Het is vandaag precies 15 jaar geleden dat de ‘Ingi Dei’ door de toenmalige regering-Venetiaan is ingesteld. Hoewel het een 'bigi yari' is, is het een dag van bezinning, omdat massa-activiteiten door de maatregelen die in het kader van de Covid-19  pandemie door de autoriteiten zijn genomen de traditionele feesten, culturele en religieuze manifestaties uitsluiten. Gelukkig is er dit jaar inderdaad veel te bezinnen.

Op 1 juli 2021 heeft de burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema, onder druk van de reparatiegedachte namens het Amsterdamse stadsbestuur excuses aangeboden voor het Amsterdamse slavernijverleden. De Surinamers in de gemeenteraad van Amsterdam en hun bondgenoten hebben hiervoor de basis gelegd. Opmerkelijk was dat de burgemeester volledig voorbij is gegaan aan het feit dat de Inheemsen de eerste personen waren die eerst door Engelse en daarna door Nederlandse bezetters van Suriname in eigen land tot slaaf zijn gemaakt.

Daarvoor hadden deze Europeanen het land van de Inheemsen geroofd en vervolgens aan elkaar verkocht. In dit hele proces van bezetting en onderdrukking is er bovendien genocide onder de Inheemsen gepleegd. Bij het eerste contact tussen Europeanen en de Inheemsen leefden er ongeveer 70.000 Inheemsen in Suriname, terwijl er bij de volkstelling van 1921 slechts 1.400 Inheemsen zijn geteld. Bovendien zijn er door het Koloniaal Bestuur in Suriname allerhande verdeel- en heers praktijken onder de Inheemsen uitgevoerd, terwijl de koloniale bestuurders in samenwerking met de kerk de cultuur, de gewoonten en de religie van de Inheemsen ten eigen bate doelbewust kapot hebben gemaakt.

Het is de taak en uitdaging voor de Inheemse leiders, deskundigen en activisten om de ware geschiedenis van de Inheemsen vanuit een Surinaams perspectief te gaan onderzoeken en vast te leggen, zodat onze gemeenschap en autoriteiten daar bewust van kunnen worden gemaakt. Hiervoor zullen beleidsvoerders fondsen vrij moeten maken.

Wat de Nederlandse autoriteiten betreft, kan worden opgemerkt dat deze afschuwelijke gebeurtenissen ter tafel moeten komen en niet over het hoofd mogen worden gezien.

De Nederlandse premier, de Nederlandse koning en/of het Nederlandse parlement moeten deze afschuwelijke gebeurtenissen uit de koloniale tijd erkennen en excuses voor dit historische leed aanbieden aan de Inheemse gemeenschap aanbieden. Daarbij dient ook rekening te worden gehouden met de doorwerking van de gevolgen van deze misdaden tot en met van vandaag. Een onvoorwaardelijke voorwaarde is dat de Inheemse gemeenschap deze excuses accepteert, hetgeen van belang is in het verzoeningsproces dat na de fase van herstel zal volgen.

Inmiddels wordt het steeds duidelijker dat de Nederlandse regering waarschijnlijk op 1 juli 2023, ter gelegenheid van 150 jaar daadwerkelijke afschaffing van de slavernij in Suriname en haar overige ex-koloniёn in het Caribisch gebied officieel de gepleegde misdaden tegen de menselijkheid zal erkennen en haar excuses zal aanbieden en dat er hierna een programma voor herstel zal volgen.

De Inheemse volkeren in Suriname moeten zich daarom opmaken op mede op basis van de richtlijn die de Caricom staatshoofden en regeringsleiders  in 2014 hebben aangegeven met spoed gaan werken aan een ontwikkelingsplan voor de Inheemse volkeren. Dit plan moet dan in het kader van herstel door tussenkomst van de Surinaamse regering aan de Nederlandse regering worden aangeboden.

In het kader van self-reparaties is het bovendien gewenst dat de Inheemse volkeren bij de Surinaamse regering aandringen om de materie van de grondenrechten uiterlijk juli 2023 gereed te hebben.