“Ik zag je niet aankomen”. Woorden die ik recentelijk heb geuit aan iemand. Natuurlijk gaat u het beter begrijpen als ik aangeef binnen welk context ik deze uitspraak heb gedaan, maar voor het doeleinde van dit artikel is dat even niet van belang. Mijn uitspraak moet worden geplaatst tegen de achtergrond van de onverwachtheid van ingrijpende levensgebeurtenissen en hoe wij hierop moeten inspelen. Wij kunnen ons leven tot in de kleine details plannen en uiteenzetten. Hoe dat uiteindelijk zal verlopen, hebben wij helaas niet in de hand. Veel zien wij niet aankomen in het leven, maar hoe wij daarop reageren, kunnen wij wel bepalen.

“Ik zag het niet aankomen”. Een uitspraak die velen van ons hebben gedaan in maart 2020 aan het begin van deze slepende Covid-19 pandemie. Je zit niet graag opgescheept met een situatie die zorgt voor een heleboel beperkingen en misère. En waar wij dachten dat wij na een jaar een nieuw normaal en post-Covid leven zouden leiden, zitten wij er nog keihard in. Hadden wij de Delta variant zien aankomen? Hadden wij de Omicron variant zien aankomen? Absoluut niet. Ik durf maar niet te vragen welke mogelijke variant wij nog mogen verwachten. Afkloppen, zouden die bigi sma’s zeggen. Wij hadden met zijn allen gehoopt dat Covid-19 na een jaar zou behoren tot een recente geschiedenis. Iets dat ‘ooit eens’ is gebeurd. Niets is minder waar. Covid-19 is nog even actueel als de mentale problemen die als gevolg hiervan zijn opgedoken.

Dat de mentale gezondheid van mensen zo aangetast zou worden door de huidige pandemie, hadden velen ook niet zien aankomen. Eigenlijk wordt dit nog steeds onderbelicht, en zelfs onderschat. Niet alleen in Suriname, maar ook in andere delen van de wereld. Diverse wetenschappelijk studies hebben aangetoond welke mentale problemen zich hebben ontwikkeld vanaf de start van deze pandemie. Variërend van sociale isolatie en eenzaamheid tot angst- en stressklachten, maar ook het werk-privé leven van werkenden heeft de nodige onbalans moeten ondervinden. Ook de neveneffecten voor het sociaal-maatschappelijk en financieel-economisch bestel van landen en individuen, zijn bewezen.

Het is natuurlijk interessant om te weten wat de verschillende (wetenschappelijke) constateringen zijn, maar dat is slechts de eerste stap. Het probleem is geïdentificeerd, hoe verder? Hoe hebben wij die opgelost of opgevangen? Hoe zijn wij omgegaan met de implicaties van de COVID-19 pandemie voor onze mentale gezondheid? Het zal een kritische zelfreflectie moeten vereisen van ons allen, inclusief mijzelf, alvorens wij deze vragen adequaat kunnen beantwoorden. Het initiatief van de Surinaamse Vereniging van Psychologen en Orthopedagogen (SVPO) om in de periode juni-juli 2021 psychosociale hulp te bieden aan frontlinie zorgmedewerkers, die enorm hebben geleden onder de zware werkdruk, bleek niet alleen noodzakelijk te zijn, maar was ook een beginstap. Echter, zullen dit soort initiatieven middels beleid geïntegreerd en gestructureerd moeten worden binnen ons geheel gezondheidszorgsysteem met een gedegen en gebalanceerde zorgdekking.

Mentale gezondheid verdient niet alleen aandacht tijdens pandemieën of in crisistijden. Wij moeten te allen tijde mentale gezondheid als een prioriteit behandelen. Dr. Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), heeft bij de lancering van ‘The WHO Special Initiative for Mental Health (2019-2023)’ aangegeven dat individuen en samenleving alleen de hoogste gezondheidsstandaarden kunnen bereiken als hun mentale gezondheid en welzijn is verzekerd. Dit streven staat niet op zichzelf. Het betekent dat wij met alle relevante actoren, van de overheid tot aan de zorgverzekeraars en de collega’s van de SVPO, hard moeten werken om dit streven te kunnen behalen. De effectieve aanpak van mentale gezondheid kent een heel belangrijk kernwoord: samenwerking.

Het nieuwe jaar is om de bocht. Wij moeten de geboden kansen met open armen aangrijpen, en waar nodig ook de eigen wegen aanleggen om mentale gezondheid te blijven behartigen op alle fronten. Laten wij in 2022 verder werken aan een beter beleid voor kwalitatief hoogstaande mentale gezondheidszorg voor onze samenleving die veilig, effectief, efficiënt, rechtvaardig, toegankelijk en mensgericht is.

Ik wens u een positief, gezegend en mentaal gezond 2022 toe.