100 dagen Lula: president bergt zoektocht 'nieuw' Brazilië op

De eerste 100 dagen van een regering kunnen een soort wittebroodsweken zijn, met kiezers en politici die hopen op een nieuwe start. Maar voor de Braziliaanse president Luiz Inacio Lula da Silva werden de afgelopen drie maanden, ondanks enkele tekenen van vooruitgang, gekenmerkt door een zekere vermoeidheid.

In de sociale arena is zijn spel sterk geweest, met Lula die programma's herstelt die gericht zijn op het versterken van huisvesting voor lage inkomens, watervoorziening en financiële hulp voor behoeftige gezinnen.

En na de grimmige terugkeer van Brazilië naar de Hongerkaart van het Wereldvoedselprogramma, met vorig jaar meer dan 33 miljoen Brazilianen die honger lijden, heeft Lula de Nationale Raad voor voedsel- en voedingszekerheid opnieuw gelanceerd, die onder voormalig president Jair Bolsonaro was opgeheven.

"We kunnen zien dat hij goede dingen wil doen voor de armen - iets wat de voormalige president niet deed", vertelde Rosangela de Fatima Silva, die in de zuidoostelijke stad Diamantina woont en in een keuken werkt die lokale huisvestingsactivisten bedient, aan Al Jazeera.

Maar regeren was geen gemakkelijke taak. De aard van Lula's coalitieregering roept een aantal interne tegenstrijdigheden op, zeggen experts - en zonder een solide basis in het parlement kunnen sommige projecten moeite hebben om goedgekeurd te worden.

Bovendien legde de bestorming van regeringsgebouwen op 8 januari door aanhangers van Bolsonaro de schijnbare vijandigheid jegens Lula bloot onder sommige rangen van de veiligheidsdiensten van het land, wat resulteerde in een golf van ontslagen wegens hun vermeende passiviteit.

"Lula 3.0 is anders dan Lula 1.0 en Lula 2.0," vertelde Evandro Menezes de Carvalho, coördinator van het Center for Brazil-China Studies aan de Getulio Vargas Foundation School of Law in Rio de Janeiro, aan Al Jazeera. "Terwijl hij terugkeert naar zijn ambt, vindt Lula een congres en een samenleving die conservatiever is dan die van zijn vorige termijnen. Hun agenda is grotendeels niet dezelfde als die van de Arbeiderspartij", voegde hij eraan toe. "Lula heeft niet langer de populariteit die hij ooit had - en de economie van Brazilië is niet meer hetzelfde."

Politieke hoofdstad
Lula heeft inderdaad zijn politieke kapitaal uitgeput met een kruistocht tegen de Centrale Bank vanwege de rentetarieven, waarbij hij de autonomie van de entiteit onder zijn voorganger in twijfel trekt. Tegelijkertijd is hij bekritiseerd voor het minimaliseren van
zowel beschuldigingen van corruptie tegen zijn minister van communicatie als beschuldigingen van banden tussen zijn minister van toerisme en een lokale militie. Beide ministers hebben de beschuldigingen afgedaan als verdraaiingen.

Parlementariërs, die vorige maand met BBC News Brasil spraken op voorwaarde van anonimiteit, zeiden dat Bolsonaro's recente terugkeer naar het land na enkele maanden van zelfopgelegde ballingschap in de Verenigde Staten gedeeltelijk gebaseerd was op een beoordeling van zwakte binnen de regering van Lula, waaronder zijn het niet op gang brengen van een economisch herstel.

Wat betreft de klimaatcrisis, een belangrijk aandachtspunt tijdens de campagne van Lula, hebben waarnemers ook gezegd dat ze weinig vooruitgang hebben gezien in de eerste periode van zijn ambtstermijn. Nadat de regering-Bolsonaro het actieplan van het land om de uitstoot te verminderen had afgezwakt, werd van Lula verwacht dat hij zich zou committeren aan substantiële reducties.

"Maar tot nu toe is er niets over gezegd", zegt Natalie Unterstell, voorzitter van de Braziliaanse denktank Talanoa over klimaatbeleid, tegen Al Jazeera. Talanoa houdt toezicht op de intrekking van eerdere overheidsmandaten die hebben bijgedragen aan het proces van ontmanteling van het milieubeleid in het hele land, van visserij en houtkap tot inheemse kwesties.

"Vóór de verkiezingen identificeerden we 123 mandaten die onmiddellijk moesten worden ingetrokken", zei Unterstell, erop wijzend dat er tot nu toe slechts 15 zijn aangepakt. "De eerste dagen na het aantreden van Lula zagen we sterke signalen van de federale regering komen, vooral op het gebied van institutionele hervormingen. Maar sindsdien is de vooruitgang trager geweest - een direct gevolg van de ontmanteling in de vorige regering."

Weg naar groei
De inheemse agenda is een lichtpuntje geweest voor Lula. Tussen de herstructurering van het bureau voor inheemse zaken van het land, bekend als FUNAI; Om financiering te herstellen om het Amazone-regenwoud te beschermen; Bij het intrekken van een decreet uit het Bolsonaro-tijdperk dat houtkap op inheems land toestond, is er duidelijke vooruitgang geboekt dankzij de inspanningen van inheemse vertegenwoordigers in de regering, aldus waarnemers.

Er is ook vooruitgang geboekt op het gebied van buitenlands beleid, vooral gezien het internationale isolement dat Brazilië door de regering-Bolsonaro is opgelegd. Lula heeft een beleid hervat dat gericht is op de Zuid-Zuidrelaties, met als doel de samenwerking tussen ontwikkelingslanden in het Globale Zuiden te versterken.

In januari kondigde Lula aan dat de Braziliaanse Ontwikkelingsbank opnieuw projecten in buurlanden zou financieren, en merkte op dat dit essentieel was om de leidende rol van Brazilië in de ontwikkeling van Latijns-Amerika veilig te stellen.

Onder de vorige regering "stopte Brazilië met ontwikkelen en stopte het met het delen van de mogelijkheid van groei met andere landen", zei Lula tijdens een reis naar Buenos Aires, waar hij de Argentijnse president Alberto Fernandez en leden van de Braziliaanse en Argentijnse zakengemeenschappen ontmoette. De twee landen werken ook aan een gemeenschappelijk valutaproject als alternatief voor de Amerikaanse dollar voor bilaterale handel.

Op bredere schaal lijkt de positie van Brazilië binnen het BRICS-economische blok – dat ook Rusland, India, China en Zuid-Afrika omvat – na vier jaar internationale vijandigheid jegens Bolsonaro toe te nemen, met de vorige maand verkozen voormalige Braziliaanse president Dilma Rousseff als hoofd van de New Development Bank. Lula reist volgende week naar Beijing om de Chinese president te ontmoeten.

Maar zoals Carvalho en andere analisten opmerkten, is er nog een lange weg te gaan: "Na 100 dagen regering hebben we nog steeds niet ontdekt in welke gebieden we de meeste investeringen nodig hebben – niet alleen uit China, maar buitenlandse investeringen in het algemeen”, zei hij.

Tegelijkertijd, voegde Carvalho eraan toe, heeft Brazilië de kans om zijn diplomatieke slagkracht weer op te bouwen. "Lula kan de mogelijkheid vertegenwoordigen om de polarisatie tussen China en de VS af te zwakken, aangezien het land de legitimiteit heeft om met beide partijen om de tafel te zitten, zo niet als bemiddelaar, dan toch als gesprekspartner."