Er zijn verschillende risico’s die de economische groei remmen. De benoeming van een president (2010) en een vicepresident (2020) met een strafblad verliep schouderophalend, omdat ze liefdevolle bewondering genieten. Maar wie de wet overtreedt, vindt het niet erg als anderen dat ook doen. De vp uit de goudsector moet de goudsector ordenen. Het is de vos vragen om voor de kippen te zorgen. Kwik en cyanide komen al jaren illegaal Suriname binnen. De bewakers zijn blijkbaar in slaap gesust met een magische envelop onder het kussen. Buitenlanders krijgen op Zanderij een Surinaams paspoort en rijbewijs, terwijl ze nog geen pom of pastei kunnen zeggen.

Belastingontduiking gaat moeiteloos, want de belastingdienst valt niet in huis op zoek naar zwart geld. Anderzijds heeft de kleine man zwart geld nodig om voor zijn gezondheid, onderwijs, vervoer en veiligheid te betalen, want de overheid laat dat na. Een verouderd kiesstelsel nodigt uit om geld te smijten in districten waar weinig stemmen nodig zijn voor een zetel. Er is een schrijnend gebrek aan gemotiveerde arbeidskrachten - niemand denkt aan herintroductie van contractarbeid - en kinderen verlaten de school zonder goed te kunnen lezen en rekenen. Protesten die samen gaan met plunderingen en terroriseren van ondernemers, schrikken investeerders af.

De oppositie levert goede kritiek, maar vergeet dat ze de bacterie in de financiële bloedsomloop heeft gebracht. Ze weet precies hoe ze het land eerlijk moet besturen, maar eenmaal aan de macht gaat de ethische knop om en komen er mensen op hoge posities die niet geknipt zijn voor de job. Zo verzwakken instituten.

Suriname blijft in zijn eigen staart bijten, alsof het lijdt aan een plaag van richtingloosheid. Het is geen gebrek aan politieke wil; het komt ook niet van God. De oorzaak is een staat in de staat, een kleine groep machtige kapitaalverschaffers die sterke invloed uitoefent op de besluitvorming en alles torpedeert wat haar macht vermindert. Ze schuurt aan tegen elke president. Ze sponsort, ondersteunt, zorgt voor werkgelegenheid en doet aan liefdadigheid. Maar nu is er een tegenkracht. Het IMF stuurt het land naar begrotingsdiscipline.

De vorige president had gelijk: president zijn is niet makkelijk, en hij droeg snel het stokje en de lege kas over aan zijn opvolger, die vele kwaadaardige virussen tegelijk moet bestrijden: een failliete staat, inflatie, pandemische gevolgen, etnische wrok, een zwak ambtenarenapparaat en woelig nepnieuws.

De regering Santokhi heeft het imago van een tweespanregering die ruzie maakt en chaos veroorzaakt in plaats van de kar te trekken. Ze gaat van schandaal naar schandaal en heeft moeite met schandaalmanagement. Ook houdt ze onvoldoende de vinger aan de pols van het volk, met uitbarstingen tot gevolg. Bovenal wordt ze beschuldigd van vriendjespolitiek. Maar ‘friends and family’ verbieden is een onbereikbaar ideaal. In de kleine Surinaamse gemeenschap is een pragmatische aanpak beter: ‘vrienden of familie’ is geen probleem, mits kennis, kunde en onberispelijk gedrag leidend zijn. Maar het belangrijkste is dat Santokhi geen diefstal ondersteunt. Banken, zoals de postspaarbank en de moederbank, worden niet van binnenuit leeggevreten en miljarden verdampen niet.

Ook na 2025 moet de VHP doorgaan met haar macro-economisch beleid, maar eerst de inflatie beteugelen met de bulldozer. De NDP moet van haar foute voorzitter af en met haar volkswijsheid weer op de trein springen. De NPS die uit de rijdende trein sprong omdat ze de nodige impopulaire ingrepen te pijnlijk vond, moet zichzelf bij elkaar rapen en weer haar intellect inbrengen. De ABOP, met haar assertieve maar minder competente voorzitter die iedereen probeert te paaien met geld of een baan, en een voortvluchtig bestuurslid dat prijkt op de lijst van Interpol, heeft een ritueel bad nodig om het kwaad weg te wassen, en kan dan weer doorgaan.

Suriname moet door goed bestuur veilig stijgen en landen en niet steeds crashen. Dit vraagt om samenwerking, een geoliede machine, controles en heldere protocollen. Als partijen over hun eigen schaduw heen springen, kunnen alle problemen van Suriname in korte tijd worden opgelost. Maar het lijkt erop dat politieke partijen baat hebben bij verdeeldheid.

Aan de horizon is een strook blauwe lucht te zien in de loodgrijze lucht. Het buitenlandse vertrouwen in Suriname keert stilaan terug. Maar als straks de olie de staatskas zal doen rinkelen, bestaat het risico dat de machine van hebzucht zal opveren.