Vrijdag de 13e: bijgeloof, ongeluksdag of gewoon toeval?

Het is vrijdag de 13e. Op deze dag mag je onder andere niet onder een ladder lopen, mag je geen zwarte kat tegenkomen, mag je niet trouwen, geen nieuwe baan beginnen. Als men dit alles wel zou doen, zou het niet goed aflopen. Dit zijn allemaal voorbeelden van angst die de mensen in vooral de westerse samenleving hebben voor de dag bekend als vrijdag de 13e. Vooral voor bijgelovigen is de dag een angstige dag.

Het is niet helemaal duidelijk waarom vrijdag de 13d wordt gezien als ongeluksdag. Er zijn verschillende verklaringen voor het ontstaan van deze dag. Verschillende verklaringen gaan terug naar het Christendom. Vaak wordt gedacht dat dit uit de Bijbel komt. Zo werd volgens de overleveringen Adam door Eva verleid op een Vrijdag om te eten van het fruit van de boom van de kennis van goed en kwaad in de Hof van Eden. Een ander voorbeeld dat vaak aangehaald wordt is dat tijdens het Laatste Avondmaal er dertien mensen aanwezig waren, dit gaf het getal 13 een onheilspellende betekenis. Ook het gegeven dat Jezus op een vrijdag werd gekruisigd, heeft ook bijgedragen aan de totstandkoming van de dag. Echter typeerde het Christendom de dag waarop Jezus stierf aan het kruis als Goede vrijdag en niet als ongeluksdag.

De oude wijzen als Pythagoras hadden andere inzichten met betrekking tot het 'onheilspellende' getal 13. Men vond dat juist het getal 12 volledigheid uitdrukte. Dit was terug te herleiden naar het gegeven dat er 12 sterrenbeelden waren, een jaar 12 maanden  heeft, de dag 12 uren heeft en ook de nacht. Na 12 komt het getal 13 dat als ondeelbaar getal het schitterende beeld van de 12 verbrak.

Niet in alle culturen worden de vrijdag en het getal 13 als negatief bestempeld. Er zijn culturen waar men een positieve betekenis heeft gekoppeld eraan. Het wordt juist aangemerkt als een dag om extra je geluk te beproeven. Vrijdag de 13e lijkt meer een westerse uitvinding geweest te zijn die vooral bij de moderne mens is blijven voortleven. Invloeden vanuit films, die handelen over dit onderwerp, blijven dit fenomeen in stand houden bij vooral jongeren en hebben bijgedragen aan de verspreiding van het begrip 'Vrijdag de dertiende'. Het lijkt meer op een commerciële uitvinding zoals onder andere Halloween.

Opvallend is dat iedere maand die begint op een zondag, een vrijdag heeft die valt op de 13e. Voor dit jaar 2020 zijn er 2 van die dagen. Vrijdag 13 maart 2020 en vrijdag 13 november 2020. Zover we mogen opmerken is dit begrip nauwelijks diep geworteld in onze samenleving. Opvallend is dat de melding van het eerste COVID-19 geval in Suriname kwam op vrijdag 13 maart 2020. Bijgeloof of toeval?

Als mens neigen we eerder te geloven in datgene wat we niet kunnen verklaren. Het zijn soms onze overdenkingen die tot bijgeloof leiden.

Voor de doorsnee Surinamer betekent vandaag, vrijdag 13 november, gewoon het begin van het weekend!

Ashween Ramdin