Knelpunten Perceelsidentificatie

Het Besluit Perceelsidentificaties is op 4 oktober 2016 afgekondigd en op 1 juli 2017 inwerking getreden. Elk perceel in Suriname moet krachtens artikel 2 van voormeld besluit worden voorzien van een perceelsidentificatie (perceelsID) die door het Management Instituut Grondregistratie en Land Informatie Systeem (MI-GLIS) wordt verstrekt.

Belang van de perceelsID
De perceelsID houdt de unieke aanduiding van een perceel in binnen het nationaal grondgebied, welke geografisch georiënteerd is. Het toekennen van de perceelsID beoogt de volgende doelen te realiseren:
- de tekortkomingen betreffende de onduidelijke perceelsaanduidingen en mogelijke verwarringen bij de identificatie van percelen op te heffen.
- een eenduidige vernummeringssysteem en ordening binnen het grondregistratie proces.

Aanvraag perceelsID
Het MI-GLIS is volgens artikel 2 lid 4 Besluit Perceelsidentificaties bevoegd om de nadere richtlijnen ter verstrekking van de perceelsID vast te stellen. Volgens deze richtlijnen wordt de perceelsID aangevraagd voor voltooiing van de volgende rechtshandelingen:
1. bij eigendomsoverdracht/leveringsakte (in de volksmond bekend als 'transportakte' );
2. bij vestiging van een zakelijk recht op een perceel (bijv. vestiging vruchtgebruik);
3. bij het verdelen, verkavelen of samenvoegen van een perceel;
4. verkrijging van domeingrond in grondhuur (na verkrijging van de bereidsverklaring).

Uitzonderingen
In de navolgende gevallen is er vooralsnog geen perceelsID vereist:
1) vestigen van hypotheken op reeds bestaande percelen:
2) openbare verkopingen (veilingen);
3) scheiding en deling krachtens rechterlijk bevel;
4) beslaglegging op een perceel.

De perceelsID kent voordelen, maar net een munt heeft deze ook zijn keerzijde en de complicaties zijn ook notabel.

Knelpunten die de landmeters, het MI-GLIS en de samenleving ervaren
Uit onderzoek is gebleken dat voor de verkrijging van de perceelsID de volgende obstakels worden ondervonden:
a) lange wachttijden voor verkrijging perceelsID
Iedere perceelsopmeting dient onder de directe leiding van een beëdigde landmeter te geschieden in volledige overeenstemming met de Landmeters instructies. De beëdigde landmeter biedt de opgemaakte perceelkaart, relaas van bevindingen, meetgegevens en andere relevante data ter verificatie aan de GLIS-landmeter voor goedkeuring en toekenning van de perceelsID. De GLIS-landmeter is onder andere belast met het voeren van toezicht op de beëdigde landmeters, alsmede op de naleving van de Landmeters instructies (artikel 19 lid d Wet GLIS). De GLIS-landmeter dient de voormelde verificatie binnen gemiddeld drie werkdagen te verrichten (art.8 Bijlage V. Instructie Perceelsmeting van de Landmeters instructies).

Uit de praktijk blijkt dat het MI-GLIS voormelde termijn voor de verificatie niet redt en dat de kaarten langer blijven liggen bij betreffend Instituut. Dit vanwege een tekort aan deskundige arbeidskrachten, wat een vlotte afwikkeling van de werkzaamheden ter verstrekking van de perceelsID bemoeilijkt. Het MI-GLIS ontvangt op dagelijkse een groot aantal perceelkaarten met de daarbij horende informatie, bijlagen en aanvragen voor de perceelsID. Vanwege een tekort aan deskundige werknemers vergen de verificaties meer tijd en is de tijdsduur van 3-5 werkdagen, voor het verstrekken van de perceelsID in de praktijk niet haalbaar. Daarnaast worden er ook nog gebrekkige perceelkaarten ter verificatie aan de GLIS-landmeter geboden, waarop er fouten als gevolg van geen adequate naleving van de landmeters instructies zijn te constateren. Bovendien wordt er geen eenduidige en consequente manier gehanteerd inzake de beoordeling op de naleving van de Landmeters instructies met langere wachttijden voor de verkrijging van de perceelsID als uitkomst.

b) Onderbezetting binnen de landmetersorde
Suriname kent één (1) GLIS-landmeter en zeventien (volgens de lijst van MI-GLIS) particulier beëdigde landmeters. Na de inwerkingtreding van het Besluit Perceelsidentificaties is het tekort aan de beëdigde landmeters voelbaar en de zeventien beëdigde landmeters ervaren een gestegen werkvolume. Dit vormt alsmede een oorzaak voor de lange wachttijden (± 3 maanden) ter verkrijging van de perceelsID, want de landmeter dient zijn werk/uitmetingen nauwkeurig en volgens de Landmeters instructies te verrichten, hetgeen tijd vergt.

c) Grensverschuiving
Bij de nauwkeurige perceelsuitmetingen, volgens de Landmeters instructies en met de moderne gadgets, worden er in de praktijk vaker grensverschuivingen geconstateerd. De juridische en fysieke grenzen lopen niet altijd parallel. De Landmeters instructies bieden gebrekkige richtlijnen voor de landmeter wanneer deze bij een uitmeting constateert dat de juridische en fysieke grenzen niet parallel lopen. De instructies geven weliswaar aan dat de landmeter bij grove afwijken de GLIS-landmeter dient te benaderen voor instructies, maar het MI-GLIS is niet bevoegd om bindende besluiten te nemen omtrent een grensvaststelling. Partijen/buren kunnen bij grensverschuivingen een middenweg vinden door met wederzijdse goedvinding de grenzen vast te leggen. Indien zulks hen niet lukt kunnen de grensverschuivingen uitmonden in een grensdispuut, waarbij partijen de rechter zullen benaderen voor de grensvaststelling. Er wordt geen perceelsID verstrekt zolang er geen vonnis, omtrent de eigendomsgrenzen, wordt uitgesproken.

Conclusies
Voor de inwerkingtreding van het Besluit Perceelsidentificaties is er geen rekening gehouden met de impact hiervan op de samenleving en het rechtsverkeer. Er is geen voorbereidend werk getroffen om de eventuele knelpunten die ontstaan bij de implementatie van voormeld besluit aan te pakken (de tijdsduur, tekort aan deskundig kader en grensverschuivingen). Naast de hoge kosten, de lange wachttijden voor de perceelsID, kunnen er ook grensverschuivingen worden geconstateerd met een mogelijke grensdispuut en geen perceelsID als gevolg, waardoor betwist grondstuk uit de onroerendgoed markt wordt onttrokken. Dit alles heeft een stremmend effect op ons economisch verkeer inzake onroerendgoed.

Mr. Santucia Dwarka Chaubé
Noot: Geïnteresseerden worden voor een uitgebreide artikel inzake dit onderwerp verwezen naar SJB 2018 no.3, verkrijgbaar bij o.a. Vaco boekhandel.