Spanningen nemen toe, Maduro roept diplomatiek personeel terug

De president van Venezuela, Nicolas Maduro, heeft alle Venezolaanse diplomaten uit de Verenigde Staten naar huis geroepen en zijn ambassade en consulaten daar gesloten nadat de VS zijn regering "onwettig" had verklaard. Hij beval ook alle Amerikaanse ambassadepersoneel uit Venezuela te vertrekken in het weekend, maar op donderdag weigerde Washington te voldoen aan een volledige ontruiming. De VS gaf de opdracht aan niet-essentieel personeel om uit Venezuela te vertrekken.

Venezuela was woensdag in onzekerheid beland toen Juan Guaido (35), de voorzitter van de door de oppositie gecontroleerde Nationale Assemblee, zichzelf tot "waarnemend president" verklaarde. Zijn handeling kreeg al snel de goedkeuring van de VS en een tiental regionale machten, waaronder Brazilië, Argentinië en Colombia.
In een toespraak op de staatstelevisie op donderdag beschuldigde Maduro de VS van het leiden van een "belangrijke provocatie tegen Venezuela". "Ze geloven dat ze een koloniaal bezit hebben in Venezuela, waar ze beslissen wat ze willen doen," zei Maduro.

Hij heeft het personeel van de Amerikaanse ambassade tot en met zondag de tijd gegeven om uit het land te vertrekken. Maduro zei dat hij "besloten had de diplomatieke en politieke betrekkingen met de imperialistische regering van Donald Trump te verbreken en al zijn diplomatieke en consulaire medewerkers van Venezuela uit te zetten." Maar Washington zei dat het de opdracht negeert, omdat het Maduro niet langer erkent als de legitieme president van Venezuela. Het ministerie van Buitenlandse Zaken in Washington zei dat het de diplomatieke banden met het land zou handhaven "door de regering van interim-president Guaido".

Wereldmachten, waaronder Rusland en China, hebben kritiek geuit op de Amerikaanse bemoeienis en steunden de regering van Maduro. Ook de Caribische Gemeenschap heeft externe krachten opgeroepen niets te doen om de situatie in Venezuela te destabiliseren. De Caribische regeringshoofden onderstreepten de noodzaak om een stap terug te doen.

Ondertussen zijn alle ogen gericht op Guaido, wiens verblijfplaats onbekend is sinds hij woensdag symbolisch werd beëdigd voor tienduizenden juichende supporters. Hij beloofde de grondwet te handhaven en de regering van Maduro te verjagen. Guaido, die vanuit een geheime locatie sprak, zei tegen de omroep Univision dat hij zou overwegen om Maduro en zijn bondgenoten amnestie te verlenen als ze zouden opstappen. "Amnesty ligt op tafel", zei Guaido, die enkele weken eerder werd gekozen tot voorzitter van het door de oppositie gecontroleerde Congres. "Die garanties zijn voor al diegenen die bereid zijn om zich aan de grondwet te houden om de grondwettelijke orde te herstellen."

Naast de VS heeft een groot deel van de internationale gemeenschap zich achter Guaido geschaard, met Canada en talrijke Latijns-Amerikaanse en Europese landen die hebben aangekondigd dat zij zijn aanspraak op het presidentschap erkennen. President Donald Trump beloofde het 'volle gewicht' van de economische en diplomatieke macht van de VS te gebruiken om Maduro van de macht te verwijderen. Toen hem werd gevraagd naar de mogelijkheid van militaire actie op woensdag, vertelde hij verslaggevers: "We overwegen niets, maar alle opties liggen op tafel."

Maduro is in toenemende mate beschuldigd van ondemocratisch gedrag van zijn tegenstanders en krijgt de schuld voor de torenhoge inflatie, een instortende economie en een wijdverbreid tekort aan basisgoederen.

Rusland, China, Iran, Mexico, Syrië, Cuba en Turkije hebben hun steun uitgesproken voor de regering van Maduro. Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken riep de VS op om uit de crisis te blijven, terwijl de Russische president Vladimir Putin opriep tot steun van Maduro omdat de "crisis van buitenaf was geprovoceerd". De Russische viceminister van Buitenlandse Zaken heeft de VS ook gewaarschuwd voor enige militaire interventie in Venezuela.

Diplomaten bij de Organisatie van Amerikaanse Staten hielden donderdag een spoedvergadering over de Venezolaanse crisis, waarin 16 landen Guaido als interim-president erkenden.

Militaire ondersteuning
Lokaal is aandacht besteed aan het Venezolaanse leger, een traditionele scheidsrechter van politieke geschillen in het land, als een kritische indicator van de vraag of de oppositie erin zal slagen een nieuwe regering te installeren. De militaire top van Venezuela beloofde zijn onwrikbare steun aan Maduro. De militaire toppers hebben donderdag geloften van loyaliteit aflegd voor rijen van groen-geüniformeerde officieren op de staatstelevisie. Minister van Defensie, Vladimir Padrino Lopez, een belangrijke Maduro-bondgenoot, heeft de pogingen om een "de facto parallelle regering" te installeren afgedaan als een staatsgreep.

"Het is geen oorlog tussen Venezolanen die onze problemen zal oplossen," zei hij. "Het is een dialoog." De leiding van Padrino volgend, herhaalden acht generaals op hun beurt hun "absolute loyaliteit en ondergeschiktheid" aan de socialistische leider in berichten die op de staatstelevisie werden verzonden. En het Hooggerechtshof bevestigde opnieuw dat het loyaal was aan de 'legitieme autoriteit' van Maduro. "Een coup is in Venezuela aan het brouwen met toestemming van buitenlandse regeringen," beschuldigde hofpresident Maikel Moreno.

Analisten bij het consultancybureau van de Eurasia Group merkten op dat hoewel de internationale erkenning van Guaido als de interim-president van Venezuela zijn positie als de belangrijkste oppositieleider versterkte, hij er niet in was geslaagd om toppers van het leger te winnen. In dat licht lijkt "de val van Maduro niet voor handen", schreven de analisten.

Leidende figuren over de hele wereld hebben om kalmte gevraagd om herhaling te voorkomen van het bloedvergieten. Het in Caracas gebaseerde NGO, het Social Conflict Observatory, zei dat 26 mensen waren gedood sinds de laatste protesten vier dagen geleden begonnen.

Tijdens de Wereldjongerendag in Panama zei de woordvoerder van Paus Franciscus dat hij "bad voor de slachtoffers en voor alle inwoners van Venezuela". De secretaris-generaal van de Verenigde Naties, Antonio Guterres, sprekend op het Wereld Economisch Forum in Davos, deed een oproep voor een dialoog om te voorkomen dat de crisis uit de hand loopt. Volgens de VN zijn sinds 2015 ongeveer 2,3 miljoen mensen het land ontvlucht. Verwacht wordt dat de inflatie in Venezuela dit jaar 10 miljoen procent zal bedragen.