Aftrek AOV premie terecht geschrapt uit de wet?

Naar aanleiding van de goedkeuring door De Nationale Assemblee van de wetswijziging, waarbij de wet Inkomstenbelasting wordt gewijzigd door vervallen van de aftrekmogelijkheid van de AOV premie, citeert een krantenartikel een functionaris als volgt:”het gaat om rechttrekken van iets wat fiscaal totaal verkeerd was”.

Er is meer aan de hand dan alleen maar een premie-aftrek die naar de letter van de wet ten onrechte kon worden geclaimd. Er is veel mis met de manier waarop beleidsmakers omspringen met financiële belangen van de belastingbetalende burgers. Vanaf januari 2008, van welk jaar de huidige belastingtarieven dateren, tot september 2016 bedraagt de inflatie totaal 147%. Bij ontbreken van compenserende maatregelen is bij handhaving van de belastingtarieven sprake van een forse achteruitgang van het reëel inkomen van het deel van de samenleving dat de zwaarste belastingdruk voelt, de middenklasse. Elk nalaten van tariefsherziening en elke overheidsmaatregel met het doel het belastbaar inkomen te vergroten, zal deze achteruitgang verergeren. De recente aanpassing van de vrijstellingen betekent slechts rommelen aan de marge. Het vervallen van de premie-aftrek doet voor de middenklasse deze tegemoetkomingen teniet.

Allereerst is er een AOV wet die geen maximum premie kent. Door de vaste uitkering en premieheffing AOV ongeacht de hoogte van het inkomen, heeft de AOV wet voor hogere inkomens het karakter van een verkapte belastingheffing. Als verdediging voor dit soort scheve situaties wordt vaak het solidariteitsprincipe van stal gehaald. Als reactie daarop kan worden gesteld dat belastingheffing thuis hoort in belastingregels die voor eenieder gelden. Daar leent de AOV wet zich niet voor.

Kijken we vervolgens naar de wijze van heffen en innen van de premie AOV, dan kunnen we vaststellen dat de ene helft van de arbeidende bevolking betaalt voor de andere helft die niet betaalt. De oorzaak van deze ongerijmdheid is voornamelijk gelegen in het onvermogen van de fiscus om op een rechtvaardige, consistente wijze de naleving van de AOV verplichtingen af te dwingen. Vooral bij inkomen waarop geen voorheffingen van toepassing zijn. Dat het belastingbetalende deel van de beroepsbevolking die de AOV premie helpt betalen voor dat deel dat niet betaalt een premieaftrek mocht claimen, was dus enkel een faciliteit die door billijkheid kan worden gerechtvaardigd.

Vooral voor de genieters van een hoger inkomen is het vervallen van de AOV aftrekmogelijkheid dus erg zuur: ze betalen een premie waarvoor ze uiteindelijk voor een groot deel toch niks voor terugkrijgen. En de premie kan vervolgens niet ten laste van het fiscaal inkomen worden gebracht.
Waren er andere mogelijkheden om deze onrechtvaardige behandeling te vermijden?

Jawel, die mogelijkheid had allang moeten worden ingezet. Dan waren aanslagregelaars ook niet onnodig overwerkt geraakt. De restitutiemogelijkheid voor de inkomstenbelasting middels indienen van een restitutie-aangifte kon worden beperkt door een aanslaggrens vast te stellen die jaarlijks kon worden bijgesteld. Dit zou resulteren in het aanzienlijk terugbrengen van de workload van zowel de aanslagregelaars, als het personeel van het Ontvangkantoor. Hoe verhoudt deze mogelijkheid zich met het vereiste van billijkheid en redelijkheid dat in acht moet worden genomen bij het overwegen van belastingmaatregelen? Immers, deze optie beperkt de restitutiemogelijkheid van voornamelijk lagere inkomens.

Het lijkt me alleszins redelijk en billijk om de premieaftrek AOV in stand te houden in afwachting van een totale evaluatie van de premieheffing. Dan heeft de fiscus betrokkenen niet dubbel gestraft, zowel door een premieheffing die niet consistent eenieder treft en de aftrekmogelijkheid van de premie af te snijden. De lagere inkomens die niet voor restitutie in aanmerking komen zijn verzekerd van een AOV uitkering, ook bij een premie die de uitkering niet dekt.

Overigens lijkt het vervallen van de aftrek van de AOV premie nu een te overhaaste stap. In de aankomende belastinghervorming met onder andere het introduceren van een wet BTW, is er genoeg ruimte om de AOV uitkering via de BTW opbrengsten gefinancierd te krijgen. De heffing van de premie AOV zoals die nu wordt uitgevoerd, is een onding dat niet moet worden voortgezet. Het is uit een oogpunt van rechtvaardige lastenverdeling beter om de BTW optie te volgen. Dan bestaat de zekerheid dat eenieder meebetaalt voor de sociale uitkering.

R.T.W. Vos, belastingadviseur