Sinds haar aantreden heeft de regering o.l.v. president Santokhi diverse maatregelen getroffen op monetair en fiscaal gebied zoals het “loslaten van de wisselkoers”, het afbouwen van subsidies (brandstof, elektra, etc.), het terugdringen van begrotingstekorten, het invoeren van de BTW etc. Deze maatregelen zijn nogal disruptief, veel tegelijk en hebben vooral grote gevolgen voor het dagelijks welzijn van brede lagen van de bevolking. 

Veel van de macro-economische en financiële beleidsmaatregelen vloeien voort uit het politieke besluit om een aanpassingsprogramma uit te voeren met het IMF. Deze politieke keuze is vooral ingegeven door de lange termijn politiek-economische idealen van de VHP zoals monetaire discipline, fiscale discipline, institutionele discipline, verdere democratisering van Suriname enz. Onder leiding van voorzitter Chan Santokhi brengt de VHP haar politiek-economische idealen tot leven, soms met succes en soms niet. In dit artikel wordt ingegaan op een belangrijk onderdeel van deze idealen nl. monetaire discipline.

Het basisuitgangspunt van de VHP is om de economie te stabiliseren en voort te bouwen aan een productieve economie in een democratische rechtsstaat waarin instituten worden gevormd die het beleid duurzaam kunnen voortzetten. Belangrijke speerpunten zijn daarbij om monetaire financiering tegen te gaan, begrotingstekorten te reduceren tot lange termijn normen alsook het terugdringen van de schuldquote. Prijsstabiliteit is een vereiste voor economische groei en verbetering van de welvaart. Immers, werknemers en hun gezinnen zijn geïnteresseerd in een waardevast inkomen/pensioen. 

Ondernemers willen hun investeringen kunnen plannen op basis van stabiele prijzen en een waardevaste compensatie of winst voor de onderneming overhouden. Fiscale autoriteiten met een politieke agenda echter hebben een prikkel om begrotingstekorten aan te houden en deze te financieren. Dit leidt tot schulden en indien monetair gefinancierd, tot inflatie. De monetaire autoriteit staat voor een belangrijke keuze: zich houden aan de belofte van prijsstabiliteit of 'vreemdgaan' en achteraf toch het monetair financieringsinstrument inzetten voor partijpolitieke agenda. 

Het publiek kan achteraf de autoriteiten beoordelen op hun geloofwaardigheid, maar vaak is het dan te laat en te kostbaar. Vraag het aan de Surinamer die rond 2020 met pensioen is gegaan met een pensioenuitkering in SRD. Monetaire discipline is daarom een belangrijke pijler van de VHP; deze moet verankeren in relevante instituten en niet afhankelijk zijn van politieke partijen, van een president van het land of van een governor van de Centrale Bank van Suriname.

Het volgende plaatje laat zien hoe de bevoorschotting van de overheid door de Centrale Bank drastisch is teruggedrongen in moeilijke tijden.

De vorderingen van de moederbank op de overheid (oranje lijn) namen explosief toe in de relatief korte periode vanaf medio 2018 van ca. SRD 400 miljoen tot een piek van ca. SRD 9 miljard in aug 2020. Sindsdien zijn deze vorderingen afgebouwd tot onder de SRD 1 miljard ultimo januari dit jaar.

De stijgende lijn tussen 2018 en 2020 illustreert een vorm van politiek opportunisme: een centrale bank die de overheid in rap tempo bevoorschot zonder zich te bekommeren om de gevolgen van dit gedrag voor prijsstabiliteit. Dit gedrag van monetaire autoriteiten is vernietigend geweest voor monetaire discipline, vertrouwen en prijsstabiliteit.

Het is een uitdaging om inflatie terug te dringen en het vertrouwen van het publiek terug te winnen: het kost tijd, discipline en consistentie van beleid. Daar maakt de VHP zich hard voor: er is een moedige aanvang gemaakt met de overgang van overmatig monetair financieren naar monetaire discipline. De gevolgen voor de bevolking zijn zwaar, wij betalen de rekening. Daar zal de regering veel meer aandacht aan moeten geven, echter zonder dat afbreuk wordt gedaan aan het fundamenteel principe van monetaire discipline en geloofwaardigheid van monetaire autoriteiten

Chuanrui Wang

Lid van De Nationale Assemblee