Ruim 110 patiënten op de wachtlijst voor een shunt

Ruim 50 dialysepatiënten lopen op dit moment rond met een katheter en moeten op korte termijn een shunt krijgen. Nóg eens 50 tot 60 mensen zitten in de pre-dialysefase en beginnen over drie maanden te dialyseren. Het gaat om ruim 110 patiënten die op de wachtlijst staan en binnen afzienbare tijd een shunt moeten krijgen. Volgens vaatchirurg Vikash Chigaroe is het een moeilijk haalbare zaak om binnen een dag per week aan operatietijd de wachtlijst af te werken. “Dan kom je niet verder dan 3 of 4 shunts per week”, schetst hij de situatie.

Chigharoe is met zijn vooropleiding tot chirurg in het Academisch Ziekenhuis Paramaribo (AZP) begonnen en heeft zijn vervolgopleiding in Dordrecht afgerond. De laatste twee jaren van de buitenlandse opleiding heeft hij zich vooral bezig gehouden met de vaatchirurgie. Hij zegt dat het heel ernstig gesteld is met de vaatpopulatie in Suriname. Er zijn heel veel jonge mensen die met vaatproblemen op de poli komen. Het gaat voornamelijk om diabetische voeten en mensen die op jonge leeftijd moeten dialyseren. Dat komt mede door de aanwezigheid van de chronische ziekten zoals diabetes mellitus en hypertensie. “De nieren zijn dan volledig uitgevallen. Hierdoor zijn de meeste mensen aangewezen op hemodialyse d.w.z. het uitspoelen van de afvalstoffen uit de bloedbaan. Ook vanwege het feit dat er geen niertransplantaties uitgevoerd worden in Suriname. De niertransplantatie op zich zou technisch nog uitgevoerd kunnen worden, maar de zorg na de operatie vereist enorm veel inspanning en geld, waardoor deze op korte termijn zeker niet haalbaar is. "We moeten het vooralsnog stellen met de shunts, ook wel de vaattoegangen voor de hemodialyse genoemd”, zegt Chigaroe.

Diabetische voeten
Samen met zijn collega Evert Kesoemoarso, die in november naar Suriname terugkeert als vaatchirurg, hoopt Chigharoe zoveel mogelijk mensen aan de shunts te helpen. Een ander groot probleem waar ze samen de schouders onder moeten zetten, zijn de diabetische voeten. En dat is zeker een zorgwekkende ontwikkeling. “Stel je maar voor wat voor maatschappelijk effect het teweeg brengt als een man, die de kostwinner is thuis, door slecht gereguleerde diabetes een onderbeenamputatie moet ondergaan. De belangrijkste oorzaak van diabetische voeten zijn zenuwproblemen. Diabeten hebben verminderd of soms helemaal geen gevoel in de voeten. Hierdoor ontstaan er wondjes. De genezing hiervan geschiedt gestaag door slechte doorbloeding op zowel micro- als macrocirculatie niveau.

Op microcirculatieniveau gaat het om de kleine haarvaten. Macrovasculair niveau houdt in de grote slagaders, ontspringend uit de aorta en reikend tot aan de voet. Zowel de kleine haarvaatjes als de grote slagaders raken langzaam verstopt door het proces van aderverkalking. Als vaatchirurg kan Chigharoe van grote betekenis zijn bij oplossen van problemen op macrovasvulair niveau. Hij kan, als de klinische toestand van de patiënt erom vraagt, omleidingen of bypasses maken. Deze omleidingen kunnen met een eigen ader of met een kunststofbuisje uitgevoerd worden. Inmiddels heeft hij al een aantal van dergelijke operaties met succes uitgevoerd.

Laat
Zorgpunt is dat patiënten vaak heel laat op de poli komen, waarbij het behoud van de voet eigenlijk onmogelijk wordt. “Een bypass naar een dode voet heeft geen zin”, illustreert Chigharoe het probleem. Hij vindt het daarom erg belangrijk dat er voldoende voorlichting wordt gegeven. Eerder had de Nederlandse vaatlaborante Saskia Toet ook het belang van voorlichting aangegeven. Toet, die enkele keren per jaar naar Suriname komt om medewerkers van het Medisch Diagnostisch Centrum (MDC) op te leiden tot volwaardige vaatlaboranten, heeft uit de resultaten van hier verricht vaatonderzoek kunnen concluderen dat vaataandoeningen als gevolg van diabetes, hypertensie of een te hoog cholesterolgehalte een ernstig probleem zijn. Volgens gegevens die nefroloog Ingrid Heerenveen verstrekte tijdens een huisartsenavond bleek dat het grootste aantal dialysepatiënten hypertensie en/of diabetes heeft.

Oorzaak behandelen
Chigaroe benadrukt dat het bij mensen met een diabetische wond zaak is om, naast een zo optimale wondbehandeling toe te passen, ook na te gaan wat de oorzaken kunnen zijn voor het ontstaan van zo'n wond. Een oorzaak zou kunnen zijn dat er te weinig zuurstof naar de wond gaat. Voor wondgenezing is namelijk zuurstof nodig, die door rode bloedcellen aangevoerd worden. Door vernauwingen en verstoppingen in de bloedvaten kan de benodigde zuurstof niet optimaal aangevoerd worden. “Dan moet je proberen om de zuurstoftoevoer chirurgisch te verbeteren; dit kan door een omleiding of door het schoonmaken van een bloedvat aan de binnenzijde, de zogenoemde dotterbehandeling. Maar vaak komen de mensen te laat bij de chirurg”, stelt Chigharoe.

In de meeste gevallen treedt de vertraging op bij de patiënt zelf. Men heeft niet door dat het om zeer ernstig probleem gaat. Anderzijds treedt er ook vertraging op bij het doorverwijzen van de patiënt naar de (vaat)chirurg. Met de One-Stop-Shop, een poli voor chronische (diabetische) wonden, heeft de chirurg reeds gesprekken gevoerd om na te gaan hoe de artsen in de eerste lijn beter ingelicht kunnen worden over dit vraagstuk, evenals routine vaatonderzoek middels het bepalen van een enkel-arm-index kunnen aanleren.