Wereldmogendheden houden vast aan nucleair akkoord

Wereldmogendheden, waaronder belangrijke Amerikaanse bondgenoten, zeggen dat ze staan achter de Iraanse kernovereenkomst, die de Amerikaanse president, Donald Trump, dreigt te scheuren. Trump heeft vrijdag gezegd dat hij zou stoppen met het tekenen van de overeenkomst.

Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Duitsland zeggen dat het pact "in onze gedeelde nationale veiligheidsbelangen" is. De Europese (EU) Unie heeft laten weten dat het "niet aan één enkel land was om een overeenkomst ‘die werkt’ te beëindigen.”

De president van Iran, Hassan Rouhani, zegt dat de Verenigde Staten "meer dan ooit geïsoleerd" is. "Kan een president alleen een multilaterale internationale verdrag annuleren?" vroeg hij. "Blijkbaar weet hij niet dat deze overeenkomst niet alleen een bilaterale overeenkomst is tussen Iran en de Verenigde Staten."

De overeenkomst is in 2015 getekend tussen Iran en zes internationale mogendheden - het Verenigd Koninkrijk, de VS, Rusland, Frankrijk, Duitsland en China. De deal legt beperkingen op aan het nucleaire programma van Iran in ruil voor een versoepeling van internationale sancties.

In een strijdlustige toespraak op vrijdag heeft Trump Iran een "fanatisch regime" genoemd. Hij zei dat Teheran de voorwaarden van de overeenkomst had geschonden. Hij heeft Iran ervan beschuldigd het terrorisme te sponsoren en heeft nieuwe sancties voorgesteld. "We zullen niet verder gaan met een pad waarvan de voorspelbare conclusie meer geweld, meer terreur is en de echte bedreiging van de kern doorbraak van Iran," zei hij.

Internationale waarnemers zeggen dat Iran volledig in overeenstemming is met de overeenkomst handelt. China heeft niet gesproken sinds de toespraak van de Trump, maar heeft de VS eerder wel opgeroepen om de deal te behouden. Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Rusland zei dat het de beslissing van de Trump betreurt, maar verwachtte niet dat de uitvoering van de overeenkomst zou worden stopgezet.

Het Congres verplicht de president om elke 90 dagen te bevestigen dat Iran zijn deel van de overeenkomst naleeft. Trump heeft de overeenkomst al twee keer verlengd, maar heeft geweigerd dat voor de derde keer te ondertekenen. Zondag, morgen, verstrijkt de deadline voor ondertekening. Het Congres heeft nu 60 dagen om te beslissen of de nucleaire overeenkomst moet worden ingetrokken door opnieuw sancties op te leggen.

Sommigen vreesden dat Trump de VS volledig uit de deal zou halen, maar in wezen heeft de Amerikaanse president de kwestie nu naar het Congres verwezen.
Trump wil een einde maken aan de zogenaamde 'Sunset clausules' van de nucleaire overeenkomst, waarvan er één de beperkingen op het nucleaire verrijkingsprogramma van Iran na 2025 opheft. De Amerikaanse leider heeft sancties van de Centrale Bank aangekondigd tegen de elite Revolutionaire Strijdkrachten van Iran. Trump noemt deze “de corrupte persoonlijke terreurmacht van de Iraanse leider”. Hij heeft opgeroepen tot beperkingen op het ballistische raketprogramma van Iran, dat niet onder de overeenkomst valt.

Iran zegt dat hij vorige maand met succes een nieuwe middellange afstandsraket met een bereik van 2.000km heeft getest. President Trump zei dat congresleiders bezig zijn wetswijzigingen op te stellen die de ballistische raketontwikkeling van Iran zouden beperken en de vervaldatums op beperkingen van de nucleaire ontwikkeling van het land zouden uitschakelen.

Yukiya Amano, hoofd van het Internationaal Atoomenergieagentschap (IAEA), zei dat Iran de overeenkomst naleeft en onderworpen was aan "het meest robuuste nucleaire verificatieregime ter wereld".

Europese diplomaten hebben gewaarschuwd dat dergelijke unilaterale wijzigingen in de overeenkomst waarschijnlijk zullen leiden tot de ineenstorting van de overeenkomst, waardoor een nucleaire dreiging in het Midden-Oosten opnieuw de kop zal opsteken.

Federica Mogherini, de minister van buitenlandse politiek van de EU, zei dat Europa en de wereld zich 'niet kunnen veroorloven' om een nucleaire overeenkomst te beëindigen die werkt. De Franse president, Emmanuel Macron, verzekerde Rouhani in een telefoongesprek dat Frankrijk zich blijft verbinden aan de overeenkomst. "Deze deal leeft nog en dat is een goede zaak," zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken, Boris Johnson. De Israëlische premier, Benjamin Netanyahu, heeft Trump gefeliciteerd. Hij zei dat Trump "het terroristische regime van Iran dapper had geconfronteerd". Saudi-Arabië heeft de “harde strategie” van de Amerikaanse president ook ondersteund.

Formeel bekend als het Gezamenlijk Omvattend Plan van Actie, is het bedoeld om te voorkomen dat Iran een kernwapen ontwikkelt. Met de deal zijn een aantal sancties opgeheven die Iran weerhield om op de internationale markten te verhandelen en olie te verkopen.

Het versoepeling van sancties hangt af van Iran zijn beperkingen op zijn nucleaire programma. Het moet zijn uraniumvoorraden verminderen, mag voor 15 jaar geen zwaarwaterreactoren meer bouwen en moet inspecteurs in het land toelaten.