Aankoop onroerend goed door de CBvS

Resumé:
Een overeenkomst die in strijd is met de wet is (van rechtswege) nietig d.w.z. dat de beoogde rechtsgevolgen niet tot stand komen en een dergelijk overeenkomst rechtens niet bestaat. Sommige aankopen die door de CBvS zijn verricht en in de media vaker naar voren gekomen zijn, dienen in het licht van het voorgaande beoordeeld te worden.

Bankwet
In de media worden vaker vragen gesteld en opmerkingen gemaakt over het aankopen van onroerende goederen door de Centrale Bank van Suriname (CBvS). Hoewel het om een juridisch-technisch materie gaat, blijkt uit de vele vragen die mij bereikt hebben dat ook niet-juristen belangstelling hebben voor deze materie.
In concreto: Mag de CBvS onroerende goederen kopen en zo ja, onder welke condities?
Hiervoor moeten wij te rade gaan bij de Bankwet. Artikel 18 lid 4 van deze wet luidt als volgt:
Het tweede lid van artikel 18 luidt als volgt:
"Bij executie van goederen, effecten of ander onderpand aan de Bank tot zekerheid voor de nakoming van jegens haar aangegane verplichtingen verstrekt, is zij bevoegd die goederen, effecten of dat ander onderpand, geheel of gedeeltelijk, in te kopen ter nadere te gelde making."
Dit laatste betekent dat de bank wel bevoegd is om op een openbare verkoping (veiling) goederen in te kopen, die haar als dekking waren toevertrouwd voor bijv. gelden die zij uitgeleend had aan derden. Maar ook in dat geval moet de CBvS, nadat zij die goederen heeft ingekocht deze doorverkopen indien zij niet benodigd zijn voor de bedrijfsuitoefening. Uit het voorgaande volgt dat het de bank dwingend verboden is onroerende goederen te kopen die zij niet nodig heeft voor de uitoefening van haar bedrijf.

Nietigheid
Ook al vindt er levering van het gekochte onroerend goed plaats middels overschrijving van de (notariële) akte in de M.I. Glis-registers, dan is deze overdracht niet rechtsgeldig en derhalve nietig. Als er reeds prestaties zijn verricht, bijv. betaling van de koopsom, dan moeten deze teruggedraaid worden op grond van onverschuldigde betaling. Met een juridische term wordt gezegd dat er herstel moet plaatsvinden in de vorige toestand (restitutio in integrum).

Beoordeling volgens burgerlijk recht
Terzijde wordt opgemerkt dat het de vraag is of deze bepaling niet veranderd moet worden, omdat in de praktijk gebleken is dat zij aanleiding kan geven tot onrechtmatige handelingen. De controle die bestaat voor notariële akten (bijv. vormvoorschriften) op grond van de Wet Notarisambt, is bij door de Staat opgemaakte akten niet aanwezig.
De aankopen die door de CBvS zijn verricht dienen dus in het licht van het voorgaande beoordeeld te worden.
Hiervoor kan het nodig zijn dat er meer feitelijke omstandigheden onderzocht moet worden met name wat betreft het benodigd zijn voor de bedrijfsuitoefening. Indien de CBvS een belendend pand aankoopt, is het duidelijk dat het laatstgenoemde aspect wel aanwezig is.

Carlo Jadnanansing