Mijnwerkers lopen dagenlang om het inheemse gebied van de Yanomami te verlaten in afwachting van verwachte operaties tegen illegale mijnbouw in Alto Alegre, in de deelstaat Roraima, Brazilië. (Foto: AP)
Gewapende regeringsfunctionarissen van de Braziliaanse justitie, inheemse en milieuministeries, hebben woensdag illegale goudzoekers uit het inheems gebied van Yanomami verdreven. Bij de actie werd gewezen op de wijdverbreide rivierverontreiniging, hongersnood en ziekte die de illegalen naar een van de meest geïsoleerde groepen ter wereld hebben gebracht.

Mensen die betrokken waren bij het illegaal baggeren van goud stroomden te voet weg van het gebied. De operatie kan maanden duren. Er wordt aangenomen dat er zo'n 20.000 mensen bij de activiteit betrokken zijn, vaak met behulp van giftig kwik om het goud te scheiden. Naar schatting 30.000 Yanomami-mensen leven in het grootste inheemse gebied van Brazilië, dat een gebied beslaat dat ongeveer zo groot is als Portugal en zich uitstrekt over de deelstaten Roraima en Amazonas in de noordwestelijke hoek van het Amazonegebied van Brazilië.

De autoriteiten - het Braziliaanse milieuagentschap Ibama, met steun van de National Foundation of Indigenous Peoples en de National Guard - vonden een vliegtuig, een bulldozer en geïmproviseerde lodges en hangars en vernietigden deze - zoals wettelijk is toegestaan. Twee geweren en drie boten met 5.000 liter brandstof werden in beslag genomen. Ze ontdekten ook een helikopter verborgen in het bos en staken deze in brand.

Ibama vestigde een checkpoint naast een Yanomami-dorp aan de Uraricoera-rivier om de toeleveringsketen van de mijnwerkers daar te onderbreken. Agenten namen de boten van 12 meter in beslag, beladen met een ton voedsel, diepvriezers, generatoren en internetantennes. De lading zal nu de federale agenten bevoorraden. Er mogen geen boten met brandstof en uitrusting meer voorbij de blokkade varen.

De grote hoeveelheid voorraden stroomopwaarts kan erop duiden dat sommige goudzoekers de belofte van president Luiz Inácio Lula da Silva om hen te verdrijven, negeerden na jaren van verwaarlozing onder zijn voorganger, Jair Bolsonaro, die probeerde de activiteit te legaliseren.

Andere mijnwerkers voelden echter aan dat het beter was om terug te keren naar de stad. Dinsdag bezocht The Associated Press een geïmproviseerde haven langs de rivier de Uraricoera, die alleen bereikbaar is via een rit van drie uur over een onverharde weg. Tientallen goudzoekers arriveerden in de loop van de dag, sommigen van hen na dagenlang door het bos te hebben gewandeld, op weg naar de hoofdstad Boa Vista.

Een van hen, João Batista Costa (61), vertelde verslaggevers dat de Yanomami sterven van de honger en dat de recente noodvoedselzendingen niet voldoende waren.

De federale regering heeft een noodsituatie voor de volksgezondheid afgekondigd voor de Yanomami-bevolking, die lijdt aan ondervoeding en ziekten zoals malaria als gevolg van illegale mijnbouw.

Uit een rapport dat gisteren door het ministerie van Volksgezondheid is gepubliceerd, blijkt dat goudzoekers vier klinieken binnen het grondgebied van Yanomami zijn binnengevallen, waardoor ze onbruikbaar zijn geworden. In de stad Boa Vista, waar uitgehongerde en zieke inheemse mensen zijn overgebracht naar een tijdelijke medische faciliteit, zijn er 700 Yanomami, meer dan drie keer de capaciteit.

De goudzoekers, die uit arme regio's komen, zoals de deelstaat Maranhao in het noordoosten van Brazilië, doorkruisen het bos meestal op teenslippers en dragen alleen voedsel en persoonlijke bezittingen in hun rugzakken. Ze slapen in hangmatten op campings.

Maar hun mijnbouw is afhankelijk van geavanceerde logistiek om autoriteiten te slim af te zijn en wordt ondersteund door investeerders buiten het bos. Dergelijke tactieken omvatten: illegale brandstofdistributie aan de rand van inheems land; landingsbanen uitgehouwen uit de jungle voor het transport van mijnwerkers en voorraden; lichte vliegtuigen met gewijzigde staartnummers, geregistreerd bij dekmantelbedrijven; helikopters die opereren tussen mijnsites op de reservaten en clandestiene communicatienetwerken.

"Deze operatie komt geen moment te vroeg", zei Sarah Shenker, het hoofd van de non-profitorganisatie Survival International in Brazilië, in een verklaring. "Het is absoluut noodzakelijk dat de autoriteiten de mijnwerkers eruit halen en buiten houden. Ze hebben het leven van de Yanomami veel te lang verpest en onnoemelijke ellende en vernietiging veroorzaakt. Zelfs als ze allemaal worden verwijderd en ze buiten kunnen worden gehouden, zal het nog jaren duren voordat de Yanomami en hun regenwoud zich hebben hersteld."