Braziliaanse Yanomami-leider zoekt hulp bij paus

Paus Franciscus had woensdag een ontmoeting met een leider van het Braziliaanse Yanomami-volk, die om pauselijke steun vroeg voor de inspanningen van president Luiz Inácio Lula da Silva, om decennia van uitbuiting van het Amazonegebied ongedaan te maken en de inheemse volkeren beter te beschermen.

Davi Kopenawa, een Yanomami-sjamaan, zei dat hij op uitnodiging van Franciscus naar het Vaticaan was gekomen om hem te informeren over het lot van de Yanomami en het Amazonegebied, waar de ontbossing tijdens de vorige regering van president Jair Bolsonaro, naar een hoogtepunt in 15 jaar steeg. Het inheemse gebied van de Yanomami, het grootste van Brazilië, werd geteisterd door duizenden illegale goudzoekers, aangespoord door Bolsonaro. Ze velden bomen en vergiftigden waterwegen met kwik.

Kopenawa, die een traditionele hoofdtooi met veren en kralen om zijn nek droeg, vertelde de verslaggevers achteraf dat hij Franciscus een brief had gegeven waarin hij de zorgen van de Yanomami uiteenzette. Hij zei dat hij Francis had gevraagd om Lula te steunen in een poging de 'fout' van de vorige regering recht te zetten, en dat Francis zei dat hij met hem zou spreken.

"Ik ga niet zeggen dat ze het zullen oplossen, ik ga niet zeggen dat ze het zullen oplossen. Dingen verpesten is gemakkelijk, dingen repareren is moeilijk. Maar ze proberen het", zei Kopenawa in het Portugees.

"Ik ben een man van ons bos die voor onze planeet Aarde zorgt, ik wacht tot de internationale gemeenschap strijdt, ik wacht op de internationale gemeenschap die geld heeft, om het te doen, om de vernietiging te stoppen van onze planeet Aarde, die gebeurt nu."

Het Amazone-regenwoud, dat een gebied beslaat dat twee keer zo groot is als India, is een cruciale buffer tegen klimaatverandering. Studies hebben aangetoond dat de door de inheemse bevolking gecontroleerde bossen de best bewaarde bossen in het Braziliaanse Amazonegebied zijn.

Maar Bolsonaro kwam zijn belofte na om tijdens zijn ambtsperiode geen extra centimeter van het inheems grondgebied af te bakenen, en zette de milieuhandhavingsinstanties op scherp. Onder zijn leiding steeg de ontbossing naar een hoogtepunt in 15 jaar.

Lula trad aan en riep snel een noodsituatie voor de volksgezondheid uit in de landen van de Yanomami vanwege de gevolgen van illegale mijnbouw, en begon zich in te spannen om de mijnwerkers te verdrijven. Hij gaf ook milieuagentschappen de bevoegdheid om de illegale houtkap aan te pakken. In januari bleek uit satellietgegevens van de overheid dat de ontbossing in het eerste jaar van Lula’s ambtstermijn met de helft was afgenomen.

Overheidsfunctionarissen hebben gezegd dat de gebieden met illegale mijnbouw op het grondgebied van Yanomami met 85% zijn gedaald en dat de gezondheid is verbeterd. Maar na het aanvankelijke succes zeggen openbare aanklagers, wetshandhavers en medewerkers van federale milieuagentschappen, dat illegale mijnwerkers terugkeren.

"Eén persoon alleen kan niet alles oplossen. Daarom vroeg ik om steun" zei Kopenawa. "Ik vroeg de paus om hem te steunen, om het werk te versterken. Om het volk te verdedigen.”

De eerste Latijns-Amerikaanse paus uit de geschiedenis heeft de zorg voor het milieu, vooral het Amazonegebied, tot een kenmerk van zijn pausdom gemaakt. Franciscus’ encycliek 'Praised Be' uit 2015 haalde uit naar de ongebreidelde uitbuiting van het Amazonegebied en beschuldigde rijke belangen ervan de aarde in 'een immense hoop vuil' te veranderen.

In 2019 riep de Argentijnse jezuïet een speciale bijeenkomst van bisschoppen, of synode, bijeen, specifiek over het Amazonegebied, om beter te begrijpen hoe de katholieke kerk haar volkeren beter kan dienen en hen kan beschermen.

Het Vaticaan heeft, in overeenstemming met het protocol, geen officiële lezing van de bijeenkomst gegeven. Maar als teken van onofficiële steun organiseerde het na de audiënties wel een informele media-briefing met Kopenawa in de lobby van het hoofdkantoor van de Vaticaanse Radio.