Afgelopen zaterdag overleed de Utrechtse cultureel antropoloog en Surinamist Wim Hoogbergen (21 januari 1944 - 3 augustus 2019). Hij verwierf grote bekendheid (ook internationaal) met zijn publicaties over de geschiedenis van de Marrons in Suriname en Frans-Guyana. Hij gold als een groot kenner van slavernij, marronage en slavenverzet in Suriname. Hij was van 1980 tot aan zijn pensionering in december 2005 als universitair hoofddocent verbonden aan de Rijksuniversiteit Utrecht.

In 1985 promoveerde hij op de boni-oorlogen 1757-1860. Marronage en guerrilla in Oost-Suriname (528 pp.). Deze studie geldt nog steeds als een standaardwerk over de geschiedenis van het slavenverzet in Suriname en kan worden beschouwd als een eerbewijs aan de nagedachtenis van Boni, Aluku en hun mensen die veel hebben moeten trotseren om als vrije mensen te mogen leven. Van dit proefschrift verscheen in 1990 een Engelse vertaling: The Boni Maroon Wars. In 1992 werd van de boni-oorlogen een verkorte versie uitgebracht met als titel De Bosnegers zijn gekomen! Slavernij en rebellie in Suriname.  

In 1996 verscheen van zijn hand Het kamp van Broos en Kaliko. De geschiedenis van een Afro-Surinaamse familie. Deze studie handelt over de geschiedenis van de voorvaderen van de familie Landveld en Babel onder meer op plantage Roorak aan de Surinamerivier tussen 1770 en 1994. Voor deze studie maakte hij gebruik van schriftelijk en mondeling overgeleverde verhalen. Een nazaat van de Landvelds is Desi Bouterse. Van Het Kamp van Kaliko en Broos verscheen in 2008 eveneens een Engelse versie onder de titel: Out of Slavery; A Surinamese Roots History. Bij boekhandel Vaco in Suriname verschenen in respectievelijk 2009 en 2015 herdrukken van Het Kamp van Broos en Kalika en de boni-oorlogen.

Samen met zijn collega Dirk Kruijt publiceerde Hoogbergen in 2005 De oorlog van de sergeanten. Surinaamse militairen in de politiek waarin zij de dramatische periode 1980-1993 in Suriname beschrijven. Naast bovengenoemde studies schreef Hoogbergen enkele dozijnen artikelen over de Marrons in Suriname.  

Wim Hoogbergen heeft ook op andere wijze een belangrijke bijdrage geleverd aan de Surinamistiek. Van 1992 tot en met 2012 was hij bestuurslid van het Instituut ter Bevordering van de Surinamistiek (IBS) en hoofdredacteur/redacteur van het tijdschrift OSO. Voorts was hij redacteur van de Bronnenserie voor de Studie van Suriname (BSS-serie) waarvan in totaal 28 delen zijn verschenen. In deze bronnenreeks verzorgde hij met Okke ten Hove en Heinrich Helstone drie delen, de zogeheten Emancipatieboeken waarin persoonlijke gegevens zijn opgenomen van alle 34.443 vrijverklaarde tot slaafgemaakten en hun ‘eigenaren’. Voor zijn verdiensten op het terrein van de Surinamistiek kreeg Hoogbergen in 2005 de door IBS ingestelde Surinamistiekprijs uitgereikt. Wie het had over IBS en OSO, had het over Wim Hoogbergen.

Hoogbergen was wars van theoretische exercities die hij als wetenschappelijk dikdoenerij beschouwde. Hij was in de eerste plaats, zoals collega’s hem in een Festschrift omschrijven, een gedegen empiricus. Hij beschouwde een gedetailleerde reconstructie van historische gebeurtenissen op basis van archiefonderzoek in combinatie met oral history als een onmisbare basis voor een valide interpretatie van processen en verbanden. In zijn publicaties integreerde hij materiaal uit de oral history met archiefbronnen waarbij hij als weinig anderen daarbij rekening wist te houden met de valkuilen van beide bronnen. Zijn publicaties waren dan ook een meesterschap in de historische antropologie waarbij hij de lezer aan de hand meevoerde naar de binnenlanden van Suriname met zijn stroomversnellingen, zwampen en drasbossen, naar plantages en marrondorpen en niet te vergeten naar de guerrillastrijd van de Marrons.

Met zijn heengaan verliezen we een belangrijke stonfutu van de Surinamistiek, een groot Surinamist  met een wetenschappelijke passie voor de geschiedenis van de Marrons en warm hart voor Suriname.