Klap voor pesticidenstrijd in Frans-Caribische regio

Bijna 20 jaar nadat Caribische eilandbewoners een proces hebben aanspannen om de Franse regering strafrechtelijk verantwoordelijk te houden voor het langdurig gebruik van een verboden pesticide in Martinique en Guadeloupe door de bananenindustrie, heeft een panel van rechters hun zaak verworpen. De rechters oordeelden dat het te moeilijk is om te bepalen wie verantwoordelijk is voor daden die zo lang geleden zijn gepleegd.

De rechters in Parijs beschreven het gebruik van chloordecon van 1973-1993 als een schandalige "milieuaanval waarvan de menselijke, economische en sociale gevolgen het dagelijkse leven van de bewoners van de twee Frans-Caribische eilanden, jarenlang beïnvloeden en zullen beïnvloeden". Maar ze beweerden ook dat wetenschappers zelfs in de jaren negentig geen verband hadden gelegd tussen chloordecon en ziekten bij mensen.

"Hoe durven ze zo'n historische en wetenschappelijke onwaarheid te schrijven", zei Christophe Lèguevaques, een advocaat die bij de zaak betrokken was, in een verklaring die donderdag werd uitgegeven.

Chlordecone, ook bekend als kepone, werd in de jaren vijftig gepatenteerd door wetenschappers die werkten voor Allied Chemical, een Amerikaans bedrijf gevestigd in New Jersey dat nu Allied Corporation heet. Het heeft miljoenen kilo's van het pesticide geproduceerd, waarbij bijna alles is geëxporteerd voor gebruik buiten de Verenigde Staten.

De Amerikaanse regering verbood het pesticide in 1976, een jaar nadat de gezondheidsafdeling van Virginia een chemische fabriek van Life Science Products in Hopewell in de deelstaat definitief had afgesloten. De reden daarvoor was dat werknemers van de fabriek onduidelijke spraak en andere neurologische problemen ontwikkelden die aan het bestrijdingsmiddel werden toegeschreven.

Chloordecon werd echter legaal op de markt gebracht in Frankrijk van 1981 tot de regering het in 1990 verbood. Het gebruik ervan ging daarna echter nog drie jaar door in Guadeloupe en Martinique om de bananenkever te doden onder een door de Franse regering verleende vrijstelling. Tientallen jaren later blijft het de bodem en het water van de eilanden verontreinigen.

De Franse regering schat dat meer dan 90% van de volwassenen werd blootgesteld aan chloordecon op beide eilanden, waarvan de totale bevolking zo'n 750.000 inwoners bedraagt. Van een verscheidenheid aan aandoeningen wordt chloordecon in verband gebracht met een verhoogd risico op prostaatkanker, en deze eilandbewoners lijden aan prostaatkanker met een van de hoogste percentages ter wereld, zeggen Franse kankeronderzoekers. Ander Frans onderzoek koppelt blootstelling aan chloordecon aan vroeggeboorte.

"Het is ondenkbaar dat de verantwoordelijken sterven zonder verantwoordelijk te worden gehouden", zei Lèguevaques, eraan toevoegend dat hij er bij zijn cliënten op zou aandringen in beroep te gaan tegen de uitspraak van 2 januari van de nationale rechtbank voor geschillen over volksgezondheid.

Andere eisers in de zaak van 2006 zijn onder meer de in Parijs gevestigde milieugroep Générations Futures, die ook van plan is in beroep te gaan. "Deze beslissing, hoewel het een grote teleurstelling betekent, is geen verrassing", zei de groep vrijdag in een verklaring, waarbij ze beloofden de getroffenen te blijven vertegenwoordigen, totdat "de waarheid aan het licht komt en eindelijk gerechtigheid wordt gediend."

De centrale rechtbank in Parijs oordeelde in juni in een afzonderlijke rechtszaak die was aangespannen door activisten, organisaties en slachtoffers en vond de Franse regering schuldig aan onrechtmatige nalatigheid met betrekking tot het gebruik van chloordecon, maar ontkende compensatie aan de getroffenen, een beslissing die velen verontwaardigde. De rechters oordeelden gedeeltelijk dat de beklaagden geen specifieke details verstrekten om "de schade van angst die ze beweren" te rechtvaardigen.

De juridische sage speelt zich af in Parijs in plaats van in de overzeese Franse departementen Guadeloupe of Martinique, omdat het een volksgezondheidskwestie is, dus wordt het behandeld door een speciale gezondheidseenheid binnen de centrale rechtbank van Parijs.

Ondertussen blijven ambtenaren de eilandbewoners gratis testen om mogelijke sporen van chloordecon in hun bloed op te sporen.