Fraudemaribo

Schandalen lijken als slechte manna uit de hemel te vallen. De recente perikelen bij de staatsbedrijven SLM en EBS zullen niet de laatste zijn in een lange reeks schandalen. De meeste staatsbedrijven bloeien niet, omdat ze politieke vleespotten zijn met politiek benoemde commissarissen, die alleen blaffen als hun positie in gevaar komt.

Plichtsverzuim is het grote probleem. Miljarden zijn verspild sinds de onafhankelijkheid door gebrek aan toezicht en handhaving. In dit licht is het begrijpelijk dat Nederland snel van deze negorij af wilde. Het was toen al een bodemloze put.

President Santokhi nam een arm land met schulden over. Met veel energie en een blok aan zijn been heeft hij tot nu toe voorkomen dat Suriname verder afglijdt richting Venezuela of Haïti. Maar het is teleurstellend dat ook hij niet vrij is gebleven van vriendjespolitiek. Het bloed kruipt waar het niet gaan kan. Zijn vicepresident is zelfs familie- en vriendenkampioen, vanwege zijn wippositie. Zowel de president als de vicepresident worden nu geconfronteerd met schandalen die hen door hun eigen familie en vrienden zijn voorgeschoteld.

Elke regering heeft politici die met hun familie en vrienden onrechtmatig voordeel behalen zodra ze aan de macht zijn. Deze nare gewoonte impliceert minachting en onverschilligheid voor het gewone volk wiens belangen politici moeten dienen. Elke tijdsspanne heeft ook zijn eigen boze protestbeweging, die onschuldig begint, maar al snel haar maagdelijkheid verliest en wordt overgenomen door ervaren demonstranten die 'Weg met de regering' roepen. Ze willen ook macht en gebruiken dezelfde woorden die al zestig jaar geen oplossing bieden.

Het landsbestuur is iets voor hoogopgeleide mensen. Hoewel het geen garantie is voor goed bestuur, voorkomt het wel ernstige ontsporingen zoals in de jaren 80, 90 en 2010. Toch kiest het gewone volk vaak zondige leiders. Het heeft te maken met opvoeding en onderwijs. De helft van de jongeren stopt met school en voelt zich niet aangetrokken tot verdere studie. Ze zijn uitgeschreven en afgeschreven, maar hebben wel stemrecht. Een verstandige president moet niet denken dat hij in gesprekken de menigte tot zijn niveau zal verheffen. Hij mag ook niet afdalen naar het niveau van de massa. Een verstandige president zorgt simpelweg voor goed bestuur, een gezonde economie, sterke instituten en productiebedrijven en wint daarmee.

Suriname is een kapitalistische vrijemarktstaat, net als bijv. Singapore, maar in Suriname draait alles om enge belangen, terwijl in Singapore het idee is om in alle statistieken bovenaan de lijst te staan. Het Surinaamse kapitalisme is behoorlijk roofzuchtig – extractief en destructief – en de politiek knijpt een oogje dicht. De belastingdienst gaat niet kijken bij mensen die van de ene op de andere dag miljonair worden. Onverantwoordelijke banken en handelaren kan het niet schelen waar het geld vandaan komt dat door het systeem stroomt. Kleine overtredingen, bijv. in het verkeer, worden niet bestraft, waardoor andere vormen van misdrijf psychologisch veel gemakkelijker worden. Suriname plukt de zure vruchten van deze laksheid.

Surinaamse politici dienen meestal geen idee. Hun gedachten gaan niet verder dan eigenbelang. Ze houden van hun land, maar hun liefde brengt eerder economische achteruitgang dan groei. Vooruitgang komt op basis van wetenschappelijk denken en handelen; rekenen en vermenigvuldigen hebben niets te maken met patriottisme.

Paramaribo heeft een kwalijke geur gekregen, een dievengeur die je kunt ruiken in coalitie- en oppositiekringen. In een rustige woonwijk kan ineens naast je huis een lelijk bedrijfspand van drie verdiepingen verrijzen dat al het uitzicht, licht en lucht wegneemt. Het gaat er kriskras en onzinnig aan toe vanwege corruptie of gaten in de wet. Toen de oppositie in de coalitie zat, zag ze geen enkele tekortkoming in de coalitie. Nu zij in de oppositie zit, scheldt ze uit, omdat de coalitie hetzelfde doet als de vorige. Men zegt dat niet alleen honden blaffen, ook politici, ze blaffen allemaal verschrikkelijk om vriendjespolitiek en corruptie, maar als ze aan de macht zijn bijten ze niet.

Sinds 2020 heeft er een verschuiving plaatsgevonden: van onverschilligheid en faciliteren van dieven, naar agressie, paniek en hysterie bij elk schandaal. Fraudeschandalen worden transparanter onder druk van klokkenluiders, al dan niet rancuneus, en ook de coalitie roept: stop, dief! Een goede ontwikkeling; de corruptieaanpak wordt beter. De oppositie roept ook, maar heeft boter op de kop. De keerzijde is dat de modderstroom op social media ook hardwerkende deskundigen meesleurt. Mensen die beter zouden moeten weten, doen hieraan mee. Dus wordt het moeilijker om fatsoenlijke bestuurders voor de overheid te vinden.

President Santokhi moet het staatsschip sturen tussen het ziedende, zuigende financiële gat, de erfenis van de vorige periode, en het vraatzuchtige, veelkoppige monster dat vriendjespolitiek heet. Zijn schip lekt paradoxaal genoeg vanaf de top. In de SLM-kwestie ontsloeg de president zijn beleidsadviseur. Is dit spierballen tonen of verantwoordelijkheid nemen? Er zijn meer reparaties nodig om Paramaribo weer op het goede spoor te krijgen.

D. Balraadjsing