Zimbabwe: Hoge opkomst eerste verkiezingen na Mugabe

De opkomst van de kiezers is hoog in de eerste algemene verkiezingen van Zimbabwe sinds de lang zittende heerser Robert Mugabe (94) werd verdreven. Buitenlandse waarnemers hebben de verkiezingen geprezen als een kans voor Zimbabwe om te breken met zijn repressieve verleden.

De presidentsverkiezingen zullen naar verwachting een nauwe wedstrijd zijn tussen de zittende Emmerson Mnangagwa en zijn belangrijkste rivaal Nelson Chamisa. Ook de parlements- en lokale verkiezingen vinden vandaag plaats.

Opiniepeilingen geven Mnangagwa, die aan het hoofd staat van de heersende Zanu-PF-partij, een beperkte voorsprong op Chamisa, die de MDC-alliantie leidt. Beide leiders dingen voor het eerst naar het presidentschap.

Mugabe, die voor het eerst aan de macht kwam na de onafhankelijkheid in 1980, zei zondag dat hij niet op zijn opvolger zou stemmen. Mugabe wordt beschouwd als één van de laatste 'grote mannen' van de Afrikaanse politiek. Vorig jaar november werd hij door Mnangagwa met hulp van het leger uit zijn ambt gezet.

De menigte floot en begon ‘Chamisa’ te roepen toen de 40-jarige MDC-leider zijn stem uitbracht in de buitenwijken van Harare, midden in een mediaspektakel. "We zullen deze verkiezing winnen voor zover het vrij en eerlijk is ... het is een afspraak," vertelde hij aan de BBC.

Daartegenover staat dat Mnangagwa - die vermoedelijk 75 is -, in een stil stembureau op een school in de centrale stad van Kwekwe heeft gestemd. Op een gegeven moment trok hij zijn hoofd uit het stemhokje om te kijken waar hij zijn kruisje op het stembiljet moest zetten. Hij twitterde dat Zimbabwanen moeten stemmen met "vrede in ons hart". Hij voegde eraan toe: "We zullen samen zinken of zwemmen."

Het land verwacht een hoge opkomst van eerste stemmers. Van jonge kiezers wordt verwacht dat ze de sleutel zijn - bijna de helft van de geregistreerde personen is jonger dan 35 jaar. Honderden internationale waarnemers zijn ingezet om ervoor te zorgen dat de stemming soepel verloopt, maar de oppositie heeft herhaaldelijk gewezen op vermeende onregelmatigheden op de kiezerslijst.

Ze hebben ook hun bezorgdheid uitgesproken over de veiligheid van stembiljetten en de intimidatie van kiezers in voornamelijk landelijke gebieden. De verkiezingscommissie van Zimbabwe (Zec) blijft er echter bij dat zij binnen de wet heeft gehandeld en een geloofwaardige stemming zal houden. Zec-baas Priscilla Chigumba zei dat 90% van de stembureaus op tijd was geopend. "De opkomst van de kiezers is hoog en we hebben er alle vertrouwen in dat we om 19.00 uur [plaatselijke tijd] het stemproces bij alle stembureaus zullen hebben voltooid," voegde ze eraan toe.

De voormalige president van Liberia, Ellen Johnson-Sirleaf, die de stembusgang volgt namens het in de Verenigde Staten gevestigde National Democratic Institute, vertelde de BBC dat de lange wachtrijen hebben laten zien dat Zimbabwanen enthousiast zijn om te stemmen, zonder enige vorm van repressie. "Ik denk dat dit een opwindend moment is voor de Zimbabwanen om de koers van hun land te veranderen door hun stemmen", vertelde ze de BBC.

Waarnemer Elmar Brok van de Europese Unie (EU) zei dat "transparante, geloofwaardige en inclusieve verkiezingen cruciaal zijn voor Zimbabwe". Dit is de eerste keer in 16 jaar dat EU- en VS-waarnemers de verkiezingen in Zimbabwe mogen volgen. Mnangagwa nodigde hen uit om de stemming te observeren als onderdeel van zijn pogingen om het isolement van Zimbabwe te beëindigen, en om investeringen te beveiligen om de verwoeste economie weer op te bouwen.

Mugabe had een slechte relatie met de westerse machten en beschuldigde hen van het ondermijnen van de soevereiniteit van Zimbabwe en het proberen deze omver te werpen. Hij stemde met zijn vrouw Grace en dochter Bona in Highfield, een dorp met hoge bevolkingsdichtheid in Harare. Dit is de eerste keer dat Mugabe heeft gestemd voor een andere presidentskandidaat dan hijzelf.

Zondag hield Mugabe een verrassingsconferentie waarop hij weigerde zijn voormalige bondgenoot, Mnangagwa, te steunen. "Ik kan niet stemmen voor degenen die mij kwelden ... Ik hoop dat de keuze van het stemmen van morgen de militaire regering zal verdrijven en ons terug zal brengen naar de grondwettelijkheid", zei Mugabe. Hij gaf aan dat Chamisa de enige levensvatbare kandidaat was.

Naar aanleiding van de opmerkingen beschuldigde Mnangagwa zijn voormalige baas ervan dat hij een deal met de oppositie sloot. "Het is voor iedereen duidelijk dat Chamisa een deal met Mugabe heeft gesloten. We kunnen niet langer geloven dat zijn intenties zijn om Zimbabwe te transformeren en onze natie te herbouwen," zei hij. Mugabe ontkende dat en ook dat hij als president van plan was de leiding aan zijn vrouw Grace over te dragen. “Dat is volslagen onzin,” zei hij.