G-20-top beëindigd, leiders veroordelen Rusland ondanks verdeeldheid

Leden van de Groep van 20 leidende economieën sloten hun top woensdag af met een krachtige veroordeling van de oorlog in Oekraïne en een waarschuwing dat het conflict een toch al kwetsbare wereldeconomie, alleen maar erger maakt. De slotverklaring van de top was opmerkelijk omdat de wereldleiders erin slaagden de oorlog te veroordelen ondanks de verdeeldheid onder de groep, die niet alleen Rusland omvat, maar ook landen als China en India die aanzienlijke handelsbetrekkingen met Moskou hebben en niet meer openlijk kritiek leveren op de oorlog.

"De meeste leden hebben de oorlog in Oekraïne krachtig veroordeeld en benadrukten dat deze immens menselijk leed veroorzaakt en bestaande kwetsbaarheden in de wereldeconomie verergert", aldus de verklaring.

Het gebruik van de woorden "de meeste leden" was een veelzeggend teken van de divisies, evenals een erkenning dat "er andere standpunten en verschillende beoordelingen waren" en dat de G-20 "niet het forum is om veiligheidskwesties op te lossen".

Toch was het taalgebruik van de verklaring uit een VN-resolutie van maart waarin "in de krachtigste bewoordingen de agressie van de Russische Federatie tegen Oekraïne" werd betreurd en "zijn volledige en onvoorwaardelijke terugtrekking" van Oekraïens grondgebied werd geëist, een "grote doorbraak", volgens John Kirton, directeur van de G20-onderzoeksgroep.

"Hier liet de G-20 geen twijfel bestaan ​​over wie de oorlog was begonnen en hoe deze zou moeten eindigen", zei hij in een interview. Hij merkte een "actieve verschuiving" op van China en India, die zich aansloten bij de "democratische kant van de grote onmiddellijke geopolitieke kloof".

Het conflict in Oekraïne doemde op tijdens de tweedaagse top op het tropische eiland Bali in Indonesië.

Het nieuws woensdagochtend vroeg over een explosie die Oost-Polen op zijn grondvesten deed schudden, bracht de Amerikaanse president Joe Biden ertoe om haastig een spoedvergadering te organiseren met G-7- en NAVO-leden die op de top bijeen waren.

Polen zei dat de ontploffing nabij de Oekraïense grens werd veroorzaakt door een raket van Russische makelij en onderzoekt wat er is gebeurd. Het NAVO-lid gaf Rusland niet de schuld van het incident, waarbij twee mensen om het leven kwamen. Rusland ontkende enige betrokkenheid.

Biden zei dat het "onwaarschijnlijk" was dat de raket vanuit Rusland was afgevuurd, en hij beloofde steun voor het onderzoek van Polen.

"Er is voorlopige informatie die dat betwist", zei Biden tegen verslaggevers toen hem werd gevraagd of de raket vanuit Rusland was afgevuurd. "Het is onwaarschijnlijk in de lijnen van het traject dat het vanuit Rusland is afgevuurd, maar we zullen zien."

Biden kreeg op de G-20 gezelschap van leiders, waaronder de Chinese president Xi Jinping, de Indiase premier Narendra Modi en de nieuwe Britse premier Rishi Sunak. De Russische president Vladimir Putin was afwezig.

Op dinsdag bestookte Rusland Oekraïense steden met tientallen raketaanvallen in zijn grootste spervuur ​​tot nu toe op de energiefaciliteiten van het land, die herhaaldelijk zijn getroffen naarmate de winter nadert.

Sunak, die aan het einde van de bijeenkomst met verslaggevers sprak, noemde de aanslagen "de wrede en onverbiddelijke realiteit van de oorlog van Putin".

"Terwijl andere wereldleiders samenwerkten om de grootste uitdagingen aan te pakken waarmee onze mensen worden geconfronteerd, lanceerde Putin lukrake aanvallen op burgers in Oekraïne", zei Sunak. De oorlog, voegde hij eraan toe, zal "de wereldeconomie blijven verwoesten".

De zorgvuldige bewoordingen van de definitieve G-20-verklaring weerspiegelden de spanningen tijdens de bijeenkomst en de uitdaging waarmee de Verenigde Staten en zijn bondgenoten worden geconfronteerd bij hun poging om de regering van Putin te isoleren. Verschillende G-20-leden, waaronder gastland Indonesië, vrezen verwikkeld te raken in geschillen tussen grotere mogendheden.

De Indonesische president Joko Widodo vertelde verslaggevers dat het deel van de verklaring dat over de oorlog ging het meest controversiële deel van de onderhandelingen was en dat de discussies "heel, heel zwaar" waren.

Het eindproduct werd door sommigen gezien als een krachtige berisping van een oorlog die duizenden heeft gedood, de wereldwijde veiligheidsspanningen heeft vergroot en de wereldeconomie heeft ontwricht.

De Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergey Lavrov, die de Russische delegatie leidde in plaats van Putin, hekelde de druk van de regering-Biden om Moskou te veroordelen.

De steun van China voor een openbare verklaring die kritisch is over Rusland verraste sommigen. Beijing deed dit waarschijnlijk omdat de Chinese president Xi Jinping "geen verliezer wil steunen" na de nederlaag van Rusland in de Oekraïense stad Kherson, zei analist Kirton. "Hij weet dat hij G-20-samenwerking nodig heeft om de vele groeiende kwetsbaarheden aan te pakken waarmee China nu wordt geconfronteerd", van klimaatverandering tot de pandemie tot de "financiële kwetsbaarheid van het land van zijn huizen- en vastgoedmarkten met een te hoge hefboomwerking".

De G-20 werd in 1999 opgericht als een forum om economische uitdagingen aan te pakken. Het omvat Argentinië, Australië, Brazilië, Canada, China, Frankrijk, Duitsland, India, Indonesië, Italië, Japan, Zuid Korea, Mexico, Rusland, Saudi-Arabië, Zuid-Afrika, Turkije, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en de Europese Unie. Spanje heeft een vaste gastzetel.

In de verklaring van 16 pagina's werd ook diepe bezorgdheid geuit over een reeks kwesties, waaronder voedsel- en energiecrises die nog erger werden door de oorlog in Oekraïne.

De leiders zeiden dat ze te midden van voedseltekorten en stijgende prijzen "dringende maatregelen zouden nemen om levens te redden, honger en ondervoeding te voorkomen, met name om de kwetsbaarheden van ontwikkelingslanden aan te pakken".

De Turkse president Recep Tayyip Erdogan sprak de hoop uit dat een belangrijke deal tussen Turkije en de VN om Oekraïens graan te exporteren, wordt verlengd voordat deze zondag afloopt. Door de deal van juli kon de grote graanproducent Oekraïne de export hervatten vanuit havens die grotendeels waren geblokkeerd vanwege de oorlog.

"Vanaf nu ben ik van mening dat de graanovereenkomst zal worden voortgezet", zei Erdogan. "Zodra we terug zijn, zullen we onze gesprekken voortzetten, vooral met Putin. Want de weg naar vrede is door middel van dialoog."

Bij de spoedvergadering van woensdag waren de leiders van de G-7 aanwezig, waaronder Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie, samen met de voorzitter van de Europese Raad en de premiers van NAVO-bondgenoten Spanje en Nederland.

Biden had later een aparte ontmoeting met Sunak, in hun eerste uitgebreide gesprek sinds hij vorige maand aantrad. "We zullen Oekraïne blijven steunen zolang Rusland zijn agressie voortzet", zei Biden terwijl hij naast Sunak zat. Hij voegde eraan toe dat hij "blij was dat we op dezelfde golflengte zitten" bij het steunen van Oekraïne.

Biden zei dat de leiders de laatste Russische aanvallen veroordeelden, die wijdverspreide stroomuitval hebben veroorzaakt. "Op het moment dat de wereld samenkwam op de G-20 om aan te dringen op de-escalatie, blijft Rusland escaleren in Oekraïne, terwijl we elkaar ontmoeten", zei Biden.