Hoestsiroopschandaal: Indonesische moeders naar de rechter

De vijfjarige Shena ligt sinds september in het ziekenhuis. Haar ogen bewegen langzaam als haar moeder haar naam roept, maar verder reageert ze bijna helemaal niet.

Haar moeder, Desi Permata Sari, zegt dat de problemen van Shena begonnen toen ze koorts kreeg. Bezorgd bracht ze haar dochter naar de afdeling spoedeisende hulp van een ziekenhuis in Jakarta. Artsen voerden bloedonderzoek uit en stuurden ze naar huis met paracetamolsiroop.

"Ik heb haar het medicijn twee dagen gegeven, toen moest ze overgeven en zei ze ook dat ze niet kon plassen. Ik dacht aanvankelijk dat ze misschien uitgedroogd was," zei Desi. "Ze was een gezonde, slimme meid. Plots gebeurde dit allemaal alleen vanwege medicijnen. Ik ben er kapot van."

Shena werd opgenomen op de pediatrische intensive care. Haar moeder zei dat ze een gelukkig, spraakzaam kind was dat van zwemmen en lezen hield, en dat ze op vierjarige leeftijd zelfs de koran had leren reciteren. Nu vecht ze voor haar leven.

"Eerder had ze hevige inwendige bloedingen. Ze had epileptische aanvallen en er kwam bloed uit haar neus en mond en zweren over haar hele hoofdhuid. Ze lag anderhalve maand in coma. Ze bloedde drie weken non-stop en ze was gewoon huid-en-bot," zei Desi.

"Welk moeder's hart zou niet breken... om mijn gezonde meid te zien die altijd rond rende... nu kan ze alleen maar liggen en heeft ze ademhulp nodig. Ze moesten een gat in haar keel maken. Ze drinkt door een buis.

Deze week huilde Shena tijdens een afspraak voor fysiotherapie. Het was voor het eerst in maanden dat haar moeder haar een geluid hoorde maken. "Ik was zo dankbaar dat ze kan huilen. Het maakte me zo blij, omdat ze in haar toestand anders niet reageert."

De medische noodsituatie heeft een vernietigend effect gehad op het hele gezin.

Nu Desi in het ziekenhuis voor Shena zorgt en haar man lange dagen als bewaker werkt en ook het grootste deel van zijn vrije tijd aan het bed van zijn dochter doorbrengt, moest hun zoon bij een familielid intrekken.

De familie heeft hun spaargeld afgetapt om de medische zorg van Shena en de reiskosten van en naar het ziekenhuis te betalen. Hij verdient ongeveer US$ 300 per maand. Ze zijn kleinere maaltijden gaan eten sinds Shena in het ziekenhuis werd opgenomen, om geld te besparen.

"Mijn man rust niet. Hij gaat heen en weer naar zijn werk, dan komt hij hier om voor Shena te zorgen. Ons spaargeld is op. Ze heeft zoveel dingen nodig die niet worden gedekt door de openbare ziektekostenverzekering," zei ze.

"In het begin wilde ik gewoon aangereden worden door een auto, omdat ik er kapot van ben. Maar ik zal voor haar vechten, hoe lang het ook duurt. Ik moet vechten voor mijn dochter."

'Ik ga nooit verder'
Desi en haar man maken deel uit van een class action-rechtszaak die is aangespannen door 25 families, die overheidsinstanties en farmaceutische bedrijven aanklagen, nadat hun kinderen ernstig ziek werden door het innemen van besmette medicijnen.

Sinds vorig jaar zijn bijna 200 kinderen overleden aan acuut nierletsel en meer dan 100 raakten gewond.

Autoriteiten ontdekten later dat twee ingrediënten die doorgaans worden aangetroffen in antivries en remvloeistoffen - ethyleenglycol en diethyleenglycol - verband hielden met de toestand van de kinderen. Het schandaal in Indonesië kwam toen bekend werd dat tientallen kinderen in Gambia zouden zijn overleden na het innemen van vergelijkbare besmette producten.

De families klagen de ministeries van Volksgezondheid en Financiën, de drugsregulator en verschillende farmaceutische bedrijven en leveranciers, aan.

Een van de advocaten van de ouders, Tegar Putuhena, vertelde Al Jazeera dat ze ook willen dat het ministerie van Volksgezondheid de door de siropen veroorzaakte uitbraak van acuut nierletsel classificeert als een "buitengewone gebeurtenis", zodat alle behandelingskosten door de overheid worden gedekt.

"Voor die kinderen die nu nog worden behandeld, zijn er veel behandelingen die niet worden vergoed door de openbare ziektekostenverzekering. De regering knijpt er een oogje voor dicht alsof ze alles hebben voorzien", zei hij.

Bij de eerste hoorzitting op dinsdag, een procedurele stap waarbij administratieve documentatie werd gecontroleerd, zat Desi in de volle rechtszaal met drie andere moeders.

Ze hielden elkaars hand vast en huilden samen, terwijl ze wachtten tot de procedure zou beginnen.

Onder hen waren Siti Suhardiyati, de moeder van Umar Abu Bakar die twee maanden voor zijn derde verjaardag stierf, en Solihah, de moeder van de vierjarige Azqiara die dol was op skaten en zingen. Ze stierf slechts enkele dagen nadat ze het giftige medicijn had ingenomen.

En Safitri Pusparani (42) draagt een geel shirt met de woorden "mijn zoon is mijn held" erop gedrukt. Haar zoon Panghegar was pas acht geworden toen hij in oktober overleed.

Ze liet Al Jazeera een video van hem zien, een maand voor zijn dood gemaakt. Het was Panghegars achtste verjaardag. "Ik ben jarig, joepie!" gilde hij, grijnzend naar de camera.

"Ik wil niet dat mijn zoon alleen maar een statistiek is zonder actie. Hij is mijn held. We moeten veranderingen aanbrengen zodat dit niet nog een keer gebeurt", zei Safitri. "Als moeder kun je niet vragen: wanneer stop je met verdrietig zijn? Wanneer ga je verder? Ik zal nooit verder gaan. Na verloop van tijd denk ik niet dat het minder pijn zal doen, maar ik zal leren me aan te passen aan de realiteit dat ik een moeder ben die haar zoon heeft verloren."

Een aantal ouders uitte aanvankelijk twijfels over de class action. Velen zijn nog steeds diep in hun verdriet of zorgen voor kinderen die nu slopende verwondingen hebben.

Maar Safitri is ervan overtuigd dat dit de juiste weg is en de ouders hopen dat andere getroffen families zich bij hen aansluiten. "Dit wordt waarschijnlijk een lange weg en het zal waarschijnlijk niet gemakkelijk zijn. Wat het risico ook is, we moeten sterk zijn en het doorstaan", zei ze. "Het gaat niet alleen om mijn kind. Als we zwijgen, kunnen in de toekomst andere kinderen het slachtoffer worden."