Guatemala: Presidentiële 2e ronde wordt 'test voor democratie'

Een Guatemalteekse anti-corruptie campagnevoerder heeft een grote voorkeur om het presidentschap vast te houden in de tweede ronde van zondag, wat suggereert dat het land op weg is naar een nieuw tijdperk na jaren van democratische achteruitgang.

Bernardo Arevalo van de progressieve centrumlinkse Semilla-partij, die verraste met een tweede plaats in de eerste stemronde, had een sterke voorsprong in een recente opiniepeiling over zijn rivaal, voormalig first lady Sandra Torres van het grote gevestigde centrumlinkse National Unity of Hope (UNE) partij.

Arevalo, een 64-jarige ex-diplomaat en zoon van een voormalige president, heeft pogingen van openbare aanklagers overleefd om hem uit de race te houden, te midden van toenemende internationale controle op het verkiezingsproces en beschuldigingen van overheidsinmenging.

Guatemalteken zullen hun volgende president kiezen op een cruciaal moment waarop het Midden-Amerikaanse land te maken heeft met alomtegenwoordige onveiligheid, een armoedecijfer van meer dan 55%, een recordhonger en het hoogste migratieniveau in de regio naar de Verenigde Staten.

Arevalo heeft gezworen wangedrag te onderzoeken, en analisten zeggen dat een overwinning voor hem zou kunnen leiden tot een opschudding van een decennialange status quo in de Guatemalteekse politiek, met kiezers die gefrustreerd zijn door corrupte instellingen en regelmatig hardhandig optreden tegen politieke rivalen en journalisten.

"Deze verkiezingen kunnen het spel veranderen. Het is een test voor de Guatemalteekse democratie", zegt Tamara Taraciuk, programmadirecteur rechtsstaat bij de denktank Inter-American Dialogue.

De campagneperiode is gekenmerkt door verstoringen. De officiële resultaten van de eerste stemronde op 25 juni werden uitgesteld na een uitdaging door verschillende partijen, waaronder die van Torres.

Een rechtbank willigde vervolgens een verzoek van aanklager Rafael Curruchiche in om Semilla uit te sluiten van de tweede ronde wegens beschuldigingen dat de partij illegaal aangesloten leden had, waaronder overleden personen.

Curruchiche heeft zich eerder gericht op anti-corruptie-campagnevoerders en is op de Engel List van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken geplaatst voor "corrupte en ondemocratische actoren".

De hoogste rechtbank van het land heeft de schorsing later ongedaan gemaakt te midden van een stortvloed aan internationale kritiek over vermeende geknoei met het democratische proces, hoewel de invallen en onderzoeken tegen Semilla zijn voortgezet.

De Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS), die een missie heeft om de verkiezingen te volgen, heeft "duidelijke inmenging" gemarkeerd. OAS-chef Luis Almagro zei na een bezoek aan Guatemala eerder deze maand dat de presidentiële campagnes waren beïnvloed door de georganiseerde misdaad. "Er zijn verschillende groepen die willen doorgaan met immuniteit en privileges", zei Almagro.

Zoals veel Guatemalteken het beu zijn, vestigt universiteitsstudent Gerson López (23), zijn hoop op Arevalo om verandering te brengen. "Hij is een persoon die geen geschiedenis van corruptie heeft", zei Lopez in Guatemala-Stad. "We hebben nieuwe mensen nodig en geen mensen die er al zijn geweest en een slechte staat van dienst hebben."

President Alejandro Giammattei, die niet herverkiesbaar is, heeft beloofd om vreedzame verkiezingen te verzekeren en de macht over te dragen aan de winnaar op 14 januari.

Beschuldigingen van politieke samenzwering zijn bijzonder gevoelig voor Guatemala tegen de achtergrond van een drie decennia durend burgerconflict dat eindigde in 1996, waarin politiek rechts en links tegenover elkaar stonden en dat het land permanent getekend heeft, zei Donald J. Planty, voormalig Amerikaans ambassadeur bij Guatemala.

"Er is in delen van de gevestigde orde deze angst voor en vooringenomenheid tegen links", zei Planty. "Alle inspanningen zijn erop gericht om Arevalo ervan te weerhouden om op de een of andere manier van de stemming te komen", voegde hij eraan toe.

Steun van het bedrijfsleven en de internationale gemeenschap zal van cruciaal belang zijn als en wanneer Arevalo aantreedt, zeiden experts. Hij zal waarschijnlijk hindernissen tegenkomen bij het uitvoeren van zijn agenda, aangezien Semilla geen meerderheid in het Congres zal hebben, wat een periode van instabiliteit dreigt.

"Het hangt ervan af hoe hard ze besluiten hem aan de rechterkant achterna te gaan", zei Planty. "De wereld kijkt toe."

Als Arevalo wint, kan hij te maken krijgen met grote tegenstand nog voordat hij in januari aantreedt, aldus analisten.

"Er zijn geen aanwijzingen dat de procureur-generaal van plan is de strategie te veranderen om achter mensen aan te gaan die de status-quo uitdagen", zei Taraciuk van de Inter-American Dialogue. "Waarom zouden ze nu stoppen als het risico bestaat dat ze daadwerkelijk verantwoordelijk worden gehouden voor wat ze aan de macht hebben gedaan?