Paus Franciscus ligt begraven in de basiliek van Santa Maria Maggiore, die buiten de muren van het Vaticaan in het centrum van Rome ligt. (Vatican Media)
Presidenten, leden van het koningshuis en gewone rouwenden namen zaterdag afscheid van paus Franciscus tijdens een plechtige begrafenisceremonie. Een kardinaal deed daarbij een oproep om de erfenis van de paus op het gebied van zorg voor migranten, onderdrukten en het milieu levend te houden.

De Amerikaanse president Donald Trump, die over deze kwesties in conflict was geraakt met de paus, zat met de rijen buitenlandse hoogwaardigheidsbekleders aan één kant van de kist van Franciscus op het enorme Sint-Pietersplein.

Aan de andere kant zaten de kardinalen die volgende maand tijdens een conclaaf de opvolger van Franciscus zullen kiezen. Zij zullen dan beslissen of de nieuwe paus het streven van de overleden paus naar een opener Kerk moet voortzetten of zich moet overgeven aan conservatieven die terug willen naar een meer traditioneel pausschap.

De Argentijnse paus , die 12 jaar regeerde, overleed maandag op 88-jarige leeftijd aan de gevolgen van een beroerte.

"Paus Franciscus was rijk aan menselijke warmte en zeer gevoelig voor de uitdagingen van vandaag. Hij deelde werkelijk de angsten, het lijden en de hoop van deze tijd", aldus de Italiaanse kardinaal Giovanni Battista Re , die de uitvaartmis leidde.

In spirituele taal gaf de 91-jarige Re een eenvoudige boodschap: er was geen weg terug. De eerste paus uit Latijns-Amerika was "aandachtig geweest voor de tekenen des tijds en wat de Heilige Geest in de Kerk teweegbracht", zei hij.

Franciscus riep tijdens zijn pontificaat herhaaldelijk op tot een einde aan het conflict. Zijn begrafenis bood Trump, die aandringt op een akkoord om de Russische oorlog met Oekraïne te beëindigen, de gelegenheid om de Oekraïense president Volodymyr Zelensky in de Sint-Pieter te ontmoeten.

Er klonk applaus toen de kist van Franciscus, ingelegd met een groot kruis, door 14 dragers met witte handschoenen uit de basiliek en naar het zonovergoten plein werd gedragen aan het begin van de mis.

Volgens schattingen van het Vaticaan kwamen er meer dan 250.000 mensen bij de ceremonie aanwezig, waardoor het plein en de omliggende straten volstroomden.

Aan het einde van de dienst klapte de menigte opnieuw luid, toen de ceremoniemeesters de kist oppakten en lichtjes kantelden zodat meer mensen hem konden zien.

Op luchtfoto's van het Vaticaan was een lappendeken aan kleuren te zien: zwart van de donkere gewaden van de wereldleiders, rood van de gewaden van zo'n 250 kardinalen, paars van de 400 bisschoppen en wit van de 4.000 aanwezige priesters.

Na de begrafenis, terwijl de grote klokken van de Sint-Pieter luidden ter nagedachtenis, werd de kist op een pausmobiel met open dak geplaatst en door het hart van Rome naar de Basiliek van Santa Maria Maggiore gereden.

Franciscus, die de pracht en praal van het pausschap vermeed, had gevraagd om daar begraven te worden in plaats van in de Sint-Pieter. Het was de eerste keer in meer dan een eeuw dat een paus buiten het Vaticaan werd begraven.

De begrafenis zelf vond in besloten kring plaats.

De pausmobiel verliet het Vaticaan via de Peruginopoort, een zij-ingang op slechts enkele meters afstand van het pension Santa Marta waar Franciscus had besloten te verblijven, in plaats van de sierlijke renaissanceappartementen in het pauselijk paleis.

De politie schatte de menigte op zo'n 150.000 mensen langs de 5,5 kilometer lange route naar Santa Maria Maggiore. Het tafereel deed denken aan de vele ritten die Franciscus met de pausmobiel maakte tijdens zijn 47 reizen naar alle uithoeken van de wereld.

Sommigen in de menigte zwaaiden met borden en anderen gooiden bloemen naar de kist. Ze riepen "viva il papa" (leve de paus) en "ciao, Francesco" (vaarwel, Franciscus) terwijl de processie langs de oude monumenten van Rome trok, waaronder het Colosseum.

Trump ontmoet Zelensky
De laatste keer dat Trump Zelensky ontmoette, was eind februari in het Witte Huis. Hij gaf hem toen publiekelijk een uitbrander, maar de ontmoeting op zaterdag leek hartelijker.

Op een foto die door Zelensky's kantoor werd vrijgegeven, zaten de twee mannen dicht bij elkaar op stoelen met rode rugleuningen. Ze leunden naar elkaar toe terwijl ze in de kerk met marmeren vloer praatten.

Een functionaris van het Witte Huis zei dat er een "zeer productief gesprek" was geweest en Zelensky noemde het een "goede bijeenkomst".

Onder de andere staatshoofden die de begrafenis bijwoonden, waren de presidenten van Argentinië, Frankrijk, Gabon, Duitsland, de Filipijnen en Polen, samen met de premiers van Groot-Brittannië en Nieuw-Zeeland en vele leden van de koninklijke familie, waaronder de koning en koningin van Spanje.

De dood van Franciscus luidde een minutieus geplande overgangsperiode in, gekenmerkt door eeuwenoude rituelen, pracht en praal en rouw. De afgelopen drie dagen liepen zo'n 250.000 mensen langs zijn open kist, die voor het altaar van de enorme basiliek lag.

Koren bij de begrafenis zongen Latijnse gezangen en gebeden werden gereciteerd in verschillende talen, waaronder Italiaans, Spaans, Chinees, Portugees en Arabisch. Daarmee wordt het wereldwijde bereik van de Rooms-Katholieke Kerk met 1,4 miljard leden benadrukt.

'Vaarwel Franciscus'
Franciscus, de eerste niet-Europese paus in bijna 13 eeuwen, zette zich in voor een hervorming van de Kerk. Hij koos de kant van de armen en gemarginaliseerden en daagde rijke landen uit om migranten te helpen en klimaatverandering tegen te gaan.

"Franciscus liet iedereen een prachtig getuigenis van menselijkheid, van een heilig leven en van universeel vaderschap na", zo stond in een formele samenvatting van zijn pausschap, opgesteld in het Latijn, die naast zijn lichaam was geplaatst.

Traditionalisten verzetten zich tegen zijn pogingen om de kerk transparanter te maken, terwijl zijn pleidooien voor een einde aan conflicten, verdeeldheid en ongebreideld kapitalisme vaak in dovemansoren vielen.

De paus wilde meer eenvoud en paste dit ook toe op zijn begrafenis. Hij herschreef de uitgebreide, boeklange begrafenisrituelen die hij eerder gebruikte.

Het is niet waarschijnlijk dat het geheime conclaaf voor 6 mei zal beginnen en misschien pas een aantal dagen later. Zo hebben de kardinalen de tijd om voorafgaand aan het conclaaf regelmatig bijeen te komen. Ze kunnen dan met elkaar de balans opmaken en de staat van de kerk beoordelen, die kampt met financiële problemen en ideologische verdeeldheid.