Braindrain

Enkele weken geleden was er op social media een interessante discussie te volgen. De discussie vloeide voort uit een artikel dat eerder in een van onze dagbladen was verschenen. Het artikel handelde over een vermeend ronselen van Surinaamse verpleegkundigen. De reacties spraken boekdelen! Er is geen tegenbericht gepubliceerd, maar indien waar, zou en zal dit zeker niet de de eerste en of laatste keer zijn dat dit gebeurd.

Over de gehele wereld zijn er mensen die hun (vader)land verlaten om zich elders te vestigen voor werk en of studie. De oorzaken van dit vertrek zullen wellicht per individu verschillen, maar de motivatie is meestal hetzelfde: de drang naar meer, beter, het verlangen naar iets anders.

Kennisvlucht, vaak ook aangeduid met de Engelse term braindrain is het fenomeen waarbij hoog opgeleide, productieve wetenschappers en professionals uit hun land vertrekken om de vruchten van hun opleiding in het buitenland te plukken. De reden hiervan kan bijvoorbeeld zijn dat het salaris of de (verdere) opleidingsmogelijkheden in een ander land (veel) beter zijn. Sociale aspecten zoals veiligheid, (economische) stabiliteit en ontplooiingsmogelijkheden, spelen eveneens een rol. Deze oorzaken worden onderverdeeld in de zogeheten push- en pullfactoren.

Er wordt over braindrain ook wel vrij vertaald als: 'het weglopen van hersenen' gesproken, omdat het voor het land van vertrek, enkel verlies betekent. Verlies van productieve en gekwalificeerde burgers die anders een hele bijzondere bijdrage zouden kunnen leveren aan de opbouw van het land. De landen waar de hoogopgeleiden naartoe emigreren hebben te maken met braingain. Voor deze landen is het een winst omdat de kennis en expertise aldaar ingezet zal worden. Als hoog opgeleiden puur voor een hoger salaris emigreren en hun opleiding niet benuttigd, wordt dan spreken we over brainwaste.

We praten hier niet over een nieuw fenomeen! In elk land is er brain drain and gain te vinden op kleinere en of grotere schaal. Het is niet ongewoon dat hoogopgeleide (meertalige) professionals die een carrière nastreven, hun land verlaten voor werk en of verdere studie. Maar in hoeverre is dit acceptabel en correct? Wat zijn de voor en nadelen hiervan?

Een bekend voorbeeld in onze geschiedenis zijn de duizenden veelal hoogopgeleide Surinamers die tussen 1975 en 1980 naar Nederland vertrokken. Toen ging het op onder meer op politiek en economisch vlak niet (zo) goed in ons land. Burgers hebben toen hun toevlucht in het westen gezocht. Thans gaat het ook niet zo goed in ons land. Een hoge koers en lage lonen maken het leven soms heel ondraaglijk. De salarissen zijn in alle sectoren haast niet toereikend. Als je goed opgeleid bent, wil je toch een goede baan? en zeker ook een goed salaris om in je (levens)onderhoud te kunnen voorzien.

Dat mensen ook nu hun toevlucht elders zoeken, is geen vreemde en of verkeerde reactie op wat er zich (momenteel) afspeelt. Het is niet onbekend dat de salarissen in de regio (veel) hoger liggen en de ontplooiingskansen beter zijn. Wanneer verpleegkundigen daartoe aangetrokken worden dan is dat meer dan logisch. De verpleegkundigen zijn slechts een kleine en toch kostbare groep die vertrekt naar de naburige eilanden.

En dan nog even terug naar de reacties. Sommigen hebben zich in de discussie gefocust op het nationalisme wat niet (helemaal) correct is. Kun je iemand die in studeren geïnvesteerd heeft en in zijn/haar land niet aan zijn trekken komt kwalijk nemen als die op een goed moment besluit het land te verlaten? Volgens mij niet! Ik denk dat indien de mogelijkheid op beter bestaat, velen dat met beide armen zouden aangrijpen. We moeten geen hypocrieten zijn, maar zaken nuchter benaderen en beseffen dat blijven in de naam van nationalisme, wel heel erg braaf te noemen is. De wereld bestaat uit meer dan Suriname, er is daar buiten veel (meer) te halen. Of het altijd beter is, daar heb ik mijn twijfels over.

Braindrain kan voor een land ernstige gevolgen hebben en het is daarom zaak dat overheden daar voldoende aandacht aan besteden. Gekwalificeerd kader is in een land nodig, de kennis en expertise zijn van groot belang. Is dit te stoppen? Waarschijnlijk niet. Het gaat erom dat overheden een gunstig klimaat scheppen om zo enigszins ervoor te zorgen dat hun mensen het (financieel) goed hebben. En toch zullen er altijd individuen zijn die het elders (gaan) proberen.

Nathalie Valpoort BSc.