Afrika krijgt historisch groen licht voor malariavaccin

Kinderen in een groot deel van Afrika zullen worden ingeënt tegen malaria op een historisch moment in de strijd tegen de dodelijke ziekte. Malaria is al millennia een van de grootste plagen voor de mensheid en doodt vooral baby's en zuigelingen.

Het hebben van een vaccin - na meer dan een eeuw proberen - is een van de grootste prestaties van de geneeskunde. Het vaccin - RTS,S genaamd - bleek zes jaar geleden effectief te zijn.

Nu, na het succes van proefimmunisatieprogramma's in Ghana, Kenia en Malawi, zegt de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het vaccin moet worden uitgerold in Afrika vanaf de sub-Sahara tot in andere regio's met een matige tot hoge overdracht van malaria.

Tedros Adhanom Ghebreyesus, directeur-generaal van de WHO, zei dat het "een historisch moment" was. "Het langverwachte malariavaccin voor kinderen is een doorbraak voor de wetenschap, de gezondheid van kinderen en de malariabestrijding", zei hij. "Het kan elk jaar tienduizenden jonge levens redden."

Dodelijke parasiet
Malaria is een parasiet die onze bloedcellen binnendringt en vernietigt om zich voort te planten. Het wordt verspreid door de steek van bloedzuigende muggen.

Geneesmiddelen om de parasiet te doden, klamboes om steken te voorkomen en insecticiden om de mug te doden hebben allemaal bijgedragen aan het verminderen van malaria. Maar de grootste last van de ziekte wordt gevoeld in Afrika, waar in 2019 meer dan 260.000 kinderen stierven aan de ziekte.

Het duurt jaren om herhaaldelijk geïnfecteerd te zijn om immuniteit op te bouwen en zelfs dit verkleint alleen maar de kans om ernstig ziek te worden.

Dr. Kwame Amponsa-Achiano testte het vaccin in Ghana om te beoordelen of massavaccinatie haalbaar en effectief was. "Het is best een spannend moment voor ons, met grootschalige vaccinatie denk ik dat de malariatol tot het absolute minimum zal worden teruggebracht", zei hij.

Als kind voortdurend malaria opgelopen, inspireerde dr. Amponsa-Achiano om dokter te worden in Ghana. "Het was verontrustend, bijna elke week kon je niet naar school, malaria heeft al heel lang zijn tol geëist", vertelde hij.

Kinderlevens redden
Er zijn meer dan 100 soorten malariaparasieten. Het RTS,S-vaccin richt zich op het meest dodelijke en meest voorkomende in Afrika: Plasmodium falciparum.

Proeven, die in 2015 werden gerapporteerd, toonden aan dat het vaccin ongeveer vier op de tien gevallen van malaria kan voorkomen, drie op de tien ernstige gevallen en ertoe kan leiden dat het aantal kinderen dat bloedtransfusies nodig heeft met een derde daalt.

Er waren echter twijfels of het vaccin in de echte wereld zou werken, omdat het vier doses nodig heeft om effectief te zijn. De zuigelingen van vijf tot zeven maanden krijgen de eerste drie met een tussenperiode van een maand en een laatste booster is nodig rond de 18 maanden.

De bevindingen van de pilots zijn woensdag besproken door twee adviesgroepen van deskundigen bij de WHO.

De resultaten, van meer dan 2,3 miljoen doses, toonden aan:
- het vaccin was veilig en leidde toch tot 30% minder ernstige malaria
- het bereikte meer dan tweederde van de kinderen die geen klamboe hebben om onder te slapen
- er was geen negatief effect op andere routinevaccins of andere maatregelen om malaria te voorkomen
- het vaccin was kosteneffectief

"Vanuit wetenschappelijk oogpunt is dit een enorme doorbraak, vanuit het oogpunt van de volksgezondheid is dit een historische prestatie", zegt dr. Pedro Alonso, directeur van het WHO Global Malaria Programme. "We zijn al meer dan 100 jaar op zoek naar een malariavaccin, het zal levens redden en ziekten bij Afrikaanse kinderen voorkomen."