Brazilië: Dodelijke clash illegale mijnwerkers en inheemsen

Drie illegale mijnwerkers zijn gedood bij een vuurgevecht die uitbrak nadat ze een inheems gebied in het Braziliaanse Amazonegebied waren binnengekomen. De Yanomami-groep zei dat gewapende mijnwerkers op zeven boten maandag een afgelegen gemeenschap hebben aangevallen. Een inheemse en vier andere mijnwerkers raakten gewond.

Naar schatting bevinden zich 20.000 illegale goudzoekers in het Yanomami-gebied, het grootste beschermde inheemse reservaat van Brazilië.

Het geweld in de Amazone is onder president Jair Bolsonaro toegenomen. Bolsonaro, een criticus van de omvang van de inheemse reservaten, heeft beloofd een aantal daarvan open te stellen voor landbouw en mijnbouw. Zijn regering heeft de milieubescherming verzwakt en critici zeggen dat zijn retoriek illegale activiteiten in de regio heeft aangemoedigd.

Junior Hekurari Yanomami, van de Yanomami-Ye'kuanna-groep, zei dat het vuurgevecht een half uur duurde in de Palimiú-gemeenschap in de deelstaat Roraima, vlakbij de grens met Venezuela. Er wonen ongeveer 930 mensen in het gebied.

Een video die naar verluidt het incident laat zien, toont het moment dat een boot de gemeenschap passeerde en geweerschoten werden gehoord. Ongeveer een dozijn vrouwen en kinderen die zich bij de Uraricoera-rivier hadden verzameld, renden onder wanhopige kreten weg op zoek naar dekking.

De rivier wordt gebruikt door illegale mijnwerkers, plaatselijk bekend als garimpeiros, om benzine en andere goederen naar hun kampen te vervoeren. Volgens Hekurari Yanomami had de gemeenschap barricades opgezet om te voorkomen dat de mijnwerkers hun grondgebied binnenkwamen.

Afschriften van audioberichten die zijn gedeeld in groepen die worden gebruikt door illegale mijnwerkers en gepubliceerd zijn door de non-profitorganisatie Instituto Socioambiental (ISA), suggereren dat de gemeenschap is aangevallen nadat ze benzine in beslag hadden genomen die naar een mijnkamp zou worden gestuurd. In de berichten staat ook dat de aanvallers naar verluidt zijn aangesloten bij een criminele organisatie. Experts zeggen dat het gebied wordt gecontroleerd door leden van de in São Paulo gevestigde Primeiro Comando da Capital (PCC), de grootste criminele groep van Brazilië die zich bezighoudt met drugs- en wapenhandel.

In een brief aan de federale autoriteiten riep Hekurari Yanomami op tot "dringende maatregelen om de spiraal van geweld in het gebied te stoppen en de veiligheid van de gemeenschap te garanderen". Hij zei dat leden van de inheemse groep in de jungle schuilden omdat de mijnwerkers hadden gedreigd wraak te nemen.

Het was het derde incident in twee weken tussen inheemse volkeren en illegale mijnwerkers in het gebied. "Iedereen is bang", zei hij in een video.

De inheemse instantie, Funai, zei dat de situatie "ernstig" was en omdat er een "dreigend risico op verder conflict" was, zou het zonder veiligheidsbescherming geen team kunnen sturen om het incident te onderzoeken.

In maart zei ISA dat vorig jaar alleen al in het Yanomami-gebied een gebied ter grootte van 500 voetbalvelden was verwoest door mijnbouw, waarbij de meeste activiteiten rond de Uraricoera-rivier plaatsvonden.

Het werk van garimpeiros werd geïntensiveerd nadat president Bolsonaro in 2019 aantrad, aldus het rapport. Mijnbouwkampen, ooit gelegen in gebieden diep in de jungle, kwamen dichter bij inheemse dorpen, zo voegde het eraan toe, waardoor het risico op conflicten toenam.

Rivieren die door inheemse gemeenschappen worden gebruikt, worden vervuild door kwik dat vrijkomt uit de mijnbouw, terwijl ook wordt aangenomen dat mijnwerkers ziekten naar het gebied hebben gebracht, waaronder Covid-19 en malaria.

President Bolsonaro, die wordt gesteund door machtige leiders in de landbouwsector en zich waarschijnlijk volgend jaar kandidaat zal stellen voor herverkiezing, heeft de behoefte aan grote inheemse reservaten in het regenwoud lang in twijfel getrokken.

Activisten en inheemse groepen hebben het gebrek aan actie van zijn regering tegen illegale houtkap en mijnbouw in beschermde gebieden aan de kaak gesteld, en zeggen dat de handhaving van het milieu nog steeds ondergefinancierd blijft.

De president verwerpt de kritiek en zegt dat Brazilië een voorbeeld blijft voor natuurbehoud. Maar vorig jaar steeg de ontbossing in het Braziliaanse Amazonegebied tot een hoogtepunt in 12 jaar.