Rusland valt graanhaven Oekraïne aan

Rusland heeft vandaag, dinsdag, Oekraïense havens aangevallen. De aanval komt een dag nadat het zich had teruggetrokken uit een door de VN gesteunde deal om Kiev graan te laten exporteren. Moskou claimt ook winst op de grond in een gebied waar Oekraïense functionarissen zeiden dat Russische troepen weer in het offensief gingen.

Rusland zei dat het brandstofopslag in Odessa had getroffen en een fabriek die daar drones op zee maakt, als onderdeel van "massale wraakacties" als vergelding voor aanvallen door Oekraïne die de verkeersbrug naar het bezette Krim-schiereiland hebben uitgeschakeld.

Kort nadat de brug maandag was geraakt, trok Moskou zich terug uit een jaar oude, door de VN bemiddelde graanexportovereenkomst, een actie die volgens de Verenigde Naties honger over de hele wereld zou kunnen veroorzaken.

Vallend puin en explosiegolven hebben verschillende huizen en niet-gespecificeerde haveninfrastructuur beschadigd in een van de belangrijkste havens van Oekraïne, Odessa, volgens het zuidelijke operationele militaire commando van Oekraïne. Lokale autoriteiten in Mykolaiv, een andere havenstad, meldden een ernstige brand daar.

De Russische aanvallen op havens leveren "een verder bewijs dat de landterrorist het leven in gevaar wil brengen van 400 miljoen mensen in verschillende landen die afhankelijk zijn van Oekraïense voedselexport", zei Andriy Yermak, het hoofd van de Oekraïense presidentiële staf.

Volgens de Oekraïense luchtmacht zijn zes Kalibr-raketten en 31 van de 36 drones neergeschoten. Moskou van zijn kant zei dat het een Oekraïense drone-aanval op de Krim had verijdeld, zonder grote schade op de grond, en een enkele rijstrook op de Krimbrug had heropend.

Zes weken nadat Oekraïne een tegenoffensief lanceerde in het oosten en het zuiden, voert Rusland een eigen grondoffensief in het noordoosten.

Het Russische ministerie van Defensie zei dat zijn troepen 2 km waren opgeschoven in de buurt van Kupiansk, een spoorwegknooppunt in de frontlinie dat vorig jaar door Oekraïne werd heroverd in een offensief. Kiev erkende een "gecompliceerde" situatie in het gebied.

Sinds Oekraïne vorige maand met zijn tegenoffensief begon, heeft Kiev enkele dorpen in het zuiden en het gebied rond de verwoeste stad Bakhmut in het oosten heroverd, maar moet nog een grote doorbraak proberen te maken over de zwaar verdedigde Russische linies.

'Een slag voor mensen in nood'
De deal voor de export van graan uit de Zwarte Zee, een jaar geleden gesloten door Turkije en de Verenigde Naties, was een van de weinige diplomatieke successen van de oorlog, waarbij een de facto Russische blokkade van Oekraïense havens werd opgeheven en een wereldwijde voedselnoodsituatie werd afgewend.

Oekraïne en Rusland behoren beide tot 's werelds grootste exporteurs van graan en andere voedingsmiddelen. Als Oekraïens graan opnieuw van de markt wordt geblokkeerd, zouden de prijzen over de hele wereld kunnen stijgen, waardoor de armste landen het hardst worden getroffen.

"Het besluit van de Russische Federatie van vandaag zal een klap zijn voor mensen in nood overal", zei VN-secretaris-generaal Antonio Guterres maandag.

Moskou wees oproepen van Oekraïne af om de scheepvaart te hervatten zonder Russische deelname, waarbij het Kremlin openlijk zei dat schepen die het gebied binnenvaren zonder zijn garanties in gevaar zouden komen.

"We hebben het over een gebied dat dicht bij een oorlogsgebied ligt", zei Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov. "Zonder de juiste veiligheidsgaranties ontstaan daar bepaalde risico's. Dus als er iets wordt geformaliseerd zonder Rusland, moet met deze risico's rekening worden gehouden."

Rusland zegt dat het kan terugkeren naar de graandeal, maar alleen als wordt voldaan aan zijn eisen voor versoepeling van de regels voor zijn eigen export van voedsel en kunstmest. Westerse landen noemen dat een poging om hefboomwerking op de voedselvoorziening te gebruiken om een verzwakking van de financiële sancties af te dwingen, die Rusland al in staat stellen voedsel te verkopen.

De Oekraïense president Volodymyr Zelensky heeft opgeroepen tot voortzetting van de graandeal zonder Rusland, waarmee hij in feite de steun van Turkije zoekt om de Russische blokkade teniet te doen. De Turkse president Tayyip Erdogan, de sponsor van de deal, zegt dat hij denkt dat Moskou kan worden overgehaald om terug te keren.

Elke poging om Oekraïense graanzendingen te heropenen zonder de deelname van Rusland zou afhangen van de bereidheid van verzekeringsmaatschappijen om dekking te bieden. Bronnen uit de industrie hebben Reuters verteld dat ze de implicaties overwegen.

Langzaam tegenoffensief
De bewering van Rusland op dinsdag dat het rond Kupiansk was opgeschoven, was een zeldzaam teken dat Moskou probeerde terug te keren naar het offensief sinds Kiev vorige maand zijn tegenoffensief lanceerde.

Beide partijen hebben bittere verliezen geleden in de bloedigste strijd van Europa sinds de Tweede Wereldoorlog, maar de frontlinies zijn sinds november vorig jaar slechts stapsgewijs verplaatst, ondanks een massaal Russisch winteroffensief gevolgd door de tegenaanval van Oekraïne.

"De vijand is al twee dagen actief in het offensief in de Kupiansk-sector in de regio Kharkiv", schreef de Oekraïense vice-minister van Defensie Hanna Maliar op Telegram. "We zijn aan het verdedigen. Er wordt zwaar gevochten en de posities van beide partijen veranderen meerdere keren per dag dynamisch."

Oleksander Syrskyi, de commandant van de Oekraïense grondtroepen, beschreef de situatie in dat gebied als "gecompliceerd maar onder controle". Serhiy Cherevatyi, woordvoerder van de oostelijke strijdkrachten van Oekraïne, zei dat het Russische leger meer dan 100.000 troepen en meer dan 900 tanks in het gebied had verzameld.

Het tegenoffensief van Oekraïne heeft beperkte winst geboekt in de buurt van Bakhmut en langs twee grote assen in het zuiden, maar de aanvalsmacht, uitgerust met miljarden dollars aan nieuwe westerse wapens en munitie, moet de belangrijkste Russische verdedigingslinie nog confronteren.

Kiev zegt dat het opzettelijk langzaam oprukt om grote verliezen te vermijden op versterkte verdedigingslinies bezaaid met landmijnen. Het is voorlopig gefocust op het verslechteren van de logistiek en het commando van Rusland. Moskou zegt dat het Oekraïense tegenoffensief is mislukt.