Met mijn gedachten ga ik terug naar ons eigen Suriname in de ban van eenheid en de daarop afgestemde bewegingen en speeches, zoals recentelijk bij de herdenking van Keti-Koti. De enthousiaste herinnering aan mijn ontmoeting met het staatshoofd van Ghana in maart 2018, dringt zich op en mijn referentie aan de vertellingen van Anansi de Spin en de mooie indruk die het achterliet bij de Ghanese president. Ook presenteerde ik toen heel kort de geboorte van het idee om de traditionele banden tussen Suriname en Ghana aan te halen. Het voorstel om de Asantehene ( Koning van de Ashanti) en de Fanti Koning  uit te nodigen voor een bezoek aan Suriname, kreeg gevolg.

Net voor de herdenking van 1 juli van dit jaar, luisterde ik op de radio naar een vooraanstaande kenner van het slavernijverleden van Suriname en dat veroorzaakte een gedachtenbel, wat ik met u wens te delen, misschien zoals ik dat jaren geleden al deed in de rubriek  Opinio Juris. Ik pretendeer geen diaspora-loog, noch historicus  te zijn en deel mijn bescheiden mening, met uiteraard het risico dat ik op papier misschien door deze of gene door elkaar geschud kan worden, maar dat dan op de koop toe.

Volgens de beschouwing over emancipatie van de tot slaaf gemaakten op de radio, was 1 juli 1863 het formeel inluiden van een 10-jarig Staatstoezicht en volgde vrijheid pas daarna. De datum, de naam en de traditie van 'de dag der vrijheden'  of  'de dag van emancipatie' werd éénzijdig vastgesteld door de kolonisator  (hoe kon het ook anders). Misschien impliceerde 'emancipatie' een (on)strategische benoeming van de tot slaaf gemaakten als te zijn 'ongeëmancipeerd'.

Het consistent verzet van de tot slaaf gemaakten, is een onafscheidelijk onderdeel van het slavernijverleden. Dit verzet begon soms al op het slavenschip en manifesteerde zich in elk geval zo regelmatig, dat Vredesovereenkomsten, in 1760, 1762 en 1768 tussen de kolonisator en de verzetsstrijders noodzakelijk werden. De verzetsstrijders werden vrijgesteld van vervolging. In mijn beleving is dit verzet van de tot slaaf gemaakten, het toonbeeld van zeer geëmancipeerd handelen en was de tot slaaf gemaakte dus al ver voor 1 juli 1863 geëmancipeerd. Velen van ons weten dit natuurlijk al en ik denk dat in de herdenking van het slavernijverleden, een speciaal moment van de viering van het verzet van de tot slaaf gemaakten, moet worden overwogen. Of dit speciaal moment al dan niet samenvalt met dag van de herdenking van 1 juli 1863, is geen obstakel om op zijn minst de tijd uit te trekken en het slavenverzet in de Republiek Suriname, jaarlijks, te vieren. 

Als de bestorming van de Bastille in Frankrijk in 1789,  heeft geleid tot een ommekeer in het denken over democratie en de 'republiek', dan is het van emancipatie doordrongen verzet van de tot slaaf gemaakten, zo vroeg als de eerste Vredesovereenkomst van 1760 en misschien al daaróór in Suriname, volgens mij genoeg reden om na te denken over de manifeste herdenking van het verzet van de tot slaaf gemaakten.

De Dag der Vrijheden wordt herdacht en (misschien een andere) dag van het verzet wordt gevierd, echt gevierd, want het breken met koloniale tradities is toch niet nieuw?