Venezolanen bij de grens van Brazilië. De Venezolaanse immigranten zijn een kwetsbare groep in de corona- pandemie. (Foto: Reuters)
Voor miljoenen Venezolaanse migranten die de crisis in hun thuisland ontvluchtten, worstelen velen dagelijks in landen in Latijns-Amerika om voedsel en huur te betalen. De verspreiding van het coronavirus dreigt hen in nieuwe moeilijkheden te brengen.

Sinds 2015 hebben meer dan 4 miljoen Venezolanen hun land verlaten, omdat economische en politieke onrust tekorten aan voedsel en basisgoederen veroorzaakte. Ook de gezondheids- en onderwijssystemen zijn ingestort. Van Buenos Aires tot Bogota, veel van deze emigranten schrapen een leven bijeen door spullen in de straten van Latijns-Amerikaanse steden te verkopen. Ze werken als taxichauffeurs of in restaurants.

De meesten hebben geen toegang tot gezondheidszorg en staatszorg en hebben geen spaargeld om op terug te vallen als ze niet kunnen werken. Nu landen in de hele regio quarantaines, uitgaansverboden en grenssluitingen opleggen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, vrezen veel migranten dat ze vastzitten en kwetsbaarder zijn dan voorheen.

"We verlieten één land voor het welzijn van de kinderen, maar we blijven niet zonder te weten of we toegang hebben tot gezondheidszorg", zegt de 25-jarige Maricarmel Luho, die met haar man en vier kinderen Venezuela ontvluchtte naar het naburige Colombia, waar ze overleven door te bedelen en items zoals snoep te verkopen.

Met Colombia, dat meer dan 100 gevallen van de ziekte heeft bevestigd en een quarantaine heeft ingesteld op de hoofdstad Bogota, zegt Luho dat ze het al moeilijk heeft om in de eerste levensbehoeften te voorzien. "Wat ons bang maakt, is dat we ziek worden van het coronavirus en dat niemand ons medische behandeling zal geven."

In Colombia en andere landen zoals Mexico is alleen spoedeisende medische zorg beschikbaar voor Venezolaanse migranten met een legale immigratiestatus. De informeel werkende mensen redden zich over het algemeen zonder een ziektekostenverzekering en sturen een schamele winst naar familieleden in Venezuela die van overmakingen leven.

Zelfs degenen met stabieler werk zijn bang voor het coronavirus, dat wereldwijd heeft geleid tot de dood van meer dan 10.000 mensen. "We weten niet wat er met onze banen gaat gebeuren", zegt Jhoel Colmenares, een 24-jarige barman die in Bogota werkt en afkomstig is uit de noordelijke Venezolaanse stad Barquisimeto. "Ik werk in een restaurant en weet niet of ze mogelijk sluiten vanwege een quarantaine."

Het Colombiaanse gezondheidssysteem is slecht toegerust om migranten met coronavirus te behandelen, zei het International Rescue Committee deze week. Bovendien zou een gebrek aan veilige toegang tot voedsel, onderdak en stromend water migranten tot een vector kunnen maken om de ziekte te verspreiden, zei het.

Veel Venezolanen vrezen dat ze na het verspreiden van het virus mogelijk een grotere mate van vreemdelingenhaat zullen ervaren, zei Juan Carlos Viloria, een arts die oorspronkelijk uit Caracas komt en nu in Colombia woont en waar ongeveer 1,7 miljoen Venezolanen wonen. "We hebben nog steeds geen besmette Venezolaanse migrant, maar als we dat eenmaal doen, zal (xenofobie) veel groter zijn", zei Viloria. "Niemand zal hen onderdak willen geven."

Ziekenhuizen overbelast
In Peru, waar meer dan 230 bevestigde gevallen zijn, heeft de regering grondwettelijke rechten zoals vrij verkeer en vergadering geschorst en nachtelijke uitgaansverboden afgekondigd. Venezolanen die afhankelijk zijn van straatverkoop hebben geen werk.

"Ze kunnen niet naar buiten", zegt Rene Cobenas, die een opvangcentrum voor migranten in Lima runt. "Ze hebben geen geld voor de dagelijkse behoeften."

President Martin Vizcarra heeft een betaling van 380 zolen (US$ 106) beloofd aan de armste 3 miljoen gezinnen in Peru, maar de maatregel strekt zich niet uit tot Venezolanen.

De tienduizenden Venezolaanse migranten die Brazilië zijn binnengekomen, hebben meer geluk - ze hebben volledige toegang tot het openbare gezondheidsstelsel. In de grensstaat Roraima wordt 40% van de ziekenhuisbedden bezet door Venezolanen. In de kraamkliniek Boa Vista worden dagelijks gemiddeld 10 baby's geboren bij Venezolaanse moeders.

Roraima sloot deze week de grens voor Venezolanen in een poging het overbelaste gezondheidssysteem te verlichten in afwachting dat het virus de staat bereikt. "Tegenwoordig zijn onze openbare diensten, niet alleen gezondheidszorg, maar ook onderwijs en openbare veiligheid, overbelast", zegt Ricardo Amaral, een woordvoerder van de gouverneur van Roraima.

Officieel zijn ongeveer 650.000 Venezolanen de grens met Roraima overgestoken, maar de werkelijke cijfers kunnen de 1 miljoen overschrijden, aangezien velen zich niet registreren om in Brazilië te blijven en gewoon doorreizen naar andere Zuid-Amerikaanse landen.

Op donderdag werden hygiënekits en zeep uitgedeeld aan migranten op het busstation van Boa Vista, een ontmoetingspunt voor Venezolanen die werk zoeken en een slaapplaats als ze niet tot de 7.000 behoren die al in opvangcentra zijn.

In Venezuela, dat minder dan 50 bevestigde gevallen heeft, heeft president Nicolas Maduro mensen gevraagd thuis te blijven in een sociale quarantaine die de humanitaire crisis van het land zou kunnen verergeren.

Terwijl ze wachten op nieuws over verdere maatregelen, deden Venezolanen in het buitenland hun best om te blijven werken. "Ik zal eerlijk zijn, we zijn erg bang", zegt de 26-jarige Yaniris Cantillo, die sap verkoopt aan voertuigen die bij verkeerslichten in Bogota zijn gestopt. "Als ze verplichte isolatie instellen of wij in quarantaine moeten, we weten niet wat we zullen doen."