Hindori: Meer geld naar onze gezondheidszorg

Ziekenhuizen die de salarissen van hun personeel nauwelijks kunnen uitbetalen. Zorg in het binnenland die niet geleverd kan worden wegens geldgebrek. Personeel van de RGD in actie vanwege uitblijven van subsidie. Volksgezondheid in gevaar wegens gebrek aan werkmaterialen bij het laboratorium van het BOG. Schaarste aan dure medicamenten. Het lijkt allemaal kommer en kwel in de gezondheidszorg doordat er te weinig geld beschikbaar is. Hoeveel geld is er voor onze zorg? Wat moeten we doen om de zorg weer op peil te brengen? Prangende vragen waarop in dit artikel wordt ingegaan.

Het is niet eenvoudig om precies te bepalen hoeveel geld er in totaal in de gezondheidszorg omgaat. Middels National Health Accounts worden de zorguitgaven van de publieke sector, de private sector en de consument (out-of-pocket) berekend. Hieruit kan worden herleid hoeveel geld er naar de zorg vloeit, welk bedrag er gemiddeld per inwoner wordt besteed aan zorg en welk percentage van de nationale bestedingen naar de zorg gaat. Deze laatste indicator (total health expenditures as percentage of Gross Domestic Product) geeft aan welke relatieve inspanning de economie moet plegen om de zorgkosten op te brengen. Met dit percentage wordt eigenlijk aangegeven welk belang een land hecht aan zijn zorgsector: een hoger percentage geeft een hogere prioriteit weer, een lager percentage reflecteert een lagere prioriteit.

Er is geen ideaal percentage van het BBP voor te schrijven dat moet gaan naar de gezondheidszorg. Elk land stelt zo zijn eigen prioriteiten om de zorg te financieren. Maar er zijn uit de beschikbare wereldwijde cijfers wel bepaalde trends te halen. Zo geven de lage inkomenslanden gemiddeld tussen de 4% en 6% van hun BBP uit aan gezondheidszorg; bij de hoge inkomenslanden zit dit percentage gemiddeld tussen de 12% en 15% (bron: Wereldbank). De tendens is dat naarmate landen zich verder ontwikkelen de zorg steeds hoger op de politieke agenda komt en een steeds hoger percentage van het BBP naar de zorg gaat.

Zorguitgaven Suriname
Nu naar de cijfers van Suriname. De laatste volledige National Health Accounts van Suriname dateert alweer van 2006. Sedertdien worden de uitgaven aan de gezondheidszorg bepaald aan de hand van beschikbare data en inschattingen. Vanwege de onvolledigheid van data kan er dus wel enige inaccuraatheid in de cijfers zitten. Volgens globale schattingen is in 2016 circa SRD 1 miljard uitgegeven aan onze zorg. Bij een BBP van circa SRD 18 miljard (bron: Centrale Bank van Suriname) komt het erop neer dat in 2016 ongeveer 5.6% van onze BBP is besteed aan de zorg. Vergeleken met landen met een soortgelijke economische status is dit percentage aan de lage kant.

Nog zorgwekkender is dat uit data van de Wereldbank (data.worldbank.org) en van de Pan American Health Organization (Health Situation in the Americas 2016) blijkt dat onze uitgaven aan gezondheidszorg als percentage van het BBP stelselmatig zijn afgenomen van 9.7% in 2000 naar 5.7% in 2014. Ter vergelijk: wereldwijd zijn de zorguitgaven juist toegenomen van 9.0% in 2000 tot 9.9% in 2014. Het Caribische gebied kent in dezelfde periode een gemiddelde toename van zorguitgaven van 5.2% naar 6.1%. Suriname is een van de weinige landen in de regio waar de zorguitgaven in het afgelopen decennium proportioneel flink zijn teruggevallen. Zijn onze beleidsmakers in de afgelopen tijd misschien minder waarde gaan hechten aan een goede gezondheidszorg? Dat zou een uitermate verkeerde keuze zijn voor onze samenleving!

Stellingen
Over de financiering van de gezondheidszorg in Suriname worden vaker verschillende standpunten geuit. Hieronder passeren enkele van deze stellingen de revue.

De zorg moet eerst zijn waarde bewijzen alvorens er meer geld beschikbaar zal komen. Een merkwaardige stelling. Moet het personeel van de zorginstellingen eerst de straat op, voordat er geld beschikbaar komt om hen maandelijks uit te betalen? Moeten ziekenhuizen eerst omvallen, om dan te ontdekken dat we geen adequate ziekenhuiszorg meer kunnen bieden aan patiënten? Moet de kwaliteit van zorg verder afglijden, totdat het onverantwoord wordt om nog langer zorg te leveren? Moeten er doden vallen, alvorens beseft wordt wat de waarde is van een goed zorgstelsel?

Iedereen moet bezuinigen, ook de gezondheidszorg. Een waarheid als een koe. Iedereen begrijpt dat we in een economisch zeer moeilijke tijd leven. We zullen met z’n allen de tering naar de nering moeten zetten, ook in zorgland. We hebben de plicht om onze zorg efficiënter te maken en om verspillingen tegen te gaan. Slimmer inkopen en meer samenwerken zijn mogelijkheden om te bezuinigen. Maar waarom moet de zorg proportioneel steeds meer inleveren? Gelet op de eerder genoemde terugval aan zorguitgaven zouden wij er nu eerder voor moeten kiezen om te koesteren wat met veel inspanningen binnen de zorg is opgebouwd. Uiteraard zijn er meerdere sectoren in ons land die net zo hulpbehoevend zijn als de volksgezondheid. Het is dus van belang om een goed nationaal bestedingsbalans tussen deze sectoren te vinden. Het wordt tijd om een weloverwogen financieringsplan voor de zorg te maken en af te spreken welke middelen beschikbaar moeten zijn om de zorg op het gewenste peil te houden.

We moeten meer investeren in goedkopere preventieve zorg en minder in dure curatieve zorg. Hier valt zeker wat voor te zeggen. Alom is aangetoond dat investeringen in preventie en een gezonde levensstijl leiden tot een gezondere bevolking en uiteindelijk tot minder zorgkosten. Aan de andere kant heeft de samenleving hoge verwachtingen omtrent de beschikbaarheid van kostbare medische behandelingen in ziekenhuizen en dure levensreddende medicijnen. In welke mate wij op realistische wijze aan de toegenomen zorgverwachtingen van de samenleving kunnen voldoen, zal door een brede discussie met alle betrokkenen moeten worden vastgesteld.

Meer geld naar de zorg!
De rode draad van dit betoog is dat de uitgaven aan de zorg in Suriname onevenredig zijn afgenomen. Het tij moet worden gekeerd. Er moet dringend meer geld beschikbaar komen om de zorg uit de gevarenzone te krijgen. De benodigde financiering voor de zorg moet beleidsmatig worden vastgesteld en worden gegarandeerd. Dan hoeven de discussies in de zorg niet steeds te gaan over geld, maar kan vooral geconcentreerd worden op de kwaliteit en de effectiviteit van onze zorg. Want uiteindelijk willen we allemaal onze burgers een lang en gezond leven bieden.

Manodj Hindori