Bigi yari dr Hein Eersel - Heraut Surinaamse cultuur

Als art-promotor organiseerde ik in 1979 achtereenvolgens twee exposities waar ik dr. Hein Eersel bij betrok. In augustus 1979 de expositie 'Six Afaka Movements' die het Afakaschrift - in eigen nest uitgebroed - uit de vergetelheid rukte en tegelijkertijd de basis voor versurinamisering van onze moderne kunst vormde, omdat het tentoongestelde werk was gebaseerd op ontleningen aan het schrift.

Eind jaren vijftig kreeg ik taalles van dr. Hein Eersel waarbij hij ons vertelde over de verloren geschiedenis van dit syllaben schrift. De expositie werd symbolisch gehouden in de grote zaal van het Onafhankelijkheidshotel, waar zijn kantoor van Kanselier van het College van Curatoren van de Universiteit van Suriname, gevestigd was. Op mijn uitnodiging vertelde hij tijdens de opening, over ontstaan, geschiedenis, betekenis en karakter van het Afakaschrift, wat hij als ex - onderwijzer zeer aanschouwelijk deed door groot uitgetekende syllaben van het schrift. Waarna eveneens op mijn uitnodiging president Johan Ferrier de expositie opende.

De tweede expositie 'Patterns of Art', ook in 1979, op de Surinade XVII om overheid, publiek en kunstenaars ervan bewust te maken dat onze diversiteit ook bestaat uit vele andere vergeten zelfstandige groepsspecifieke cultuur - en kunstuitingen die kunstenaars kunnen gebruiken om moderne Surinaamse kunst in nationale stijlen te maken. Vermits de creatieve kracht van onze diversiteit in inhoud, vormtaal en kleurenpalet van deze geestesuitingen ligt opgeslagen. Waarbij ik kunstenaars opriep elementen te ontlenen aan deze zelfstandige nationale bronnen van creativiteit om in onze geschiedenis, cultuur en samenleving geïntegreerde moderne Surinaamse kunst in nationale stijlen te maken. De expositie liet zien: op glas en karton geschilderde Wayang-figuren, Hindoebeelden en reliëfs van Krishnapersad Khedoe en Roy Manorath, Inheemse keramiek, vlechtwerk van Cornelly Sjinga en Norine Tunaeh, Chinese waaiers, Marron houtsnijkunst enz. Tegelijkertijd ook moderne bronzen beelden van Krishnapersad Khedoe, olieverfschilderijen en tekeningen van Ruben Karsters, George Ramdjiawansing, Soeki Irodikromo, Rinaldo Klas, reproducties van pentekeningen van monumentale gebouwen van Klaus Siebert  enz.

Een folder in kleur bevatte de leerrijke verhandeling: 'Cultuur heeft vele gezichten' van onze heraut Hein Eersel. Ik citeer: "Wie cultuur zegt denkt meestal aan iets bijzonders: aan fijn gesneden ivoren beeldjes uit Azië, aan indrukwekkende maskers uit Afrika, aan Beethoven en Rubens uit Europa of aan pyramiden uit Centraal-Amerika. Inderdaad is dat cultuur; beter is dat ook cultuur? Want cultuur is allesomvattend, door cultuur is de mens pas mens, onderscheiden van zijn biologische soortgenoot: het dier.
Het dierlijke in de mens is eenvormig. Je wordt geboren en sterft, je eet en je drinkt, je slaapt en je loopt op de dierlijke manier van het mens zijn. Maar de 'maniertjes' rondom deze dierlijke activiteiten zijn typisch menselijk, worden aangeleerd en zijn veranderbaar: vormen cultuur. Wij mensen, creëren cultuur onophoudelijk. Wij passen onze cultuur aan bij veranderende tijden en plaatsen. Daarom is er wel één biologische soort: de mens, maar zijn er vele en veelsoortige culturen. Maar, ofschoon er bij wijze van spreken een oneindigheid aan culturen is, kunnen we toch bepaalde patronen steeds weer dwars door de tijden en plaatsen heen herkennen. Elke cultuur heeft een bepaald patroon, is een samenhangend geheel, en de cultuurpatronen over de gehele wereld verspreid kunnen met elkaar vergeleken worden. Mogen we hieruit concluderen, dat de mens toch weer niet zo creatief is als het wel lijkt? Daarop kan moeilijk met ja of nee geantwoord worden. In bepaalde opzichten is cultuur een onafgebroken herhaling, in andere opzichten is ze steeds een nieuw creatief reageren van de mens op wisselende uitdagingen van zijn ruimte en zijn tijd. Als we zo naar de gevarieerde cultuur van de mens kijken, dwars door de tijd, ruimte en groep heen, dan staan we verbijsterd van het menselijk kennen en kunnen, maar herkennen we telkens weer bepaalde patronen waarmee we in de eigen cultuur vertrouwd geraakt zijn. Voorwaarde is: onbevooroordeeld openstaan voor cultuur".

Naar de laatste woorden van de heraut -van cruciaal belang in onze multiculturele samenleving-  verwijst een uitspraak van Mahatma Gandhi: "Ik wil niet dat mijn huis aan alle kanten ommuurd wordt en mijn ramen dichtgestopt. Ik wil de culturen van alle landen zo vrij mogelijk door mijn huis laten waaien. Maar ik zal me door geen ervan omver laten blazen."

Terwijl de strekking van zijn woorden -van belang wegens ons rijke erfdeel - dat cultuur in bepaalde opzichten een onafgebroken herhaling is en voor vooruitgang in andere opzichten steeds een nieuw creatief reageren van de mens vereist op wisselende uitdagingen van zijn ruimte en zijn tijd, ook in de visie van pandit Jawaharlal Nehru  doorklinkt: "Niets is gunstiger en eervoller dan een rijk erfdeel, maar niets is gevaarlijker voor een volk dan achter te blijven en te teren op dat erfdeel. Een volk kan geen vooruitgang boeken als het alleen maar het voorgeslacht navolgt; een volk wordt opgebouwd door scheppende, inventieve en vitale activiteit."

Gefeliciteerd met uw 100e verjaardag!  
Luciel Becker en Shera