Een gijzelaar die werd vrijgelaten uit gevangenschap in Gaza als onderdeel van de gijzelaars-gevangenenruil en een staakt-het-vuren-overeenkomst tussen Hamas en Israël, arriveert in het Sourasky Medical Center (Ichilov) in Tel Aviv, Israël. (Foto: Reuters)
De Verenigde Staten (VS) heeft een lang bestaand diplomatiek taboe doorbroken door geheime gesprekken te voeren met Hamas over de vrijlating van Amerikaanse gijzelaars die in Gaza worden vastgehouden, vertelden bronnen woensdag aan Reuters. President Donald Trump waarschuwde voor de "hel die betaald moet worden" als de Palestijnse militante groepering niet meewerkt.

De Amerikaanse gezant voor gijzelingszaken, Adam Boehler, heeft de bevoegdheid om rechtstreeks met Hamas te praten, aldus het Witte Huis toen het werd gevraagd naar de gesprekken. Daarmee brak het met een decennialang beleid om niet te onderhandelen met groepen die door de VS als terroristische organisaties worden bestempeld.

Boehler en Hamas-functionarissen ontmoetten elkaar de afgelopen weken in Doha, aldus twee bronnen die op de hoogte waren van de onderhandelingen. Het was niet duidelijk wie Hamas vertegenwoordigde.

In het Witte Huis ontmoette Trump een groep gijzelaars die onlangs waren vrijgelaten in het kader van een staakt-het-vuren in Gaza. In een bericht op sociale media uitte hij bovendien een nieuwe, ernstige bedreiging aan het adres van Hamas.

Hij eiste dat Hamas "alle gijzelaars nu vrijlaat, niet later", inclusief de stoffelijke overschotten van dode gijzelaars, "anders is het VOORBIJ voor jullie."

"Ik stuur Israël alles wat het nodig heeft om de klus te klaren, geen enkel Hamas-lid zal veilig zijn als jullie niet doen wat ik zeg," zei hij. "Ook aan de mensen van Gaza: een prachtige toekomst wacht, maar niet als jullie gijzelaars vasthouden. Als jullie dat doen, zijn jullie DOOD! Neem een ​​SLIMME beslissing. LAAT DE GIJZELAARS NU VRIJ, OF LATER ZAL ER EEN HEL ZIJN OM TE BETALEN!"

Trumps waarschuwing deed denken aan zijn 'hell to pay'-dreigement voordat hij op 20 januari terugkeerde naar het Witte Huis, waarna medio januari een staakt-het-vuren en een gijzelingsdeal tot stand kwamen, waar hij zelf verantwoordelijk voor was voordat de toenmalige president Joe Biden aftrad.

Trump gaf opnieuw niet aan welke maatregelen hij precies zou nemen als Hamas niet zou meewerken.

De VS had lange tijd directe betrokkenheid bij de islamistische groep vermeden, die op 7 oktober 2023 een grensoverschrijdende inval deed in Zuid-Israël, wat leidde tot een verwoestende oorlog in Gaza. Het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken bestempelde Hamas in 1997 als terroristische organisatie.

Een van de bronnen zei dat de inspanning een poging omvat om de vrijlating te bewerkstelligen van Edan Alexander uit Tenafly, New Jersey, waarvan wordt aangenomen dat hij de laatste levende Amerikaanse gijzelaar is die door Hamas wordt vastgehouden. Hij verscheen in een video die Hamas in november 2024 publiceerde.

Vier andere Amerikaanse gijzelaars zijn door de Israëlische autoriteiten dood verklaard.

Tot nu toe heeft de VS een rol gespeeld bij het bewerkstelligen van een staakt-het-vuren in Gaza en een akkoord over de vrijlating van gijzelaars. De VS werkt hiervoor samen met Israëlische, Qatarese en Egyptische bemiddelaars. Er is echter geen sprake van directe communicatie tussen Washington en Hamas.
 
Karoline Leavitt, woordvoerder van het Witte Huis, vertelde verslaggevers dat Boehler "wel de autoriteit heeft" om rechtstreekse gesprekken te voeren met Hamas. Ze zei dat Israël werd geraadpleegd, maar gaf niet aan of dit voor of na de gesprekken was. Ze beschreef de contacten als onderdeel van Trumps "te goeder trouw ondernomen poging om te doen wat goed is voor het Amerikaanse volk."

Het kantoor van premier Benjamin Netanyahu gaf een verklaring uit waarin stond: "Israël heeft aan de Verenigde Staten zijn standpunt kenbaar gemaakt met betrekking tot directe gesprekken met Hamas." Er werd niet verder op ingegaan, maar Israël, dat samen met veel andere landen Hamas als een terroristische organisatie beschouwt, weigert rechtstreeks met de groep te onderhandelen.

Taher Al-Nono, politiek adviseur van Hamas, vertelde Reuters: "Ik heb geen informatie over ontmoetingen met Amerikaanse functionarissen, maar elke ontmoeting met de Amerikaanse regering is gunstig voor de stabiliteit in de regio."

'Amerikaans leven op het spel'
Volgens de bronnen concentreerden de gesprekken zich op de vrijlating van de Amerikaanse gijzelaars die nog steeds in Gaza vastzitten. Eén van hen zei echter dat er ook gesprekken zijn gevoerd over een bredere overeenkomst om alle resterende gijzelaars vrij te laten en hoe er een langdurig bestand kan worden bereikt.

De gevechten in Gaza zijn sinds 19 januari gestopt en Hamas heeft 33 Israëlische gijzelaars en vijf Thais geruild voor zo'n 2.000 Palestijnse gevangenen en gedetineerden. De Israëlische autoriteiten denken dat minder dan de helft van de resterende 59 gijzelaars nog in leven is.

Leavitt werd gevraagd of de gesprekken met Hamas ook Trumps controversiële voorstel voor de VS om Gaza over te nemen, omvatten. Hij stelde vorige maand voor dat het door oorlog geteisterde Gaza zou worden omgevormd tot een resort in Riviera-stijl nadat de inwoners elders zouden worden gehuisvest, een idee dat in de Arabische wereld werd afgewezen en door mensenrechtenorganisaties werd veroordeeld.

"Dit zijn lopende gesprekken en discussies. Ik ga er niet in detail op in," zei ze. "Er staan ​​Amerikaanse levens op het spel."

Jonathan Panikoff, voormalig plaatsvervangend nationaal inlichtingenofficier voor het Midden-Oosten, zei dat Trumps onconventionele diplomatieke aanpak zowel risico's als kansen met zich meebrengt.

"Enerzijds zou het direct betrekken van Hamas het makkelijker kunnen maken om Amerikaanse gijzelaars vrij te krijgen en een langetermijnovereenkomst te bereiken," zei Panikoff, nu bij de denktank Atlantic Council. "Anderzijds is er een reden waarom de VS doorgaans niet onderhandelt met terroristische groeperingen, wetende dat Washington dat wel zal doen, motiveert hen om dit gedrag in de toekomst te herhalen."

Trumps gezant voor het Midden-Oosten, Steve Witkoff, is van plan om de komende dagen terug te keren naar de regio om te kijken hoe de eerste fase van de wapenstilstandsovereenkomst in Gaza kan worden verlengd of hoe kan worden overgegaan naar de tweede fase, aldus een woordvoerder van het ministerie van Buitenlandse Zaken maandag.