De belangrijkste taak van journalisten, van krant, radio, tv, online media, over de hele wereld is om de waarheid te dienen. En om met het dienen van die waarheid de morele hygiëne in de democratie te dienen. En die waarheid kunnen we alleen dienen als we van goede instrumenten zijn voorzien, als we gewapend zijn met kennis over bijvoorbeeld het monetair beleid, of over wat de economische gevolgen kunnen zijn wanneer bijvoorbeeld de Wet op de Staatsschuld wordt aangepast. Sitalsing is ingenomen met de training 'Basis-economie voor niet-economen' verzorgd door de VES. 

In Suriname is er genoeg om je zorgen over te maken. Er zijn hier ook politici het tot hun taakopvatting zijn gaan rekenen om bepaalde media zwart te maken, om journalisten het werken te verhinderen. Dat er nog geen wetten zijn die overheidsinstanties verplichten om informatie vrij te geven als daarom wordt gevraagd, zoals de Freedom of Information Act in Amerika of de Wet Openbaarheid van Bestuur zoals in Nederland. Bij elke zichzelf respecterende democratie is het essentieel dat zo’n wet er is, stelt Sitalsing. 

"En ik wens het de Surinaamse bevolking toe dat zo’n transparantiewet hier ook komt. Want elke burger heeft er recht op zijn overheid te controleren. En omdat de burger dat vaak niet kan omdat hij niet weet waar hij moet beginnen, en omdat hij geen cursus bij de VES heeft gevolgd over hoe hij beleidsinformatie over de overheidsfinanciën moet lezen en moet interpreteren, zijn er journalisten die dat namens hem of haar doen. Het is de taak van de journalistiek om de overheidsinstanties te controleren. En nee, het Nationaal Informatie Instituut, dat is opgericht door de overheid om informatie van de overheid te verstrekken, is géén vervanging voor een transparantiewet. Het komt er niet eens bij in de buurt. En ik denk dat iedere politicus in dit land dat heus wel weet," benadrukt de inleider. 

Journalisten ondergraven hun onafhankelijkheid zelf door bijvoorbeeld meerdere petten op te hebben. Het is een fenomeen dat je overal ziet: er is steeds minder geld om journalistiek te bedrijven, er is weinig geld om journalisten goed te betalen. De onderbetaling is in Nederland een groot probleem aan het worden, is in Amerika een permanent probleem en is in Suriname een permanent probleem. Daarbinnen heeft met name de lokale journalistiek het erg zwaar, alweer: over de hele wereld. 

Het leidt tot drie dingen:

1. Dat journalisten weinig tijd steken in hun werk, ze raffelen het af, want voor dat geld kunnen ze weinig tijd en aandacht aan een artikel geven, of aan een radioreportage, of aan de voorbereiding van een tv-interview. Dat leidt tot oppervlakkige journalistiek, tot slordigheden, tot dingen niet uitzoeken en tot slechte interviews waarin de geïnterviewde makkelijk weg komt met zijn praatjes. En het leidt tot een dominantie van overheidsvoorlichting. Het Nationaal Informatie Instituut, dat overheidsinformatie verspreidt, persberichten, informatie over beleidsterreinen. Het is op zijn slechtst een vorm van overheidspropaganda. En een manier voor bewindslieden om zich achter te verschuilen zodat ze journalisten niet meer rechtstreeks te woord hoeven te staan. 

2. Een tweede effect van de lage betalingen in de journalistiek, is dat veel journalisten naast hun journalistieke werk, ook andere dingen doen. Ze doen klusjes voor ministeries, of voor vakbonden, of voor bedrijven, of ze runnen er nog een hele winkel naast. Dat is prima, want we moeten allemaal eten. Maar het kan leiden tot ondergraving van de onafhankelijke positie die zo nodig is om de waarheid te kunnen achterhalen. Om je neutraliteit als journalist te kunnen waarborgen.

Die onafhankelijkheid kan bijvoorbeeld in het geding komen wanneer journalisten commercieel werk gaan doen voor bijvoorbeeld bedrijven. Dat ze hun journalistieke vaardigheden óók gaan inzetten om mooie reclameverhalen te maken, wat we branded content noemen. Dan ga je dus helpen om iets te verkopen door een mooi verhaal te creëren en alles wat slecht kan zijn weg te poetsen.

3. Een derde effect van lage betalingen in de journalistiek is het ernstigste. Dat is corruptie. Journalisten die cadeautjes aannemen, of grote cadeaus, van de mensen die ze zouden moeten controleren. Of van mensen die er belang bij hebben dat ze bepaalde zaken wel of niet opschrijven. Cadeaus in de vorm van geld, tickets, de belofte op werk ergens anders. Wanneer dit leidt tot het niet opschrijven van bepaalde informatie, of tot het verdraaien van de waarheid, hebben we het over ernstige corruptie. 

De journalistiek staat, kortom, voor grote uitdagingen, concludeert Sitalsing. Maar het zijn uitdagingen die overwonnen kunnen worden. En die overwonnen moeten worden. Want de journalistiek heeft een zuiverende functie in de maatschappij. Iedere keer als een journalist een vraag stelt, ook al leidt het niet direct tot een nieuwsbericht, weet degene aan wie de vraag is gesteld: ze houden me in de gaten.

De leidende vraag in de journalistiek moet altijd zijn: Cui bono? Wie heeft hier belang bij? Wie profiteert?

Wie krijgt de contracten, wie krijgt de banen, waar komen de inkomsten terecht, via welke begrotingen loopt het?  En als we uitzoomen: waar in de economie dalen uiteindelijk de vruchten neer, en welke rol speelt de overheid in het verdelen van die vruchten? Het belang van een goed geïnformeerde bevolking die op basis van de feiten een keuze kan maken voor hemzelf, zijn kinderen, zijn kindskinderen en de toekomst van dit land. Koester de journalistiek, bewaak haar, help haar vooruit, met kennis, met transparantie. Ze is de pijler van de democratie, benadrukt Sitalsing.