verstoring in maanden, en een lagere Nigeriaanse export.

Angolese ruwe olie, die ook naar Europa gaat zonder het Suezkanaal te hoeven passeren, ziet een grotere vraag vanuit China en India vanwege problemen rond Iraanse en Russische ruwe olie, waardoor het aanbod dat naar Europa zou kunnen komen afneemt.

De Chinese oliehandel met Iran is tot stilstand gekomen omdat Teheran leveringen tegenhoudt en hogere prijzen eist, terwijl de Indiase import van Russische ruwe olie is gedaald als gevolg van valutaproblemen, hoewel India de daling toeschrijft aan onaantrekkelijke prijzen.

Ondertussen heeft Rusland Saudi-Arabië overtroffen om in 2023 China’s grootste leverancier van ruwe olie te worden, zo bleek uit gegevens van zaterdag, toen ‘s werelds grootste importeur van ruwe olie de westerse sancties over de Russische invasie van Oekraïne in 2022 trotseerde om grote hoeveelheden scherp geprijsde olie te kopen voor zijn verwerkingsfabrieken.

Rusland verscheepte vorig jaar een recordaantal van 107,02 miljoen ton ruwe olie naar China, wat overeenkomt met 2,14 miljoen vaten per dag, zo bleek uit de Chinese douanegegevens, veel meer dan andere grote olie-exporteurs zoals Saudi-Arabië en Irak.

De import uit Saudi-Arabië, voorheen de grootste leverancier van China, daalde met 1,8 procent naar 85,96 miljoen ton, omdat de oliegigant uit het Midden-Oosten marktaandeel verloor aan goedkopere Russische ruwe olie.