Rishi Sunak beslist: Op 4 juli Britse verkiezingen

De Britse premier Rishi Sunak riep woensdag nationale verkiezingen uit voor 4 juli en zei dat de Britten hun toekomst zouden kunnen kiezen in een stemming waarvan algemeen wordt verwacht dat de Conservatieven na veertien jaar, de macht zullen verliezen aan de oppositiepartij Labour.

Na maanden van speculaties over wanneer hij een nieuwe stemming zou uitschrijven, stond Sunak (44) in de stromende regen buiten zijn kantoor in Downing Street en riep de verkiezingen enkele maanden eerder uit dan verwacht – een riskante strategie waarbij zijn partij ver achter Labour stond in de opiniepeilingen.

Bijna schreeuwend om gehoord te worden boven een volkslied van de verkiezingsoverwinning van Labour in 1997 onder voormalig premier Tony Blair, gespeeld door demonstranten buiten de poorten van Downing Street, somde Sunak op wat volgens hem zijn prestaties in de regering waren, niet alleen als premier maar ook als voormalig minister van Financiën.

"Dit is het moment voor Groot-Brittannië om zijn toekomst te kiezen en te beslissen of het wil voortbouwen op de vooruitgang die we hebben geboekt, of het risico loopt terug te keren naar af en geen zekerheid", zei hij.

"De komende weken zal ik vechten voor elke stem, ik zal uw vertrouwen winnen en ik zal u bewijzen dat alleen een conservatieve regering onder leiding van mij onze zuurverdiende economische stabiliteit niet in gevaar zal brengen."

Hij beschuldigde Labour-leider Keir Starmer er daarentegen van dat hij altijd de "gemakkelijke uitweg" koos en geen plan had. "Als gevolg daarvan kan de toekomst voor hen alleen maar onzeker zijn", zei hij.

Starmer, die Labour naar het politieke midden heeft getrokken nadat het naar links was uitgeslagen, reageerde met een verklaring die zich concentreerde op één woord: 'verandering'.

"Op 4 juli hebben jullie (kiezers) de keuze en samen kunnen we de chaos stoppen, we kunnen de bladzijde omslaan, we kunnen beginnen met de wederopbouw van Groot-Brittannië en ons land veranderen", zei hij voor twee Union Jack-vlaggen.

Isolatie Sunak
Sunak gaat de verkiezingen in, niet alleen ver achter Labour in de opiniepeilingen, maar ook enigszins geïsoleerd van sommigen in zijn partij, waarbij hij steeds afhankelijker wordt van een klein team van adviseurs om hem door een lelijke campagne te loodsen.

Maar hij lijkt te hebben besloten dat, met enkele economische voordelen zoals dalende inflatie en een economie die in bijna drie jaar tijd in het snelste tempo groeit, het nu tijd is om een risico te nemen en zijn agenda voor een nieuwe termijn, formeel aan de kiezers voor te leggen.

"Labour wil dat je denkt dat deze verkiezingen voorbij zijn voordat ze zelfs maar zijn begonnen", vertelde Sunak tijdens een bijeenkomst, georganiseerd in een tentoonstellingscentrum in Oost-Londen en bijgewoond door hoge ministers en aanhangers, uren na de formele verkiezingsaankondiging. "Het Britse volk zal Labour laten zien dat het niet al te vriendelijk is om als vanzelfsprekend te worden beschouwd."

Verschillende leden van zijn partij zeiden dat Sunak zich misschien ook had gerealiseerd dat juridische uitdagingen een vlaggenschipprogramma om illegale asielzoekers naar Rwanda te sturen, in gevaar zouden kunnen brengen en dat de regering misschien niet in staat zou zijn om nog meer belastingverlagingen door te voeren, zoals beloofd.

Conservatieve wetgevers zeiden, op voorwaarde van anonimiteit, dat de economische omstandigheden zouden kunnen verslechteren, wat betekent dat de tijd rijp was voor verkiezingen, maar anderen waren geschokt door het besluit om deze vanaf een verwachte herfstdatum te vervroegen. De stemming moet vóór eind januari volgend jaar plaatsvinden.

"Het was goed zolang het duurde", zei een van hen.

Sunak, voormalig investeringsbankier en minister van Financiën, trad minder dan twee jaar geleden aan en heeft sindsdien moeite om te definiëren waar hij voor staat. Hij raakt steeds meer gefrustreerd omdat wat hij als zijn successen beschouwt, niet op prijs wordt gesteld.

Sunak heeft verschillende keren geprobeerd het lot van zijn partij te keren door zichzelf te herprofileren als een gedurfde hervormer, vervolgens als een effectieve technocraat en, meest recentelijk, als iemand die 'zich aan het plan zal houden' om geleidelijk de levens in Groot-Brittannië te verbeteren, waar nog steeds miljoenen mensen worstelen met de kosten van levensonderhoud.

Beide partijen zijn bijna begonnen met hun verkiezingscampagne, waarbij de aanvalslijnen op de economie en de defensie, al stevig getrokken zijn.

Sunak en zijn regering beschuldigen Labour ervan bereid te zijn de belastingen te verhogen als hij in de regering zit, en dat de partij geen veilige hand zou zijn voor Groot-Brittannië in een steeds gevaarlijker wordende wereld, omdat het land geen plan heeft, beschuldigingen die de oppositie ontkent.

Labour beschuldigt de regering van veertien jaar economisch wanbeheer, waardoor mensen slechter af zijn, met een reeks chaotische regeringen die er niet in zijn geslaagd de stabiliteit te bieden waar bedrijven naar hunkeren om de economische groei te stimuleren.

Als Labour, dat ongeveer twintig procentpunten voorsprong heeft op de Conservatieven, de verkiezingen wint, zal Groot-Brittannië, ooit bekend om zijn politieke stabiliteit, voor het eerst sinds de jaren dertig van de negentiende eeuw, in acht jaar tijd zes premiers hebben gehad.

Uitdaging
Ondanks de voorsprong van Labour zijn sommige partijfunctionarissen bezorgd dat hun voordeel niet zo solide is als het lijkt, uit angst dat veel kiezers onbeslist blijven. Ze kennen ook de uitdaging: de partij heeft een recordaantal stemmen nodig om een parlementaire meerderheid te behalen.

Labour moet de selectie van al zijn parlementskandidaten nog voltooien, zei een partijveteraan.

Sunak hoopt misschien dat de eerste vluchten in het plan om illegale asielzoekers naar Rwanda te sturen, de toekomst van zijn partij een boost kunnen geven. De vroegst mogelijke datum voor die vluchten is 24 juni, 10 dagen vóór de verkiezingen.

Als ze niet van de grond komen, zei een conservatief parlementslid, zou Sunak de 'linkse advocaten' de schuld kunnen geven.