Unieke manuscripten over Surinaamse Indianen in Museum Volkenkunde Leiden

Bij het opruimen van de bibliotheek van het Museum Volkenkunde in Leiden, Nederland, zijn unieke manuscripten ontdekt over de Indiaanse cultuur in Suriname. In augustus komt een team van het museum naar Suriname om met de Indiaanse gemeenschap te overleggen hoe de gegevens het beste ontsloten kunnen worden en toegankelijk gemaakt kunnen worden voor belangstellenden.

Ze zijn ruim honderd jaar oud en staan vol en vol geheime informatie: in de pas opgedoken manuscripten wordt de mysterieuze geesteswereld van Indianen, specifiek de Kari’na Indianen, uit Suriname beschreven en getekend. De documenten uit 1908 zijn vervaardigd door de Surinaamse broers Penard met behulp van medicijnmannen.
Het was de bedoeling om de manuscripten uit te geven als encyclopedie. Daar is het nooit van gekomen.

De manuscripten zijn voor de hedendaagse Indianen van ongelofelijk groot belang. Veel kennis over hun cultuur is in de loop van de tijd verloren gegaan. Vroeger was het verboden door zendelingen en missionarissen om kennis van de geesteswereld over te dragen aan de jonge generatie Indianen.
Het feit dat de manuscripten vooral geheime informatie voor een kleine groep ingewijden bevatten, maakt het ingewikkeld om de informatie ervan zomaar openbaar te maken, stelt het museum. Deze kennis is zeker niet voor ieders ogen bestemd en wordt beschouwd als heel krachtige informatie die zelfs schadelijk kan zijn voor niet-ingewijden.

De Surinaamse Indianen volgen de ontdekking met grote belangstelling.
Het bijzondere voor Museum Volkenkunde is verder dat deze vondst de ontbrekende schakel is bij het materiaal dat al in het museum aanwezig was: samen met de collectie voorwerpen en de schriftjes vol informatie is de collectie Penard die lang geleden in het museum kwam nu compleet. Op basis van de documenten waarover het museum al beschikte, waren er vermoedens dat er meer moest zijn. Dat is nu gevonden.

De Surinaamse broers Arthur(1880-1932) en Frederik Penard(1876-1909) stonden aan de wieg van dit project. Bestudeerden ze aanvankelijk vogels in Guyana, later verleggen ze hun interesse naar de inheemse bevolking. De gedachte dat die inheemse culturen spoedig uit zouden sterven, vormde de drijfveer voor hun systematische wetenschappelijke onderzoek. ‘Er bevinden zich onder de Roodhuiden ook wijsgeeren en het staat nog te bezien of de oorspronkelijke Indiaansche philosophie niet verhevener is, dan de Grieksche’, aldus de Penards.
Ze verzamelden voorwerpen, krantenartikelen en informatie van Indiaanse medewerkers en legden versieringsmotieven, taalkundige informatie en prachtige verhalen vast. In 1912 wordt die collectie aan Volkenkunde geschonken.

Op dit moment werkt een team medewerkers aan de ontsluiting van de pas gevonden gegevens. Alles wordt ingevoerd in de computer en komt op die manier digitaal beschikbaar. In augustus gaan medewerkers van Museum Volkenkunde naar Suriname om daar met de Surinaams-Indiaanse gemeenschap te overleggen hoe de gegevens het beste ontsloten kunnen worden en toegankelijk gemaakt voor alle belanghebbenden.

Vanaf dinsdag 12 tot en met 29 april is er in het museum een opstelling met foto’s, voorwerpen en documenten uit de Penard-collectie. Ook het recent gevonden materiaal is te zien. Medewerkers van het museum beantwoorden vragen van bezoekers.

Het Museum Volkenkunde in Leiden is een van de oudste volkenkundige musea ter wereld. Het beheert anno 2011 meer dan 200.000 voorwerpen en 500.000 audiovisuele bronnen vanuit de hele wereld, en bedrijft toonaangevend wetenschappelijk onderzoek.