Het jaar is 1816. De Oostenrijkse kapelaan Joseph Mohr moet kort vóór kerst een bezoek brengen aan een trouw gemeentelid. Een geschenk heeft hij niet, maar een geschreven kerstboodschap of gedicht zou de zuster - die ziek is - zeker opbeuren. Geïnspireerd door de mooie nacht en met zijn gedachte bij de geboorte van Jezus Christus schrijft hij – uiteraard in het Duits - Stille Nacht, Heilige Nacht. Twee jaar later, in 1818 zou op 24 december de basis worden gelegd voor wat het meest bekende en daardoor het meest vertaalde en gezongen kerstlied werd.

Het orgel van zijn kapel doet het al weken niet, maar de kerstnachtdienst moest en zou zich muzikaal moeten onderscheiden van de normale kerkdiensten. Op die morgen loopt Joseph Mohr naar de organist Franz Xaver Gruber, die drie kilometer verder woont. Aan Gruber, die naast organist ook koorleider en een begenadigd gitarist is, vraagt hij het vers Stille Nacht dat hij twee jaar geleden schreef - en nu voor hem meegenomen had  - te willen voorzien van een melodie. Gruber zorgt niet alleen voor de melodie, maar hij weet zijn koorleden zover te krijgen dat zij het lied op die dag ook nog wilden instuderen. Begeleid op de gitaar werd het lied - dat de wereld zou veroveren - daar in Oberndorf voor het eerst gehoord. Een kerstnacht om nooit meer te vergeten.

Als later de orgelbouwer Karl Mauracher het defecte orgel van de St. Nikolauskerk komt repareren raakt hij in de ban van het lied van Mohr en Gruber. Hij neemt het lied mee en de verspreiding van het Stille Nacht is begonnen. Het werd ’t lievelingslied van Koning Friedrich Willem IV van Pruisen; en dus een garantie dat dit lied jaarlijks in verscheidene concertzalen zou worden uitgevoerd. Vele Europese kerkgangers hadden het lied reeds ontdekt en omarmd.

Het waren echter de Christelijke missionarissen die de wereld introkken, om de blijde boodschap te brengen, die er uiteindelijke voor zorgden dat het lied wereldwijd bekend werd en nu in meer dan 200 talen vertaald is.

Het verhaal over het ontstaan van het Stille nacht is één van de honderden verhalen die mijn vader – een rasverteller – ons na het middagmaal ooit vertelde. En hoewel ik door de tijden heen wat varianten op de vertelling van mijn vader ben tegengekomen, houd ik vast aan de vertelling van mijn vader, al was het alleen maar om die prachtige herinneringen aan het natafelen levend te houden.

In de loop der tijd werd niet alleen het Stille nacht gezongen, maar velen probeerden de kerstdagen in gepaste dankbaarheid, liefde en stilte door te brengen; zich daarbij bezinnend op hun leven. Lang was dat een gebruik onder Christenen in Suriname.

Toen kwam er vuurwerk uit China. De stilte werd verbroken. Terwijl velen hebben genoten van het siervuurwerk zorgde het knalvuurwerk voor ongekend overlast. Aanvankelijk wisten zij die een winti dansen voor vuurwerk nog het respect op te brengen voor hen die in stilte bezig wilden zijn. Toen kerkgangers echter het Stille nacht onder vuurwerkgedreun moesten zingen, greep de overheid in. Slechts tussen 27 december en 2 januari mocht voortaan vuurwerk worden afgeschoten. Maar in een land waar handhaven niet de sterkste kant van de overheid is, wordt ook deze wet met de regelmaat van de klok overschreden. Er zijn altijd voldoende recidivisten die luisteren naar God noch gebod.

Toen kwam Covid-19 – even als het vuurwerk ook - uit China. Er werden internationale standaarden – protocollen – geformuleerd, om de verspreiding van het virus te voorkomen, maar steeds weer bleek een lockdown, een avondklok, een winkelsluiting – met stilte als gevolg - de beste remedie voor het terugdringen van dit virus te zijn.
En terwijl er nog steeds mensen zijn die middels lawaai voor zichzelf op de vlucht slaan blijft Bob Marley via het o zo mooie Running Away ons eraan herinneren dat: “You can’t run away from yourselve. You must have done something wrong. Why can’t you find the place where you belong. Every man thinketh that his burden is the heaviest … but you can’t run away from yourselve”.

Het zal dit jaar tijdens de jaarwisseling stiller zijn in Suriname, zowel in de nacht als overdag. Misschien zal dat op owru yari niet duidelijk merkbaar zijn. Ik denk echter dat Covid-19 ons een universele boodschap brengt. De boodschap van het anders doen, de boodschap van het alternatieve denken, de boodschap van introspectie of zelfonderzoek, de boodschap van rust, kalmte, vrede en stilte. En in de stilte ligt de kracht.

Hans Breeveld