Rusland trekt zich officieel terug uit graandeal met Oekraïne

Rusland heeft de VN, Turkije en Oekraïne laten weten dat het een cruciale graandeal die Oekraïne toestond graan via de Zwarte Zee te exporteren, niet zal verlengen. Kremlin-woordvoerder Dmitry Peskov zei dat de overeenkomsten maandag "de facto" zijn beëindigd.

De deal laat vrachtschepen door de Zwarte Zee varen vanuit de havens van Odessa, Chornomorsk en Yuzhny/Pivdennyi.

Maar Moskou zei dat het zou terugkeren naar de overeenkomst als aan de voorwaarden werd voldaan.

De Russische president Vladimir Putin klaagde al lang dat delen van de deal die de export van Russisch voedsel en kunstmest toestonden, niet waren nagekomen. Hij zei met name dat er geen graan was geleverd aan armere landen, wat een voorwaarde was van de overeenkomst.

Rusland klaagde ook herhaaldelijk dat westerse sancties zijn eigen landbouwexport beperkten. Putin heeft herhaaldelijk gedreigd zich terug te trekken uit de overeenkomst.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken van het land herhaalde maandag deze grieven en beschuldigde het Westen van "openlijke sabotage" en van het "egoïstisch" stellen van de commerciële belangen van de deal boven de humanitaire doelen.

Maar de Turkse president Recep Tayyip Erdogan vertelde verslaggevers dat hij geloofde dat Putin "de overeenkomst wil voortzetten" en dat ze de verlenging van de deal zouden bespreken wanneer ze elkaar volgende maand persoonlijk ontmoeten.

De graandeal is belangrijk omdat Oekraïne een van 's werelds grootste exporteurs is van zonnebloemen, maïs, tarwe en gerst.

Na de invasie van Rusland in februari 2022 blokkeerden marineschepen Oekraïense havens en legden 20 miljoen ton graan vast. Door de blokkade schoten de voedselprijzen wereldwijd omhoog.

Het bedreigde ook de voedselvoorziening van een aantal landen in het Midden-Oosten en Afrika, die sterk afhankelijk zijn van Oekraïens graan.

Nikolay Gorbatsjov, de voorzitter van de Oekraïense graanvereniging, vertelde de BBC dat zijn leden alternatieve manieren hadden gevonden om graan te exporteren, onder meer via de Donau-rivierhavens.

Maar hij gaf toe dat de havens minder efficiënt zouden zijn, waardoor de hoeveelheid graan die Oekraïne kan exporteren afneemt en de transportkosten stijgen.

Westerse leiders waren er snel bij om het besluit te veroordelen, waarbij de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen, Rusland beschuldigde van een "cynische zet", eraan toevoegend dat Brussel probeerde "de voedselzekerheid voor de kwetsbaren in de wereld te waarborgen".

De aankondiging van het Kremlin kwam enkele uren nadat Oekraïne de verantwoordelijkheid opeiste voor een aanval op een brug op de Krim waarbij twee burgers om het leven kwamen.

Peskov zei dat het laten aflopen van de deal door Rusland niets te maken had met de aanval. "Vóór deze aanval werd het standpunt door president Putin bekendgemaakt", zei hij tegen verslaggevers in Moskou.